Yasa dışı ticaret, bir başka deyişle kaçakçılık, vergi kayıplarından ulusal güvenliğe, kamu sıhhatinden marka hakları ihlallerine kadar pek çok alandaki olumsuz tesirleriyle global ekonomiyi tehdit ediyor. Ülkemizde yasa dışı ticaret hacmi bakımından tütün mamulleri kıymetli bir hisse alıyor. İktisada verdiği ziyanla birlikte devletin milyarlarca lira vergi kaybına neden olan kaçak tütün mamulleri eserlerine karşı gayret eden Tütün Sanayicileri Derneği, ‘Yasa Dışı Kapı Dışı’ kampanyası başlattı.
Türkiye’deki yasal tütün mamulleri piyasasını temsil eden Tütün Sanayicileri Derneği ile üyeleri Philip Morris Türkiye, BAT Türkiye, JTI Türkiye ve Imperial Tobacco Türkiye’nin başlattığı kampanya kapsamında, Türkiye’de tütün mamulleri satış lisansına sahip 150 bin bakkalın dayanağıyla yasa dışı tütün mamulleri ticaretinin sebep olduğu aksiliklere dikkat çekmek ve toplumsal farkındalığın artırılması hedefleniyor.
“Toplumsal farkındalık artırılacak”
Tütün Sanayicileri Derneği, kampanyayı 14 Haziran 2023’te İstanbul’da düzenlenen basın toplantısıyla duyurdu. Toplantının açılış konuşmasını yapan JTI Türkiye Kurumsal Münasebetler ve Bağlantı Yöneticisi Zeynep Öztürk ‘Yasa Dışı Kapı Dışı’ kampanyasının değerli bir başlangıç olduğunu vurguladı. Öztürk, kampanya kapsamında yapılacak çalışmaların hem toplumsal farkındalığı artırmaya hem Türkiye’de tütün mamulleri satış lisansına sahip 150 bin bakkalın bilinçlendirilmesine yönelik tasarlandığını söz etti.
“Yasa dışı ticaretin devlete faturası 70 milyar TL”
Tütün mamullerinin yasa dışı ticaretinin devlete 70 milyar TL’ye varan vergi kaybına mal olduğunu söz eden Philip Morris Türkiye Genel Müdürü Filiz Yavuz Diren devletin yürüttüğü başarılı yakalama operasyonlarına ve sürdürülen kararlı uğraşa karşın yaşanan vergi kaybının yanında, bu ticaretin toplumsal tesirlerine de dikkat çekti.
Diren, “Denetimsiz bir biçimde üretilen ve satışı gerçekleştirilen yasa dışı tütün mamulleri 150 bin bakkalın cirosundan yılda milyarlar çalıyor. Maddelere karşıt bir halde internet üzerinden yahut tütüncü ismi verilen ruhsatsız satış noktalarında gerçekleşen yasa dışı tütün mamulleri ticaretinin toplam tütün mamulleri pazarının yüzde 28’ine ulaştığı hesaplanıyor.” dedi.
Kaçakçılık ve Organize Kabahatlerle Uğraş Daire Başkanlığı (KOM) raporlarına nazaran yasa dışı sigara ve tütün ticareti terörizmin kıymetli finans kaynaklarından birisini oluşturuyor. Yeniden KOM’un 2021 raporunda ülkemizde tütün mamulleri kaçakçılığında trendin yıllar içinde değişerek, yurt dışından yasa dışı yollarla sokulan sigaradan, doldurulmuş makaron, boş makaron ve açık sarmalık tütüne evrildiği görülüyor.
“Ana sorun açık tütüne kaydı”
BAT Türkiye, Bulgaristan ve Kuzey Kıbrıs Genel Müdürü Alper Ulu, kaçak sigara ticaretinin 2014’te yüzde 20,7’ye çıkmasını takiben devletin kararlı gayreti, mevzuat düzenlemeleri ve tesirli saha tedbirleri sayesinde 2020 yılı sonunda bu oranın yüzde 1,5’e kadar düştüğünü, fakat 2022 yılı sonu itibariyle yüzde 6 düzeyine yükseldiğini belirtti.
Yüce, “Son devirde kaçak sigara trendinde tekrar bir artış görülse de günümüzde yasa dışı tütün mamulleri ticaretinin büyük bir kısmını 3 ana eser kümesi oluşturuyor: Yasa dışı açık tütün, doldurulmuş makaron ve bandrollü tütünden hazırlanan makaronların toplam yasa dışı tütün ticaretinin yüzde 25,8’ini oluşturuyor. 2016 yılında 6 bin civarında olan yasa dışı açık tütün ve dolu makaron satan noktaların sayısı bugün yaklaşık 20 bin’e ulaştı” diye konuştu.
“Mevzuat düzenlemeleri ile kıymetli yararlar sağlanabilir”
Imperial Tobacco Türkiye İdare Konseyi Lider Vekili/Ülke Müdürü Can Menteş, devlet tarafından yürütülen mevcut operasyonların devamının ve kapsamının genişletilmesinin ehemmiyetine dikkat çekti. Menteş, yapılacak kimi mevzuat düzenlemelerinin ve ek kontrollerin yasa dışı tütün mamulleri ticaretinin önlenmesinde değerli kazanımlar sağlayacağını belirtti.
Menteş’in altını çizdiği ve acilen hayata geçirilmesi için davet yaptığı 3 başlığı şöyle sıraladı: “Birincisi, müsaadesiz tütün ticareti için öngörülen mahpus cezasının tekrar 3-6 yıla çıkarılması. İkinci olarak, yasa dışı tütün mamulü üretim teçhizatlarının internet ortamında satışının engellenmesi. Ve son olarak, yasa dışı ticarette kullanılan araçların müsadere edilmesi.”
Dernek üyeleri iştirakçilere teşekkür etti ve önümüzdeki devirde yasa dışı tütün mamulleri ticaretinin ziyanlarını anlatma konusunda iş birliğinin kıymetini hatırlattı.
