Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ağustos ayına ait Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) aylık bazda yüzde 9,09, yıllık yüzde 58,94 arttığını açıklamasının akabinde TCMB’nin Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora nazaran, vergi ve yönetilen fiyatlardaki ayarlamaların temmuz ayından sarkan tesirlerinin yanı sıra Türk lirasındaki kıymet kaybı ve fiyat artışlarının gecikmeli tesirleri ile global güç fiyatlarındaki yükseliş sonucunda ana kümelerin tamamında yıllık enflasyon yükseldi.
Aylık bazda en yüksek artış yüzde 14,23 ile güç kümesinde kaydedilirken, bu gelişmede evvelki aydan sarkan vergi tesirinin yanı sıra dış fiyat baskıları belirleyici oldu.
Akaryakıt fiyat artışları ulaştırma hizmetleri fiyatlarına süratli halde yansırken, küme aylık enflasyonunda yüzde 27,62 ile 2003 bazlı TÜFE kapsamında hesaplanan en yüksek artış kaydedildi.
Gıda, minimum fiyat ve kur gelişmelerine hassaslığı yüksek hizmet kalemlerinin yanı sıra kirada yüksek artışlar gözlendi.
Temel mal kümesi fiyatlarında bilhassa Türk lirasındaki kıymet kaybının gecikmeli tesirleriyle yükseliş devam etti.
Taze meyve ve zerzevat fiyatlarındaki olumsuz görünüm ağustos ayında devam ederken, işlenmiş besin alt kümesinde fiyat artışları genele yayılarak güçlendi. Üretici fiyatlarındaki artış eğilimi güç kümesinde daha bariz olmak üzere sürerken, son üç aylık devirde tüketici fiyatları üzerinde üretici kaynaklı üst istikametli baskılar barizleşti.
Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış datalarla aylık artış oranları B ve C göstergelerinde güçlü seyrini korurken, göstergelerin yıllık enflasyonları yükselmeye devam etti.
“Alt kümelerin tamamında artış yaşandı”
Bu devirde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 9,20 ve 8,76 puan artarak yüzde 63,52 ve 64,85 olarak gerçekleşti. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu periyotta alt kümelerin tamamında artış yaşandı. Bir evvelki aya nazaran hizmet, besin, temel mal, güç ve alkol-tütün-altın kümelerinin katkıları sırasıyla 3,00, 2,86, 2,60, 2,51 ve 0,14 puan arttı.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle incelendiğinde, B ve C endekslerinin aylık artışları evvelki ayda ulaşılan yüksek düzeyleri korudu. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan kümelerden işlenmiş besinde bir evvelki aya kıyasla güçlenirken hizmet ve temel mallarda yüksek seyretmeye devam etti.
Hizmet fiyatları ağustos ayında yüzde 9,19 yükselirken, küme yıllık enflasyonu 9,92 puan artışla yüzde 79,57 düzeyine ulaştı. Bu devirde fiyat artışları, ulaştırma hizmetlerinde daha bariz olmak üzere, alt kümeler geneline yayıldı.
Ulaştırma hizmetleri fiyatlarında akaryakıt fiyatlarındaki sert artışa bağlı olarak aylık bazda yüzde 27,62 oranı ile 2003 bazlı endeksteki en yüksek artış kaydedildi.
Bu gelişmede, yönetilen-yönlendirilen kalemlerin (otobüs ve taksi ile kent içi yolcu nakliyatı ve hava yoluyla yolcu taşımacılığı) yanı sıra kara yoluyla kentler ortası yolcu nakliyeciliği fiyatları belirleyici oldu.
Lokanta-otel alt kümesinde süregelen güçlü fiyat artışları ağustos ayında devam ederken, fiyatların yüzde 7,09 oranında yükselmesiyle alt küme yıllık enflasyonu yüzde 89,31 düzeyine ulaştı.
“Kira alt kümesinde aylık artış bir ölçü daha güçlenerek yüzde 7,90 oldu”
Kira alt kümesinde aylık artış bir ölçü daha güçlenerek yüzde 7,90 olurken, yıllık enflasyon yüzde 87,78’e yükseldi. Öteki hizmetler alt kümesinde fiyatlar yüzde 7,19 artış kaydederken bu gelişmede ferdî ulaştırma araçlarının bakım-onarımı, sıhhat hizmetleri ile eğlence-kültür hizmetleri öne çıkan kalemler oldu.
Temel mal kümesi yıllık enflasyonu 7,72 puan artışla yüzde 51,97 oldu. Döviz kuru geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mallarda tüm alt kümelerde yüksek fiyat artışları kaydedildi.
Dayanıklı mal alt kümesinde fiyatlar yüzde 7,82 yükselirken, bu devirde araba, beyaz eşya ve mobilya fiyatlarında besbelli artışlar izlendi. Öteki temel mallar alt kümesinde ilaç referans avro kurundaki güncelleme ve vergi ayarlamasının sarkan tesirleri hissedilirken, fiyatlarda yüzde 9,92 ile genele yayılan bir artış kaydedildi.
Giyim ve ayakkabı kümesinde fiyatların mevsim eğiliminin tersine yüzde 8,25 artış göstermesiyle, yıllık enflasyon yüzde 29,96’ya yükseldi. Güç fiyatları ağustos ayında yüzde 14,23 artarken, küme yıllık enflasyonu ise 16,89 puan artarak yüzde 14,03 düzeyinde gerçekleşti. Küme aylık fiyat artışında, bir evvelki ay ortasında gerçekleşen vergi artışının sarkan tesiri yanında, memleketler arası güç fiyatlarındaki yükseliş belirleyici oldu.
Bu görünüm altında, akaryakıt ve tüp gaz kalemleri sırasıyla aylık bazda yüzde 26,11 ve 23,93 artış kaydetti. Ayrıyeten, şebeke suyu fiyatları ağustos ayında da yüksek bir oranda (yüzde 7,43) arttı. Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları ağustos ayında yüzde 8,48 artış kaydederken, yıllık enflasyon 12,14 puan yükselerek yüzde 72,86 oldu.
“Taze meyve zerzevat fiyatları meyve fiyatları öncülüğünde bariz artış gösterdi”
Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 13,93 puan artışla yüzde 93,64’e, işlenmiş besinde ise 11,02 puan artışla yüzde 57,80’e yükseldi. Mevsimsellikten arındırılmış bilgiler taze meyve zerzevat fiyatlarının bu periyotta meyve fiyatları öncülüğünde besbelli artış gösterdiğine işaret etti.
İşlenmemiş besin kümesinin seyrinde bu devirde meyve ve zerzevat dışında, yumurta ve kuruyemiş fiyatlarındaki yükselişler öne çıktı. İşlenmiş besin kümesinde aylık artış geçen aya kıyasla (yüzde 11,17) güçlenirken, başta ekmek olmak üzere ekmek-tahıllar, süt ile süt eserleri, katı-sıvı yağlar ve alkolsüz içecek kalemleri fiyat artışları ile dikkati çekti.
Alkollü içecekler ve tütün eserleri kümesinde fiyatlar yüzde 3,77 yükselirken, yıllık enflasyon 5,40 puan artışla yüzde 51,98 olarak gerçekleşti. Bu gelişmede geçen ay yapılan vergi düzenlemesi kaynaklı fiyat artışlarının endekse gün yüklü yansıtılması nedeniyle ağustos ayına sarkan tesirler belirleyici oldu.
Yurt içi üretici fiyatları ağustos ayında yüzde 5,89 artış kaydederken, yıllık enflasyon 4,91 puan artışla yüzde 49,41 olarak gerçekleşti. Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon alt kümelerin tümünde yükseliş kaydederken, aylık bazda memleketler arası güç emtia ve kur gelişmelerine istinaden güç üretici fiyatlarındaki artış yüzde 14,27 ile besbelli oldu. Aylık fiyat gelişmeleri bölümler bazında incelendiğinde, artışların genele yayıldığı izlenirken ham petrol ve doğal gaz, rafine petrol eserleri, temel eczacılık, kömür ve linyit, mobilya, başka madencilik-taş ocakçılığı ve elektrik-gaz imalatı bölümleri fiyat artışlarıyla öne çıktı.
