Nurdoğan ARSLAN ERGÜN-Birol BOZKURT
İhracat yapan kurumların dış satımlarından elde ettikleri yararlara 1 puan indirimli olarak uygulanan kurumlar vergisi oranın 5 puana çıkarılması, ihracatçıyı mutlu etti.
Bu durum olumlu bir ayrışma olarak yorumlansa da ihracatçı, bilhassa yatırım tarafında rotasını çizebilmek için uzun vakittir lisana getirilen ‘krediye ulaşım’ düşüncesinin giderilmesini istiyor. Yeni iktisat idaresinin kararlarından şad görünen ihracatçının gözü, Orta Vadeli İktisat Programı’nın açıklanacağı eylül sonrasında.
Bu noktada önünü görmek isteyen endüstrici ve ihracatçı, belirsizliklerin ne derece giderilip, yatırım ortamında nasıl bir düzenleme yapılacağına odaklanmış durumda. İhracatçılar, “Ekonomide toz-duman siliniyor. Lakin önümüzü görmek için atılacak çok adım var. Başta yatırım ortamı olmak üzere belirsizlik hâlâ sürüyor” yorumunu yapıyor.
İhracatçı olarak yapılan her türlü takviye ve teşvike muhtaçlık duyduklarını söyleyen Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Lider Vekili ve İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) İdare Konseyi Lideri Çetin Tecdelioğlu, “Yeni torba yasa teklifiyle ihracat yapan firmalara vergi istisnasının 5 puana çıkarılması memnuniyet verici. Bilhassa sarsıntı bölgelerinde yatırım yapmış olanlar için de vergi muafiyeti beklentimiz var” dedi.
İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Lideri Kazım Taycı, “Daha düzgün düzeylere çıkmak için en kıymetli kaynağımız üretmek ve ihraç etmek. Bilhassa üretici ihracatçıların her manada dayanaklara muhtaçlığı var” diye konuştu.
Krediye erişimde de müspet ayrım gerekiyor
İhracatçıların uzun vakittir kur ve maliyet baskısı nedeniyle sipariş alamadığını, müşterilerini kaybettiğini lisana getiren TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Dal Meclis Lideri Erdem Fayat, bu nedenle 5 puan artırımını olumlu olarak yorumladı. “Rakiplerimizle fiyat farkımız yüzde 40’lara kadar çıktığı için iş alamaz duruma geldik” diyen Fayat, bilhassa hazır giysi ihracatçısının yılın dörtte üçünü kaybettiğini söyledi.
Fayat, “Belki yeni kur ile bir atılım yapıp kasım-aralıkta yaz malları için bir ölçü sipariş alıp yeni yıla umutla başlayabiliriz. Kurumlar vergisinde olumlu ayrışmamız da bir adım” dedi. Lakin bu noktada Fayat’ın yorumu tek başına bu düzenlemenin yetmediği istikametinde. İhracatçı, hangi kesim olursa olsun krediye erişim noktasında da olumlu ayrım bekliyor.
Yatırım ortamında belirsizlik sürüyor
Yeni düzenlemenin yatırımlar üzerinde yaratacağı etkiyi de yorumlayan Onur Fayat, şunları söyledi: “Bir yatırım süreci için ihracatçıların yahut sanayicilerin çok uzun vadeli krediye erişmesi lazım. 1-2 yıllık bir krediyle falan yatırım yapıp katma pahalı üretim yapamazsınız.
Dolayısıyla uzun vadede uygun finansman ulaşamadan bir yatırım atılımı mevzubahis değil” dedi. Endüstricinin orta vadeli iktisat programını görmeden bir yatırım atılımına giremeyeceğini lisana getiren Fayat, “Açıklanacak orta vadeli amaçlar ve planlar sonucunda para piyasası şurasındaki faizlerle birlikte hem dövizde hem de faizde istikametin nerede olduğunu daha net göreceğiz.
Zaten 2-3 ay içerisinde çıkmazsa artık bir şeyler konuşamayız” yorumunu yaptı. Şu anda döviz kurunun seyri ile ilgili belirsizliğin de sürdüğünü tabir eden Fayat, şunları söyledi: “Orta vadeli planla birlikte hem yurt dışındaki sermayenin yahut yatırım tercihlerinin hem de yurt içindeki yatırımcıların daha önünü göreceği bir ortam olacağını düşünüyorum.”
Toz duman siliniyor lakin hâlâ belirsizlik var
Sanayici ve ihracatçı başta olmak üzere tüm iş dünyasının piyasanın oturmasını beklediğini söyleyen Kağıt, Karton Ambalaj Sanayicileri (KASAD) Lideri Alican Duran, “Olumlu adımlar atılıyor lakin belirsizlik hala devam ediyor. Bilhassa endüstricinin finansmana erişimi başta olmak üzere piyasaların oturması gerekiyor.
Sanayici şu anda günü döndürmekte zorlanıyor” dedi. Yeni gelen iktisat idaresini “Sihirli değnekleri yok ancak olumlu adımlar atılıyor” biçiminde kıymetlendiren Duran, “Piyasalarda toz duman biraz siliniyor fakat bilhassa finans tarafında alınacak çok yol var. Herkesin itimat içinde hissedeceği, rahat çalıştığı bir ortama gerekiyor. Bu önümüzdeki 3 ayın en değerli mottosu” diye devam etti.
“Kemeri daha da sıkmak gerekecek”
Öte yandan yeni torba yasanın sürpriz olmadığını söyleyen Alican Duran, “Acı bir reçete çıkacağı aşikardı. Kıymetli olan mümkün olan en az hasarla bu süreci atlatabilecek önlemlerin alınması. Hangi formüllerin masaya konulacağının bilinmesi gerekiyor. Aslında dağılan bir iktisatta bu yükleri ne kadar daha taşıyabiliriz bakmak gerekiyor. Zira o kadar çok parametre var ki. Lakin bir noktada tekrar kemerleri sıkmak gerekecek” dedi.
“Yeni yüklere değil, yükleri azaltmaya gereksinim var”
Kurumlar Vergisi indirim oranının yüzde 1’den yüzde 5’e çıkarılmasını “çok olumlu” olarak yorumlayan Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Lideri Berke İçten, “Zaten ihracatçının ve üreticinin üzerinde yük var. Yeni yükler yerine bu yükleri azaltacak yaklaşımlara muhtaçlık bulunuyor.
SGK ve öbür yükleri azaltacak yaklaşımları ve döviz kazandırıcı faaliyetleri hızlandıracak uygulamaları çok destekliyoruz. Birebir vakitte ayakkabı ithalatında uygulanan ek gümrük vergisinin tekrar yüzde 30’dan 50’ye çıkarılmasını talep ediyoruz” dedi. Öte yandan Kurumlar Vergisi düzenlemesinin kayıt dışılığı daha da artırma riskine de dikkat çekti.
Özel bankalar KOBİ’lere kredi kapılarını büsbütün kapattı
Seçimlerden evvel başlayan finansmana erişim sorunu seçimlerin geride kalmasına karşın sürüyor. Bilhassa ticari kredilerde bankalar muslukları düzgünden düzgüne kıstı.
Kamu bankalarında hudutlu bir kullandırım olsa da özel bankalar KOBİ’lere kapıları büsbütün kapatmış durumda. Gerçek dal temsilcileri kredilere ulaşamamaktan yakınırken, kamu bankalarının verdiği kredilerde de faiz oranlarının çok değişken olmasından şikâyetçi.
Uzun müddettir finansmana erişim sorunu yaşayan işletmeleri daha güç günler bekliyor üzere görünüyor. Hususla ilgili görüştüğümüz bir bankacılık kaynağı şunları söyledi; “Bankalar Hazine’nin düşük getirili tahvillerini almak istemedikleri için düşük faizli kredi kullandırmak istemiyor.
Merkez Bankası’nın yüzde 15 olarak açıkladığı siyaset faizinin piyasada bir karşılığı yok, bankaların süratli ziyan etmesini önlemek için bu türlü bir adım atılmış olabilir fakat bankacılık dalı faizlerin süratli artırılmasına hazır. Tüm bunların sonucu olarak piyasada finansman sorunu yaşanıyor. Özel bankalar ticari kredi kullandırımını hiç yapmazken kamu bankaları çok hudutlu bir ölçüde ticari kredi veriyor.”
Ticari kredilerde yaşanan sakinlik sayılara da yansıyor. BDDK’nın açıkladığı bilgilere nazaran TL cinsi ticari krediler bir evvelki hafta 4 trilyon 535 milyar lirayken 27 Haziran haftasında 4 trilyon 507 milyar liraya geriledi. Taksitli ticari kredi ve kurumsal kredi kartlarında da durum farklı değil.
Bir evvelki hafta 1 trilyon 138 milyar TL seviyesinde olan taksitli ticari kredi ve kurumsal kredi kartları, geçen hafta 1 trilyon 135 milyar liraya gerilemiş durumda. Gerçek bölüm temsilcileri de finansmana erişim sorunun sona ermesini beklerken İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, “Sizin de bildiğiniz üzere makro ihtiyatı önlemler kapsamında bankaların almış olduğu menkul değer tesisine yönelik düzenlemelerin az da olsa esnetilmeye başlanmasına karşın hala gerçek kesim ticari kredi kullanımında zorluk yaşıyor.
Özel bankalara ulaşmak çok güç, kamu bankalarında ise TLREF artı marj kaldırılarak TCMB siyaset faiz oranlarındaki artışa bağlı olarak rotarif kredilerde faiz oranı yüzde 23,5-25 bandında geldi, buradaki dezavantaj banka istediğinde faiz oranını değiştirebiliyor, bu da işletmelerin maliyet hesabı yapmasını zorluyor, öbür taraftan bilhassa işyeri alımı için kredilerde kamu bankaları önemli zorluk çıkarıyor” dedi.
