Hüseyin VATANSEVER
Şüphesiz ki Mustafa Kemal Atatürk’ü tarihe mal olmuş şahsiyetlerden farklı pozisyona taşıyan en kıymetli farkı devrimci kişiliğiydi. Köhnemiş, vaktin gereklerini karşılamayan ve toplumsal ilerlemenin önünde pürüz teşkil eden her şeyi kaldırıp yerine medeniyetin gerektirdiği ve akılcı tahlilleri hayata geçirebiliyordu.
Bütün bu süreçleri halkın temsilcileri ile oluşan Millet Meclisi ile gerçekleştiriyordu. Atatürk ihtilalleri olarak isimlendirdiğimiz bu ihtilaller birebir vakitte Türk aydınlanması olarak da görülebilir.
Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci 15 yılında Atatürk hayattaydı ve bu devirde muazzam bir ilerleme kaydedilmişti. İhtilaller bilhassa beş alana odaklanmış ve yeni bir toplumun oluşmasını, milletlerarası alanda genç Türkiye Cumhuriyeti’nin saygın bir pozisyona ulaşmasını sağlamıştı.
Devrimler birinci evvel siyasal alanı yine şekillendirdi. Siyasal İhtilaller kapsamında 1 Kasım 1922’de Saltanat kaldırıldı, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi ve 3 Mart 1924’te Halifelik kaldırıldı. Böylelikle egemenlik kayıtsız koşulsuz milletin oldu ve Türkiye Cumhuriyeti dünyada kendi yerini oluşturdu.
Devrimlerle bayanlar eşit vatandaş oldu
Toplumsal İhtilaller başlığı altında toplumsal hayat tekrar şekillendi. Bu kapsamda atılan adımların en kıymetlisi 1926-1934 yılları ortasında bayanlara erkeklerle eşit haklar verilmesi oluşturdu. Kız çocukları eğitimden yararlanabilmeye başladı, bayanın seçme ve seçilme hakkını kazanması ile siyasi alanda var olabilmesi sağlandı.
Gerek toplumda gerekse aile ömründe bayan, erkekler ile birebir haklara sahip olurken aile hayatı daha sağlıklı bir yapıya ve toplum daha nizamlı bir işleyişe kavuştu. Zira bayanlar iş gücüne katılabiliyor hale geldiler.
Sosyal hayatta eşitlik sağlandı
Toplumsal İhtilaller kapsamında 25 Kasım 1925’te Şapka ve Kıyafet İhtilali yapıldı. Bunu 30 Kasım 1925’te Tekke, Zâviye ve Türbelerin Kapatılması, 21 Haziran 1934’te Soyadı Kanunu’nun çıkarılması, 26 Kasım 1934’te Lâkap ve Unvanların Kaldırılması izledi.
Atılan bu adımlarla toplum içinde vatandaşlar ortasında eşitlik sağlandı. Kimse kaynağı meçhul düzenlemeleri temel alarak bir diğeri üzerinde tahakküm kuramazdı. Toplumsal İhtilaller ortasında, Türkiye’deki üretimi ve ticari hayatı daha sağlıklı yürütmek ve uygar ülkelerle bağlantıları düzenlemekte büyük hisseye sahip, 1925- 1931 yıllarında gerçekleşen milletlerarası saat, takvim ve uzunluk ölçülerin kabulünü de yer alıyor.
Laik hukuk sistemine geçildi
İhtilallerin hukuk alanını yine düzenlemiyor olması düşünülemezdi. Hukuk İhtilali kapsamında Mecelle kaldırıldı ve Türk Uygar Kanunu başta olmak üzere öteki kanunlar çıkarıldı. 1924- 1937 yılları ortasındaki devri kapsayan bu ihtilaller laik hukuk sistemine geçilmesini sağladı.
Hukuk önünde kadın-erkek eşitliği sağlandı. Bayanın kendi isteği ile evlenebilmesi, boşanabilmesinin yanı sıra mirastan eşit hisse alabilmesi, çocuklarının velayetini isteyebilmesi üzere düzenlemeler toplumsal yaşama ve toplumun sağlıklı gelişimine katkı sağladı.
Türk ihtilalinin temeli eğitim ve kültürdü
Devrimleri altında toplayabileceğimiz dördüncü başlık ise Eğitim ve Kültür Alanındaki İhtilaller… 3 Mart 1924’te çıkarılan Tevhid-i Tedrisat kanunu ile eğitim ve öğretimin birleştirilmesi sağlandı. Kız çocuklarının erkek öğrenciler ile birlikte eğitim alabilmesini sağlayan bu kanun eğitim kalitesini yükseltirken laik eğitimin kurumsallaşmasını destekledi.
İlköğretim zarurî hale getirildi. Eğitim hayatı 1 Kasım 1928’de Yeni Türk harflerinin kabulü ile diğer bir düzeye ulaştı. Okuma yazma oranı çok düşük bir toplum, yeni harflerin kabulü ile başlayan eğitim seferberliğine katılmıştı. Böylelikle okuma yazma oranı süratle yükseldi. 1931-1932 yıllarında Türk Lisan ve Tarih Kurumlarının kurulması ile kültür ihtilali sürat kazanmıştı.
Devrimleriyle uyumlu bir hayat yaşadı
Tabii ki bu ihtilaller Mustafa Kemal’in hayatına da yansıdı. Soyadı Kanunu mucibince 24 Kasım 1934’te TBMM, Mustafa Kemal’e “Atatürk” soyadı verdi. Ayrıyeten Atatürk yeni Türk alfabesini tanıtırken eline tebeşiri alarak kara tahta başına geçti ve “Başöğretmen” unvanını aldı. Tahminen de bu unvana sahip tarihteki tek önder olmuştu.
Atatürk ayrıyeten ihtilalleri şahsen yaşıyordu ve yeni toplum hayatında kendisi başlı başına bir örnek oluşturuyordu. Giysisine kuşamına itina gösteren Atatürk, çeşitli davetler düzenliyor ve yeni Türkiye Cumhuriyeti’nde olması gereken uygar münasebetlerin örneklerini sergiliyordu. Katıldığı toplantılarda bayan ve erkeklerin bir ortada ve eşit biçimde yer almasını sağlıyordu.
Atatürk bu davetlerde devlet ve bilim insanları ile bir ortaya gelir, sanatkarları davet eder ve geniş tabanda ülkenin meselelerini tartışırdı. Yurt seyahatlerine sık sık çıkan Atatürk, çalışmaları şahsen yerinde denetler, idari ve mülki amirlerin yanı sıra halk ile de bir ortaya gelirdi. Cumhurbaşkanı sıfatıyla yurt dışına çıkmayan Atatürk, Türkiye’yi ziyaret eden yabancı ülke devlet liderlerini, başbakanlarını, bakanlarını kumandanlarını ağırladı ve onlara yeni ülkenin tanıtımını yaptı.
Devrimler ekonomiyi ayaklandırdı
Ekonomi Alanındaki Devrimler’e göz attığımızda birinci olarak Aşâr Vergisi dikkat çekiyor. Türk çiftçisini yoksullaştıran ve üretimden koparan Aşâr Vergisi 1925’te kaldırıldı. Çiftçiliğin özendirilmesi için çalışmalar yürütülürken örnek çiftlikler kuruldu. Bu işletmelerin başında ise Atatürk Orman Çiftliği yer alıyordu. Öbür yandan Endüstriyi Teşvik Kanunu çıkarılarak, sanayi kuruluşlarının kurulması teşvik edildi. Artık kapitülasyonların pençesinde kıvranan bir ülke yoktu ve girişimcilik yalnızca imtiyazlı bir küme azınlığın monopolünde değildi.
Borçlanmaktan kaynaklı sorunlara şahit olmuş kurucu yönetim, birebir külfetlerin tekrarlanmasını istemiyordu. Böylelikle 1933- 1937 yıllarında I. ve II. Kalkınma Planları uygulamaya konuldu. Yeni Türkiye’de ulaşım altyapısı güçlendirildi, karayolları, demir ve deniz yolları inşa edildi.
