Dünyada hava yolu şirketlerinin büyüme planları ve uçuş çizgilerine yeni rotalar ekleme maksatları iki büyük uçak üreticisi Boeing ve Airbus’un üretim programlarıyla direkt alakalı.
Boeing ve Airbus havayolu şirketlerinden gelen siparişleri karşılamak için de ağır bir çalışma içinde. Fakat tedarik zincirinde yaşanan meseleler nedeniyle üretici kuruluşlar ile havayolu şirketleri ortasında teslim müddetleriyle ilgili devir dönem meseleler da yaşanıyor.
Aylık bazda uçak üretim suratını artırma çalışmaları da devam ediyor. Kuzey Yarımküre’de yolcu talebinin arttığı ve memleketler arası uçuşların sürat kazandığı bir vakitte hava yolu şirketlerinin en büyük sorunu koltuk kapasitesini yeteri süratte büyütememe konusunda ağırlaşıyor.
2021-2022 toparlanma dönemi
COVID-19 nedeniyle güçlü bir yıl olan 2020’nin akabinde 2021 ve 2022, en büyük iki ticari uçak üreticisi için bir manada toparlanma devri oldu. Devam eden tedarik zinciri zorluklarına, enflasyona ve yüksek faiz oranlarına, işgücü kısıtlılığına ve Ukrayna’daki savaşa karşın 2023 yılının ticari uçak imalat sanayisi için toparlanmanın devam edeceği bir yıl olması bekleniyor.
Boeing ve Airbus’un uçak teslimat sayıları pandemi öncesi düzeylerin hala altında seyrediyor. Uzmanlara nazaran pandemi öncesi seviyelere 2025-26 vakit diliminden evvel ulaşılması da güç görünüyor. Boeing pandemi öncesi yılda 806 jet teslim etmişti. Airbus’un tüm vakitlerin en yüksek teslimat rekoru ise 863 uçakla 2019’da kırılmıştı. 2023 Mart ayı sayılarına bakıldığında Boeing ve Airbus, Mart 2023’te sırasıyla 64 ve 61 ticari jet teslim etti.
Boeing ve Airbus’ın 2023’ün birinci çeyreğinde toplam teslimatları ise sırasıyla 130 ve 127 oldu. 2022’de Airbus, Boeing’in 480 sevkiyatına kıyasla 663 uçak teslim ederek üst üste dördüncü yıl teslimatlarda önde yer aldı. 2021’de Boeing 340 ve Airbus 611 uçak teslim etti.
“Hedeflerimize ulaşacağız”
Boeing CEO’su Dave Calhoun, bu yılın birinci çeyrek sonuçlarını değerlendirirken “Sağlam bir birinci çeyrek performansı gösterdik ve istikrarımızı koruyoruz” dedi ve tedarik zinciri problemlerine ait olarak da “Tedarik zincirinde yaşanan zorluklara karşın aralık kaydetmeye devam ediyoruz; bu yıl için belirlediğimiz amaçların yanı sıra daha uzun vadeli amaçlarımıza ulaşacağımıza eminiz.
Kilit pazarlarda güçlü bir talep var. Geliştirme programlarımızı ileriye taşımak, müşterilerimiz ve geleceğimiz için stratejik kabiliyetler yaratmak maksadıyla yatırımlarımızı büyütüyoruz.” açıklamasını yaptı. 737 programı kapsamında Boeing bu yılsonuna kadar 400- 450 uçak sayısına ulaşmayı hedefliyor. Şirket, 737’lerde bu yılın sonuna kadar teslimat sayısını ayda 38’e, 2025/2026 vakit diliminde ise ayda 50’ye yükseltmeyi planlıyor.
Geniş gövdeli ve kıtalararası uçuş yapan Boeing 787 programı kapsamında ise mevcut durumda ayda üç uçak üretimi gerçekleşiyor. 787’lerde üretimin 2023’ün sonlarında ayda 5’e ve 2025/2026 vakit diliminde ayda 10’a çıkarılması hedefleniyor. Türk Hava Yolları’nın (THY) filosunda mevcut durumda 17 adet B787-9 Dreamliner yer alıyor.
THY’de 12 adet A350-900 uçak bulunuyor
Airbus’ın A350 serisi kıtalararası seyahatlerde dünyanın en çağdaş ve verimli geniş gövdeli uçağı olarak biliniyor ve bugün üretimde olan rastgele bir ticari uçağın en uzun menzil kabiliyetini sunduğu belirtiliyor. Bu model uçak 16 bin 112 kilometre hiç durmadan uçma özelliğine sahip.
Nisan 2023 sonu prestijiyle A350 Ailesi, dünya çapında 54 müşteriden 928 kesin sipariş almış durumda.Şu anda yaklaşık 530 uçak, temel olarak uzun aralıklı rotalarda uçan 40 havayolunun filosunda bulunuyor. Türk Hava Yolları’nın 414’e ulaşan filosu içinde 12 adet A350- 900 yer alıyor. Airbus son olarak Filipin Hava Yolları(PAL)ile dokuz adet A350-1000 için mutabakat imzaladı. Lufthansa ise Mart ayında Airbus’a 15 adet A350 için sipariş verdi.
Bu yıl 720 ticari uçak üretmeyi planlıyor
Airbus İcra Heyeti Lideri Guillaume Faury, “İlk çeyrek, bilhassa ticari uçaklar için eserlerimize olan güçlü talebi doğruladı. Birinci çeyrekte 127 ticari uçak teslim ettik. Bilhassa tedarik zincirindeki tansiyonları içeren olumsuz bir çalışma ortamıyla karşı karşıya kalmaya devam ediyoruz.
2023 programımız değişmedi. Ticari uçak teslimatları birebir süratte devam ediyor. Daha uzun vadeli dönüşüme odaklanmış durumdayız” dedi. Airbus’ın birinci çeyrekte brüt ticari uçak siparişleri toplam 156 oldu. İptallerden sonra net 142 uçak siparişi gerçekleşti. Airbus bu yıl toplam 720 ticari uçak üretmeyi hedefliyor.
Airbus A220 programı 2025’lerde evvel aylık 9 ve akabinde 14 uçak üretim gayesine yanlışsız devam ediyor. A320 Ailesi programında ise Şirket, 2024 yılı sonuna kadar aylık bazda toplam 65 uçak üretimi gerçekleştirmeyi hedefliyor. Yakın vakitte Tianjin’e ikinci bir montaj sınırı ekleme kararıyla birlikte Airbus’un 2026’da ayda 75 uçak üretme planları da sürat kazanmış durumda. Şirket 2024 yılında A330 modeli için aylık 4 adet ve 2025 sonunda A350 için de 9 adet üretim hedefliyor.
