UNCTAD’den yapılan açıklamada, dünyanın değerli ticaret yollarını etkileyen jeopolitik tansiyonlar ve iklim değişikliği nedeniyle global ticarette artan aksaklıklara ait ikazda bulunuldu.
Açıklamada, bilhassa Karadeniz’de gemi nakliyatını etkileyen jeopolitik tansiyonlar, Kızıldeniz’de Süveyş Kanalı’nı etkileyen gemi nakliyatına yönelik son taarruzlar ve iklim değişikliğinin Panama Kanalı üzerindeki tesiri olmak üzere, global ticarette artan aksaklıklara ait kaygılara dikkat çekildi.
Kızıldeniz’deki nakliyeciliğe yönelik son taarruzların, mevcut jeopolitik ve iklimle ilgili zorluklarla birleşerek kıymetli global ticaret yollarını etkileyen karmaşık bir krize yol açtığı belirtilen açıklamada, Süveyş Kanalı’ndan yapılan haftalık geçişlerin son iki ayda yüzde 42 azaldığının kestirim edildiği kaydedildi.
Açıklamada, Ukrayna’da devam eden çatışmanın da petrol ve tahıl ticaretinde kıymetli değişimleri tetikleyerek ticaret kalıplarını tekrar şekillendirdiği belirtilerek birebir vakitte global ticaret için değerli bir kanal olan Panama Kanalı’nın da azalan su düzeyleriyle gayret ettiğini, bu durumun geçen ay toplam geçişlerde yıllık yüzde 36 düşüşe neden olduğu ve iklim değişikliğinin kanalın kapasitesi üzerindeki uzun vadeli tesirlerinin global tedarik zincirleri üzerinde kalıcı tesirlere ait telaşları artırdığı aktarıldı.
Navlun fiyatlarında artış
Kızıldeniz’deki krize cevap olarak denizcilik kesiminin büyük oyuncularının Süveyş geçişlerini süreksiz olarak askıya aldığı anımsatılan açıklamada, haftalık konteyner gemisi geçişlerinin bir yıl öncesine kıyasla yüzde 67 düştüğü, konteyner taşıma kapasitesi, tanker geçişleri ve gaz taşıyıcılarında kıymetli düşüşler yaşandığı belirtildi.
Açıklamada, ortalama konteyner spot navlun fiyatlarında geçen yılın aralık ayının son haftasında yaşanan 500 dolarlık artışın bugüne kadarki en yüksek haftalık artış olduğu bildirildi.
Şanghay’dan ortalama konteyner nakliyeciliği spot fiyatlarının geçen yıl aralık ayı başından bu yana iki kattan fazla arttığı belirtilen açıklamada, Şanghay’dan Avrupa’ya olan sevkiyatlar için de fiyatların üç kattan fazla arttığı aktarıldı. Açıklamada, ABD’nin Batı kıyısına giden sevkiyatların rotası Süveyş’ten geçmese de fiyatlarının ortalamanın üzerine çıktığı ve yüzde 162 arttığı kaydedildi.
Söz konusu aksamaların kümülatif tesirinin kargo seyahat aralıklarının uzamasına, ticaret maliyetlerinin artmasına, gemilerin daha uzun uzaklıklar ve daha süratli seyahat etmek zorunda kalmasından kaynaklanan sera gazı emisyonlarında artışa dönüştüğü belirtilen açıklamada, Süveyş ve Panama kanallarını kullanmamanın nakliye mühletini artırdığı ve bunun da masrafların artmasına neden olduğu aktarıldı.
Açıklamada, nakliye ve sigorta primlerinin günlük fiyatının arttığı ve bunun da genel transit maliyetini artırdığı belirtilerek ayrıyeten gemilerin rotadan sapmaları telafi etmek için daha süratli seyahat etmek zorunda kalmalarının daha fazla yakıt kullanımına ve karbondioksit salınımına neden olduğu, bunun da çevresel dertleri daha da artırdığı tabir edildi.
Gıda ve güç fiyatlarını da etkiliyor
Aksamaların geniş kapsamlı ekonomik sonuçlarına da işaret edilen açıklamada, mevcut konteyner fiyatlarının Kovid-19 salgınının neden olduğu kriz devrinde görülen doruğun yaklaşık yarısı kadar olmasına karşın yükselen navlun fiyatlarının tüketicilere yansımasının vakit aldığı ve tam tesirin bir yıl içinde ortaya çıkmasının beklendiği belirtildi.
Açıklamada, doğal gaz nakliyatlarının durdurulması nedeniyle güç fiyatlarında artış yaşandığı, bu durumun bilhassa Avrupa’daki güç arzını direkt etkilediği kaydedildi.
Krizin tıpkı vakitte global besin fiyatlarına da yansıdığı belirtilen açıklamada, uzayan aralıklar ve yükselen navlun fiyatlarının potansiyel olarak maliyetlerin artmasına neden olduğu söz edildi.
Açıklamada, Avrupa, Rusya ve Ukrayna’dan yapılan tahıl sevkiyatlarındaki aksamaların ise global besin güvenliğine yönelik riskler oluşturarak tüketicileri etkilediği ve üreticilere ödenen fiyatları düşürdüğü aktarıldı. UNCTAD Teknoloji ve Lojistik Kısmı Ticaret Lojistiği Ünitesi Lideri Jan Hoffmann, Süveyş Kanalı için en kıymetli ögenin ana Doğu-Batı konteyner ticareti olmasına karşın Kanalın kimi Doğu Afrika ve Hint Okyanusu ekonomileri için de kıymetinin göz arkası edilemez olduğunu belirtti.
Hoffmann, “Enerji ve besin tedarikinin yanı sıra birçok gelişmekte olan ülkenin global paha zincirlerine iştiraki büyük ölçüde Süveyş Kanalı geçişlerine bağlıdır.” sözlerini kullandı.
