BORSA-FİNANS
İş Bankası’nın 99. kuruluş yıl dönümü hasebiyle açıklamalarda bulunan İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan, makroekonomi ve finans kesiminin gidişatı, Merkez Bankası kararları, nakdî sıkılaşma siyasetleri, ticari kredilerin istikameti, OVP ve şirketlerin verimlilik sorunu üzere bahislere değindi. Ortan, yaptığı açıklamada, şu anda birbirini besler nitelikteki hem yurt içi hem yurt dışındaki kırılganlıkların çok ciddiye alınması gerektiğini, bunların yarattığı risklerin çok kıymetli boyutlara ulaştığını söyledi.
Bankacılık kesiminde kredi piyasasına dair görüşlerini ileten Ortan, finansmana erişim sorununun önümüzdeki periyotta bilhassa üretimi ve ihracatı artıracak seçici alanlarda ortadan kalkmasını beklediğini aktardı. Bankalarda ticari kredi iştahının arttığını, bilhassa son bir aydır hareketlenme başladığını da söz eden Ortan, ikinci yarıyılın çok daha istikrarlı, sahiden ticari kredi büyümesinin olduğu, ihracatın ve bilhassa ticaretin işletme sermayesinin finansmanında bankaların daha fazla kredi verdiği bir periyot olacağını tabir etti.
Ekonomi idaresine dayanak olmak gerekiyor
Kovid-19 salgını, Rusya-Ukrayna savaşı ve Çin’in dünya iktisadı üzerindeki tesirinin arz-talep konusunda önemli bir dengesizliğe neden olduğuna işaret eden Ortan, “IMF’nin önümüzdeki 5 yıllık büyüme iddiası yüzde 3. Global olarak büyüme yüzde 3 olacaksa bu, tarihi en düşük düzeye işaret ediyor. Şayet 5 yıl sürerse bu, tüm dünya için aslında büyüyememek, borçları azaltamamak ve meselelerle gereğince çaba edememek demek. Eleştirmesi, sıkıntıları söylemesi çok kolay lakin tahlil önermesi o kadar kolay değil” dedi.
İş Bankası Genel Müdürü Ortan, finans bölümünün bulduğu dış kaynakları getirerek borçları çevirme oranını artırmasının kıymetine işaret ederek, ithalatı yavaşlatacak ve cari açığın finansmanını sağlayacak yapısal önlemlerin alınması gerektiğine dikkat çekti. İktisat idaresinin kırılganlıkların farkında olduğunu söz eden Ortan, “Kararlarını, önceliklerini buna nazaran ayarlamış durumdalar, en düzgün biçimde yönetmeye çalışıyorlar. O nedenle bence iktisat idaresine bu süreçte dayanak olmak ve işleri kolaylaştırmak gerekiyor. Kırılganlıklarımız artmış durumda ve sorumluluk almaktan kaçınırsak bunun altında kalırız” diye konuştu.
Sene sonuna kadar istikrar sağlanacak
Hakan Ortan, Türkiye’deki nakdî sıkılaşma hakkındaki görüşlerini de paylaşarak, “Bunun kademeli olmasını, bir anda sıkılaşmaya gidilmemesini, piyasadaki dengelerin sağlıklı bir formda sağlanması, ani bir duruşa neden olmaması ve kredi riskine yol açmaması ismine değerli buluyorum. Faiz oranı arttığında kredi maliyeti de hayli artacak. Bunun enflasyon beklentilerine paralel bir halde yönetilmesi değerli. O nedenle kademeli artışın enflasyon beklentilerinde düzgünleşme sağlanana kadar ve piyasada faizlerde enflasyona paralel bir istikrar oluşana kadar devam edeceğini, istikrarın de sene sonuna kadar sağlanabileceğini, ocak ayı üzere gelinecek olan düzeylerde enflasyon beklentilerinin denetim altına alınmasıyla mali sıkılaşmanın da artık sonuna gelineceğini düşünüyorum” diye konuştu.
Bankalar ödemesi gereken bedeli ödüyor
İş Bankası Genel Müdürü Ortan, makroekonomik önlemlerin ilgili kurumlarla yakın temas içerisinde ve karşılıklı istişareyle, kesimin görüşü alınarak ulaşılmak istenen amaçlara nazaran kaldırılmasının, gevşetilmesinin değerli olduğunu söz ederek, şöyle sürdürdü: “Ama bir şeyleri düzeltirken bankalar da elbette bir bedel ödüyor, o bedeli biz de zati ziyadesiyle ödüyoruz. Merkez Bankası’nın getirdiği makroihtiyati önlemler nedeniyle tesis ettiğimiz menkul değer fiyatı, aslında kamu borçlanmasının finanse edilmesi manasına geliyor. Ödediğimiz kurul, aslında dolaylı bir vergi manasına geliyor. Bankaların kurumlar vergisi yüzde 30’a çıktı, direkt vergi artışı… Aldığımız mevduatın bir kısmını Merkez Bankası’nda zarurî karşılık olarak tutuyoruz. Tüm bunlara baktığımızda, bölüm çok önemli bir bedel ödüyor, çok kıymetli maliyetlere katlanıyor.”
İş Bankası’nın etkin büyüklüğü 1,9 trilyonu aştı
Aran, İş Bankası’nın 26 Ağustos 1924 tarihinde 1 milyon lira sermaye, 2 şube ve 37 kişilik bir takımla kurulduğunu hatırlattı. Bankanın birinci sene sonundaki mevduatının 2,5 milyon lira, kredi büyüklüğünün 953 bin lira, karlılığının ise 17 bin 405 lira olduğunu belirten Ortan, 99 yıl evvel yola çıkan bankanın, bugün 1,9 trilyon TL’yi aşan faal büyüklüğüyle Türkiye’nin en büyük özel bankası olduğunu vurguladı. 1,3 trilyon TL’lik kredi büyüklüğü, 208 milyar TL öz kaynak, 1,3 trilyon TL mevduat hacmiyle Haziran 2023 prestijiyle özel bankalar ortasında birinci sırada yer almaya devam ettiklerinin altını çizdi.
Verimliliği ve kârlılığı artıracak olan girişimcilik
Aran, Türkiye’de şu anda en kıymetli sıkıntılardan birinin şirketlerin verimsizliği olduğuna dikkati çekerek, Türkiye’de karlı, katma pahasını artırarak üretim yapabilen ve ürettiğini büyük bir artı bedelle ihracata dönüştürebilen şirket sayısının az olduğunu belirtti. Ortan, “KOBİ’lere bakıldığında çok büyük bir verimsizlik öyküsü var. İşlerini krediyle çevirmeye çalışıyorlar. Münasebetiyle buradaki kıssanın değiştiricisi, verimliliği ve kârlılığı artıracak olan girişimcilik. Zira bir buluşla kendi başına bir teşebbüsün bedel yaratması kıymetli değil. Asıl kıssa, girişimcilerin yaptığını klâsik bir şirket kullandığı vakit başlıyor” dedi.
OVP’de tereddütler giderilmeli
Eylül ayında açıklanması beklenen Orta Vadeli Program (OVP) ile ilgili görüşlerini de aktaran Ortan, “Programın; içsel tutarlılığı olan, gerçekçi, ‘bir şeyleri düzelteceğim’ diyorsak nasıl düzelteceğimizin de ipuçlarını veren, rastgele bir formda tereddüt uyandıracak bir yanı varsa o tereddütleri giderecek nitelikte olması lazım. Sürdürülebilir büyümenin, sürdürülebilir kalkınmanın nasıl sağlanacağını, üretim, yatırım ve ihracatın nasıl destekleneceğini, bu ortamın nasıl oluşturulacağını gösteren bir program olmalı” dedi.
Erkan, ateşten gömlek giydi hakkını veriyor
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Hafize Gaye Erkan’ın misyona geldikten sonra gerçekçi bir tablo sunduğunu, kararlı bir tavır ve duruş sergilediğini, güç bir devirde kıymetli kararlar aldığını aktaran Ortan, “Analizleri, tespitleri, tahlil sonrası aldığı kararları, kararların dozu çok isabetli. Herkesin üstlenebileceği, herkesin çok rahatlıkla üstesinden gelebileceği bir şey değil. Ateşten bir gömlek giydi. Şu ana kadar bunun da hakkını veriyor diye düşünüyorum. Desteklemek ve yanında yer almak gerekiyor. Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) konusunda söylediklerim yanlış yerlere çekilmemeli, konuşmam TCMB’nin yapmak istedikleriyle çelişmiyor” tabirlerini kullandı.
