Hüseyin VATANSEVER
Yorgun ve yokluklarla boğuşan bir milletin yine ayağa kalkma kıssası Türk Kurtuluş Savaşı, 30 Ağustos 1922’de zafer ile sonuçlandı. Düşmanı vatan topraklarından silip atan zafere giden yolda her türlü zorluk milletin bağımsızlık azminin yeni bir zihniyet ile ele alınmasıyla aşılmıştı.
Millet ve onun bağrından gelen Türk ordusu ile milleti temsil eden meclis bağımsızlık mefkuresine odaklanarak bu yeni zihniyetle dünyaya çok güçlü bir bildiri vermişti ve ulusal bağımsızlık, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ile beden buldu. 23 Ekim 2023’te ikinci yüzyılına girecek Türkiye Cumhuriyeti hâlâ genç…
İkinci yüzyılda büyük gayelere ulaşmakta ise ilham alınacak bir gayretin anısı hâlâ taze… Yalnızca her 30 Ağustos’ta başta Ulu Başkan Mustafa Kemal Atatürk ve onun silah arkadaşları ile gazi ve şehitlerimizi hatırlamak, ateş çemberinden çıkmak için çabalayan sivil halkı yad etmek gerekiyor.
İlk durak Sakarya
Milli gayretin birinci günden beri benimsenen en güçlü sözü “Ya istiklal, ya ölüm” idi. Bu çarpıcı kelam etrafında ulusal kurtuluş hareketleri tek çatı altında toplandı, Büyük Millet Meclisi ve sistemli ordu kuruldu, iç isyanlar bastırıldı. Ayrıyeten yeni meclis memleketler arası mutabakatlara imza atarak doğu ve güneyde işgallere son verdi.
Birinci ve İkinci İnönü Savaşlarının başarısı nizamlı ordu kurma kararının ulusun kurtuluşu için gerçek bir hareket olduğunu gösterdi. Bu yolda ilerleyen kurtuluş uğraşında zafer 30 Ağustos 1922’de geldi. 30 Ağustos’ta zafere giden yolu açan sürece bakıldığında dönüm noktası kuşkusuz, 1921 yılının 23-Ağustos-13 Eylül tarihlerinde gerçekleşen Sakarya Meydan Muhaberesi idi.
Düşmanı kovacak taarruz bekleniyordu
Türk Kurtuluş Savaşı’nın gidişatını olumlu manada etkileyen Sakarya Meydan Muharebesi’nde Türk ordusu, Ankara’yı ele geçirmek üzere akına geçen Yunan ordusunu durdurdu.
22 gün 22 gece süren bu meydan savaşı ile düşman, Sakarya ırmağının batısına atılmış ve moral üstünlüğü sona ermişti. Bu zafer ile Türk ordusu ve kurtuluş gayreti daha çok dayanak görmeye başladı. İkinci Viyana Kuşatması ile 13 Eylül 1683 tarihinde başlayan Türk geri çekilmesi, tekrar bir 13 Eylül günü Sakarya’da sona erdi.
Türk tarihi açısından sembolik kıymeti yüksek bu savaşın akabinde, artık vatanı kurtuluşa götürecek bir taarruz beklentisi yükseliyordu. Lakin derhal bir taarruza kalkışmak şimdi uygun bir fikir değildi. Taarruz etmek için ateş gücü, sayısal üstünlük, hareket ve hareket kabiliyeti gerekiyordu. Çünkü Yunan ordusu Sakarya’da geri çekilirken yol üstündeki her yeri yakıp yıkmış, ulaşım çizgilerine ziyan vermişti.
Ayrıca Sakarya’da Türk Ordusu 5 bin 713 şehit vermişti ve 18 bin 480 asker yaralıydı, 828 asker esir düşmüştü, ayrıyeten 14 bin 268 kayıp vardı. Gerek işçi sayısı gerek silah ve mühimmat ölçüsü olarak Türk ordusu taarruza geçmek için şimdi kâfi düzeyde değildi. Tekrar de Sakarya’da gösterilen direniş, düşman kuvvetlerini vatan topraklarından kovmak emeliyle gereken hazırlıkları tamamlamakta vakit kazandırmıştı.
Türk ulusu, Yunan ordusunu Anadolu’dan çekilmeye zorlayacak bir taarruza karar verdi. Yunan ordusunda görülen manevi kırıklığın mutlak zaferi getireceği inancı oluşmuştu. Meclis’te oluşan beklentiler taarruzun ilkbaharda gerçekleşmesi gerektiği istikametindeydi.
Sakarya Meydan Muharebesi akabinde sabırsız bir taarruz hakkında Mustafa Kemal Atatürk’ün görüşü ise şöyleydi: “Ordumuzun kararı taarruzdur; fakat bu taarruzu erteliyoruz. Sebebi, hazırlığımızı tamamlamak için bir az daha vakit gereklidir. Yarım hazırlıkla, yarım önlemle yapılacak taarruz, hiç taarruz etmemekten çok daha berbattır. Beklememizin, taarruz kararından vazgeçtiğimiz ya da taarruzda başarılı olmaktan umut kestiğimiz biçiminde anlaşılıp yorumlanması yersizdir.
Diğer yandan Türk milleti 1912’deki Balkan Savaşı’ndan beri 10 yıldır savaş şartlarını yaşıyordu. İç isyanlar ve işgaller de bu süreci daha yıpratıcı hale getirmişti. Millet yorgundu. Yanlışsız vakti tayin etmek ve yanlışsız bir harekât planı ile yürütmek elzemdi. Türk milleti varını ağırı zafere ulaşmak azmine sahip olmasına rağmen en tesirli ve süratli tahlil en az kaybın yaşandığı bir halde uygulanmalıydı.
Hazırlıklarda eğitime ehemmiyet veriliyordu
Hazırlıklar kapsamında öncelikle Türk ordusunun Sakarya Savaşı’nda yaklaşık 100 bin kişi olan mevcudu 200 bine çıkarıldı. Silah ve mühimmat ölçüsü mümkün epey artırıldı. Eğitime ehemmiyet verilerek ordunun savaş kabiliyeti üst düzeye çıkarıldı.
Her türlü kurslar açıldı, talimler yapıldı ve bol ölçüde tatbikat ile hareket gerçekleştirildi. Başka yandan ordunun eksik olan harekât kabiliyetini geliştirmek için çeşitli uygulamalar devreye alındı. Bütün olarak bakıldığında ülkenin bütün imkanlarından en üst düzeyde yararlanıldı ve taarruz için kâfi düzeye gelindi. Yeniden de Yunan ordusu birçok alanda daha üstündü. Türk ordusunun savunma hüneri takdir görüyor olsa da bu ordunun bir taarruzda başarılı olacağına ülke dışında pek ihtimal verilmiyordu.
Fakat Türk ordusu yanıtını savaş meydanında vermeye hazırdı. Türk Ordusu Başkomutanlığı, 1921 sonbaharından 1922 ilkbaharına ertelenen taarruzu, 1922 Ağustosunda yapmaya-karar verdi. Taarruz planının temelini 1921 sonbaharında hazırlanan plan oluşturdu. Ortadan geçen 10 ay içinde plan geliştirildi ve birtakım değişiklikler yapıldı. Plan, Yunan ordusunun imhasını amaçlıyordu.
Başkomutan Mustafa Kemal, sabah Genelkurmay Lideri Fevzi Paşa (Çakmak), Batı Cephesi Kumandanı İsmet Paşa (İnönü) ile muharebeyi yönetmek üzere Afyonkarahisar sonlarında kalan Kocatepe’de yerini aldı. 26 Ağustos sabahı Büyük Taarruz top atışları ile başladı. Harekâtın devamında Türk askeri, sabahın birinci ışıklarıyla hamleye geçip Tınaztepe’yi ele geçirdi ve Belentepe ile Kalecik Sivrisi’nden düşmanı uzaklaştırdı.
Taarruzun birinci gününde 1’inci Ordu birlikleri, Büyük Kaleciktepe ile Çiğiltepe ortasındaki 15 kilometrelik alanda, düşmanın birinci sınır mevzilerini ele geçirdi. 5’inci Süvari Kolordusu, düşman gerilerindeki ulaştırma kollarına başarılı taarruzlarda bulundu, 2’nci Ordu ise cephede tespit misyonunu aksatmadan sürdürdü. Türk ordusu, 27 Ağustos sabahı bütün cephelerde yine taarruza geçti ve tıpkı gün Afyonkarahisar, 8’inci Tümen tarafından düşman işgalinden kurtarıldı.
28 ve 29 Ağustos’ta muvaffakiyetle sürdürülen taarruz, düşmanın 5’inci tümeninin etkisiz kılınmasıyla neticelendi. Afyonkarahisar’da bulunan Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk, 30 Ağustos sabahına gerçek, komuta yerinde tutulan durum haritasını tetkik etti. Cephe kumandanına çembere alınan kuvvetlerin imha edilmesi buyruğunu verdi.
Düşmanın bütün gücü bitirildi
30 Ağustos 1922’de Yunan ordusunun değerli kısmı dört tarafından sarıldığı Dumlupınar’da, şahsen Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın yönetim ettiği Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nde savaş dışı bırakıldı.
Perişan bir halde kaçmaya başlayan Yunan ordusunun toparlanarak yeni bir cephe oluşturmasına fırsat vermek istemeyen Başkomutan Mustafa Kemal, 1 Eylül’de “Ordular birinci maksadınız Akdeniz’dir, ileri!” formundaki tarihî buyruğunu verdi ve Türk ordusunun taarruzunun süratle devam etmesini sağladı. Türk ordusunun gerçekleştirdiği amansız takip hareketi sonucunda 9 Eylül’de İzmir, 10 Eylül’de Bursa işgalden kurtarılmış oldu.
Yapılan antlaşmalar Büyük Taarruz öncesinde hudut güvenliği sağladı
Sakarya Meydan Muharebesi sonrasında siyasal iklim de Türk milleti lehine değişmişti. Zaferi takip eden süreçte dış siyasette da muvaffakiyet kaydedilmişti. 13 Ekim 1921’de Ankara Hükûmeti ile Güney Kafkas Cumhuriyetleri ortasında Kars Antlaşması imzalandı. Antlaşmaya taraf olan Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan daha evvel yapılan Moskova Antlaşması’nın kendileri için de geçerli olduğunu kabul etti.
Böylece Türkiye’nin doğu hudutlarının güvenliği kesin bir biçimde sağlandı. Sakarya Zaferi’nden sonra Fransa, İtilaf Devletleri’nden koptu ve Büyük Millet Meclisi Hükûmeti ile 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması’nı imzaladı. Antlaşma sonucunda Fransa, Hatay-İskenderun dışında Türkiye’nin günümüzdeki güney hududunu tanmış oldu. Dış münasebetlerde yakalanan bu muvaffakiyetle Güney Cephesinin güvenliği sağlandı ve Türk birlikleri de Batı Cephesi’ne kaydırılabildi.
Diğer taraftan İtalyanlar, Batı Anadolu’daki Yunan egemenliğini hiçbir vakit kabullenemiyordu. Gelişmelerin tesiriyle İtalyanlar 1921 yılı sonuna kadar işgal ettikleri yerleri boşalttılar. İngiltere de Sakarya Zaferi sonrasında Büyük Millet Meclisi Hükûmetini tanımak zorunda kaldı ve iki taraf 23 Ekim 1921’de “Tutsakların Hür Bırakılması Anlaşması” yaptı.
Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Lideri MAHMUT ASMALI: Türkiye Yüzyılı ideallerimizi sürdürmeye devam edeceğiz
30 Ağustos 1922’de ulu ordumuzun istiklalimiz ve istikbalimiz uğruna kazandığı zafer, bizleri Türkiye Yüzyılı’na ve bağımsız bir Türkiye ülküsüne hazırladı. Kazandığımız büyük zafer, milletimizin birlik ve beraberlik içindeki gücünün bir yansımasıdır. Bugün, birebir ruhla, ekonomik alanda da toplumumuzun tüm paydaşları ile birlikte çalışarak Türkiye’yi daha yüksek amaçlara taşıma çabasındayız.
Son yıllarda gerçekleştirilen hakikat ve ülkemizin stratejilerine uygun modeller ve yatırım teşvikleriyle Türkiye, global iktisatta daha faal bir rol oynamayı amaçlayan bir yol haritası çizmiştir. Bizlerin global alanda daha güçlü bir Türkiye rolüne takviye vermemiz; 30 Ağustos 1922’de kazandığımız birlik ruhunu daha güçlü bir biçimde yarınlara aktarmamız gerekmektedir.
Potansiyelimiz ortaya çıkacak
2023 yılıyla birlikte girdiğimiz “Türkiye Yüzyılı”, ülkemizin potansiyelini ortaya çıkarma yolunda en değerli motivasyonlarımızdan biri olacak. Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında, yerli ve ulusal teknolojilerle büyüyen bir ülke iktisadı, Anadolu irfanının gücüyle ve takviyesiyle âdeta şahlanacak.
İlerleyen periyotlarda bunun belirtilerini inşallah daima birlikte görecek ve bizler de “Türkiye Yüzyılı” ideallerimizi sürdürmeye; tıpkı MÜSİAD’ın birinci günden bu yana şiar edindiği üzere büyük bir sorumluluk, hassasiyet, heyecan ve kararlılıkla çalışmaya devam edeceğiz.
MÜSİAD olarak, 30 Ağustos Zafer Bayramı’nın ülkemize ve milletimize getirdiği güçlü birlik ve beraberlik hissiyle, büyüme amaçlarımıza ulaşmak için bir ve bir arada, omuz omuza çalışacağımıza olan inancımızı bir defa daha vurgulamak istiyor; bu vesileyle, istiklal ve istikbalimiz uğruna bu topraklara canını feda etmiş olan şehitlerimizi, kahraman ordumuzun tüm askerlerini rahmet ve minnetle yâd ediyoruz.
İzmir İş Bayanları Derneği İdare Konseyi Lideri BETÜL SEZGİN: Türk ulusu, sonsuza kadar var olacağını kabul ettirdi
Türk milletinin ulu tarihindeki en kıymetli dönüm noktalarından biri olan Zafer Bayramımızın 101’inci yıl dönümünü kutlamanın onurunu yaşıyoruz. 30 Ağustos Zaferi; Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde yalnızca bir zafer değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin de en güçlü ve tesirli adımı da olarak Atatürk tarihe kayıt edildi.
Birlik ve beraberlik anlayışı içerisinde; kendisini tarih sahnesinden silmek isteyenlere, bu zafer ile tarihte eşine az rastlanır ve tüm mazlum halklara da örnek teşkil edecek biçimde unutulmayacak bir ders vermiş olan ulusumuz, hiçbir formda bağımsızlık ve hürriyetinden ödün vermeyeceğini, sonsuza kadar var olacağını tüm dünyaya kabul ettirdi. Bu his ve fikirlerle herkesin 30 Ağustos Zafer Bayramı’nı kutluyor, Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını rahmet ve şükranla anıyorum.
