Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023’e ait üretim tekniğiyle hesaplanan Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı.
Buna nazaran, Türkiye iktisadı geçen yıl yüzde 4,5, 2023’ün son çeyreğinde de yüzde 4 büyüme kaydetti.
AA Finans analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, büyüme trendinin gücüne ait göstergelerin güçlenmeye işaret ettiğini söyledi.
Üretim metoduyla hesaplanan GSYH’yi son çeyrekte inşaat ve finans bölümünün üst çektiğini söz eden Bürümcekçi, “Harcamalar metoduyla hesaplanan GSYH datalarına nazaran, son çeyrekte özel ve kamu tüketimi ile yatırım harcamaları büyümeyi üst çekerken, net dış talep ve stok azalışı ise olumsuz etkiledi.” dedi.
“Makine-teçhizat yatırımları son 17 çeyrektir üst üste yükseliş göstermiş durumda”
Gayrisafi sabit sermaye oluşumu detaylarına bakıldığında yatırımların makine-teçhizat ayağında yükselmeye devam ettiğinin, inşaat yatırımlarının da toparlanmayı sürdürdüğünün görüldüğünü aktaran Bürümcekçi, “Bilindiği üzere, yeni GSYH serisinde yatırımların özel ve kamu ayrımı açıklanmıyor. Buna karşılık inşaat ve makine-teçhizat ayrımı açıklanıyor. Kelam konusu çeyrekte inşaat yatırımlarında yüzde 7,5 artış ile toparlanma eğilimi devam ederken, makine-teçhizat yatırımları da yüzde 14 ile bariz artış kaydetmiş durumda. Özel yatırımların göstergesi olan makine-teçhizat yatırımları böylelikle son 17 çeyrektir üst üste yükseliş göstermiş durumda.” değerlendirmesinde bulundu.
Bürümcekçi, büyümede ileriki periyot görünümü ele alındığında öncü sinyallerin ulusal gelir büyümesinin birinci çeyrekte toparlanma gösterdiğine işaret ettiğini söyledi.
Küresel aktivitenin yeni yılla birlikte toparlanma eğilimine girmesinin geçen yıl büyümeyi aşağı çeken dış talepte güçlenmeye işaret ettiğini vurgulayan Bürümcekçi, şunları kaydetti:
“Yurt içinde finansal şartların bariz sıkılaşmasına karşılık, birinci çeyrekte gerçekleşecek lokal seçimler öncesinde enflasyonist beklentilerin talebi öne çekerek görece canlı tutması nedeni ile büyüme eğiliminin birinci çeyrekte gücünü koruduğunu ve çeyreklik büyümenin devam edeceğini varsayım ediyoruz. Dolayısı ile seçim sonrası uygulanacak siyasetlere yönelik belirsizliğe karşın para siyaseti ve makro ihtiyati siyasetlerde sıkılaşmanın büyümeyi tekrar yavaşlama eğilimine geçirmesini fakat maliye siyasetinde mümkün genişlemeci tesirleri de dikkate alarak ulusal gelir büyümesini yüzde 3,5 ile OVP iddiası olan yüzde 4’ün sonlu boyutta altına yavaşlatmasını daha mümkün görüyoruz.”
“Ülke iktisadı, finans ve sigortacılık alanında güçlü performans sergiledi”
A1 Capital Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Baki Atılal da ülke iktisadının finans ve sigortacılık alanında güçlü performans sergilediğini tabir ederek, inşaatta toparlanmanın yanında endüstride ve tarımda kısmen zayıflama görüldüğünü lisana getirdi.
Atılal, sanayi yatırımlarının yanı sıra ihracatın da artırılması gerektiğini belirterek, büyümenin enflasyon tesirinden uzaklaştırılması gerektiğini ve enflasyondaki kazanımların tesirinin de gecikmemesinin kıymetli olduğunu aktardı.
Dördüncü çeyrekteki büyümenin yüzde 4 düzeyinde gerçekleştiğini hatırlatan Atılal, “Dördüncü çeyrekte büyümeye büyük ölçüde iç talepten müspet katkı gelirken, net dış talepten ise negatif katkı geldiğini görüyoruz. Yatırımlarda ise bir evvelki çeyrekteki yüzde 4,9 büyüme akabinde geçen yılın son çeyreğinde yüzde 0,8 minimal artış ve tarımda yüzde 0,2 küçülme görmekteyiz.” dedi
Atılal, enflasyonla uğraş kapsamında büyüme datalarının kompozisyonunda bir kesim düzgünleşme görüldüğüne dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“İlk datalara nazaran 2024’ün birinci çeyreğinde tüketim tarafından kâfi daralma görülmemesi büyümeye olumlu katkı yapacak üzere. Bu da kelam konusu periyotta fiyat artırımlarının da tesiriyle güçlü bir büyüme elde etmemizi sağlayacaktır. Bu da enflasyondaki kazanımların tesirinin kısmen gecikmesine neden oluyor. Lakin olağanlaşma adımlarının tesirinin 6 aylık müddette görülmesi, yılın ikinci çeyreğinde bu tesirin daha fazla hissedilmesine imkan sağlayacaktır.”
Pariterium Danışmanlık Kurucusu Dr. İsmet Demirkol da büyümenin üçüncü çeyreğe ve yıllık bazda 2022’ye nazaran yavaşlamasının sebebinin Avro Bölgesi’nin resesyona girmesi olduğunu belirtti.
Türkiye’deki ihracatın yüklü olarak Avro Bölgesi’ne yapıldığını vurgulayan Demirkol, Avro Bölgesi’nde geçen yıl resesyonun kelam konusu olması nedeniyle Türkiye’nin büyümesinin aşağı taraflı etkilediğini tabir etti.
Büyümede tüketim tarafının en büyük itici güç olduğunu söyleyen Demirkol, turizm gelirlerinin de büyümeye olumlu katkı sağladığını kaydetti.
Demirkol, “2024 yılında dünyada resesyonun biraz daha arttığı bir süreçte Türkiye de bilhassa ihracatta yeni pazarlara yönelmesi, kilogram başına ihracatını artırması, direkt yabancı yatırımları daha fazla çekmesi durumunda OVP’de uyumlu süreci yakalayabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
