Teknoloji devlerinden Türkiye yatırımlar. Türkiye, iktisatta attığı adımlar ve siyasi istikrarla memleketler arası direkt yatırımların da odak noktası olurken Alibaba’dan Amazon’a, Huawei’den PepsiCo’ya kadar dünyanın önde gelen firmaları yeni yatırımlara yöneldi. Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisinden edinilen bilgiye nazaran, son devirde dünya genelinde milletlerarası direkt yatırımlarda gerileme görülürken Türkiye yaptığı ekonomik ıslahatlar ve sağladığı imkanlarla müspet ayrıştı.
20 yılda 255 milyar dolarlık yatırım geldi
OECD datalarına bakıldığında, yatırımlar bu yılın birinci 6 ayında geçen yıla oranla dünya genelinde yüzde 36, Avrupa Birliği’nde (AB) yüzde 86, G20’de yüzde 38, OECD’de yüzde 42 geriledi. Türkiye’de ise memleketler arası direkt yatırımlar bu yılın birinci yarısında yüzde 33 azaldı. Bu yılın ikinci çeyreğinde ise birinci çeyreğe kıyasla yüzde 13 geriledi.
Türkiye’de son 20 yılda atılan ekonomik adımlar ve siyasi istikrar milletlerarası direkt yatırımcıların rotasını belirlemede tesirli oldu. 1973-2002 periyodunda 15 milyar dolar memleketler arası direkt yatırım çekilirken 2003’ten bu yana toplam yatırım meblağı 255 milyar doların üstüne çıktı. 2003 yılı öncesi yıllık ortalama 1 milyar dolarla global milletlerarası direkt yatırımlar pastasından yüzde 0,2 hisse alan Türkiye, 2003-2022 devrinde yıllık 13 milyar dolarla yüzde 1’lik hisseye sahip oldu.
9 ayda 93 yeni yatırım projesi
2002’de 5 bin 600’den fazla memleketler arası şirket faaliyet gösterirken bu sayı 2023’te 80 bini aştı. Bu yılın 9 ayında 93 yeni yatırım projesi geldi. Birinci sırada 17 projeyle nakliyat ve depolama, ikinci sırada 9 projeyle endüstriyel ekipman bölümü yer aldı. Yazılım ve bilişim, besin ve içecek, kimya, otomotiv ekipmanları, seramik ve cam, plastik ve iş hizmetleri öne çıkan bölümler oldu.
Faaliyet cinslerine nazaran 40 projeyle imalat başı çekerken bunu 30 projeyle satış ve pazarlama, 8 projeyle AR-GE, 4 projeyle bölgesel idare merkezleri, 3 projeyle iş hizmetleri takip etti. ABD, Almanya, Fransa, İtalya, Çin (Hong Kong dahil), Japonya, Hollanda ve Birleşik Arap Emirlikleri kelam konusu yatırımlarda öne çıkan ülkeler ortasında yer aldı.
Dev şirketler Türkiye’yi yakın takibe aldı
Dünyanın önde gelen şirketleri bu yıl da Türkiye’yi yakından takip ediyor. Yılın 9 ayında Çinli e-ticaret devi Alibaba İstanbul Havalimanı’nda kuracağı lojistik merkez ve Ankara’da açacağı bilgi merkeziyle toplam 1 milyar doları aşan yatırım gerçekleştireceğini duyurdu. Katar Yatırım Otoritesi ve Temel Holding’in teşebbüs sermayesi kolu Temel Ventures, yapay zeka pazarlama platformlarından Insider’a 105 milyon dolar yatırım yapacak.
Ulaşım ve depolama bölümünde dünyanın önde gelen markalarından Alman DHL Küme, Türkiye’nin nakliyecilik ve kargo bölümünde önde gelen şirketlerinden MNG Kargo’nun yüzde 100 payını aldı. FedEx, İstanbul Havalimanı’nda yeni bir global hava transit tesisi inşa edeceğini açıkladı. Amazon 100 milyon dolarlık yatırımıyla Tuzla’daki lojistik merkezini bu yıl açarken merkezde 800 şahsa istihdam sağladı.
7 milyar liralık yatırım yaptı
Toplam 7 milyar Türk Lirası pahaya ulaşması beklenen yatırımıyla Toyota’nın Avrupa’daki birinci batarya ve şarj edilebilir hibrit araç üretim tesisi Sakarya’da kuruldu. Ford da dünyanın en çok tercih edilen ticari araç modeli Transit’in birinci tam elektrikli versiyonunu (Ford E-Transit) Ford Otosan’ın Gölcük fabrikasında üretmeye başladı. Araba dalına yedek kesim üreten Fransız Valeo, Bursa’daki tesisini genişleteceğini duyurdu.
Rusya’nın önde gelen petrol ve doğal gaz şirketi Tatneft, Aytemiz Akaryakıt’ı 320 milyon dolar karşılığı aldı. PepsiCo, tasarım odaklı inovasyon projelerine liderlik edeceği “Dizayn ve İnovasyon Merkezi”ni hizmete sundu. Çinli teknoloji şirketi Huawei, Ankara’da birinci mahallî bulut hizmetini uygulamaya geçirdi. Avrupa’nın seyahat teknolojisi şirketi Amadeus, sürdürülebilir ve hafif inşaat alanında faaliyet gösteren Saint-Gobain de Türkiye’de yatırım yapan şirketler ortasında yer aldı.
Şimşek: Cari açık kalıcı olarak azaltılacak
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, toplumsal medya hesabından, Merkez Bankasının Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi Programı’na ait değerlendirmede bulundu. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın programa ait paylaşımını alıntılayan Şimşek, şunları kaydetti: “Önemli bir program. Dış ticarette kıymetli hissesi olan yüksek teknoloji eserlerin üretimine güçlü dayanak sağlayacağız. Cari açığı kalıcı olarak azaltmayı hedefliyoruz. Süreçte teknik yeterliliği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, finansal fizibiliteyi bankalar inceleyecek, kesin kararı ise Merkez Bankası verecek.”
