Şimşek, TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının 2024 yılı bütçe görüşmelerinin akabinde milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Kur Muhafazalı Mevduat uygulamasının yükünün Merkez Bankasına aktarıldığı tenkitleri üzerine Şimşek, bu uygulamanın, 2021 yılında kurda oluşan baskıya tahlil olarak ortaya konulduğunu söyledi.
Şimşek, bu hususun aslında Merkez Bankasının kur idaresiyle ilgili olduğunu lisana getirerek, şöyle konuştu:
“Kur rejimini hükümet belirler, sabit mi, dalgalı mı, öbür türlü mü olacak diye. O belirlendikten sonra bunun uygulanmasından sorumlu kurum Merkez Bankasıdır. Kur rejiminin uygulanmasından kaynaklı kar ya da zararın Merkez Bankasının bilançosunda olması lazım, normali bu. Ama bu düzenleme yapılırken, Türk lirasından kur korumalıya geçiş Hazine ve Maliye Bakanlığının sorumluluğuna verilmiş. Burada Merkez Bankasının hiçbir biçimde Hazineyi finanse etme üzere bir durumu yok. Tam bilakis kur korumalıdan ötürü vazgeçtiğimiz vergilerden ötürü kur rejiminin uygulanmasında Bakanlık olarak Merkez Bankasına takviye olmuşuz, münasebetiyle o manadaki dertler yerinde tasalar değildir.”
Şimşek, Merkez Bankasının ziyanını kendi düzenlemeleri çerçevesinde karşılayacağını tabir etti.
Kurumlar vergisi uygulamasının şirketleri koruduğu tenkitleri üzerine ise Şimşek, bu vergideki indirimlerin çabucak hemen tamamının yatırımı teşvik ve istihdam maksatlı olduğunu kaydetti.
Şimşek, kurumlar vergisi oranını finans kuruluşları ve bankalar için yüzde 30’a çıkardıklarını anımsatarak, “Ama imalat sanayi ve ihracatçı için daha düşük kurumlar vergisi uygulamasına geçtik. Hasebiyle sav edildiği üzere sermaye için ayrıcalık tanıdığımıza ait argümanların geçerli olmadığı ortaya çıkıyor.” tabirini kullandı.
“Vergiler nereye harcandıysa, zelzele vergileri de oraya harcandı”
Şimşek, kendisine 10 yıl evvel sarsıntı vergileri sorulduğunda verdiği karşılıkta bir konunun cımbızla ön plana çıkarıldığını belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“O vakit, ‘Deprem vergisi diye bir vergi yok. Zira bütün vergiler bir havuza toplanıyor, o havuzdan çiftçiye, eğitime, sıhhate, duble yollara ayrılıyor.’ diye sıraladım. Tüm kamu harcamalarını sıraladım. ‘Eğer sarsıntı fonu kurulsaydı, o vakit başka bir hesapta izlenirdi. Sarsıntı nedeniyle getirilmiş vergiler var lakin o vergiler genel bütçe havuzuna girdiği için harcamalar nereye yapıldıysa bütün harcamalar oraya yapıldı.’ dedim. Ona karşın akılda sarsıntı vergileri şuraya harcandı, buraya harcandı… Vergiler nereye harcanıyorsa, o vergiler de oraya harcandı.”
Kur Muhafazalı Mevduat uygulamasından çıkışın başladığına işaret eden Şimşek, “Merkez Bankamız, birtakım düzenlemelerle Kur Korumalıdan çıkış sürecini başlattı. Kur Korumalıdaki mevduat da son aylarda önemli halde azaldı.” dedi.
“Hiçbir yerden hiçbir talebimiz yok”
Mehmet Şimşek, yurt dışı ziyaretlerinin çok gündem olduğunu da lisana getirerek, “Şunu net biçimde söyleyeyim, hiçbir yurt dışı ziyaretimde hiçbir kimseden para talebinde bulunmadık.” diye konuştu.
Son yaptığı ziyaretlere ait bilgi veren Şimşek, Suudi Arabistan’da dünyanın önde gelen şirketlerinin, üst seviye yöneticilerinin yer aldığı “Future Investment Initiative” isimli konferansa katılarak Türkiye’nin tezlerini ve programını anlattığını söyledi. Şimşek, “Tabii ki görüşmeler yaptık lakin hiç kimseden rastgele bir talebimiz olmadı, program dışında rastgele bir şey pazarlamadık.” tabirini kullandı.
Şimşek, bu ziyaret öncesi Katar’a gittiğini ve Türk Büyükelçiliğinin Cumhuriyet’in 100. yılını kutlamak gayesiyle 300 yatırımcının iştirakiyle düzenlediği yatırım konferansına katıldığını söyleyerek, şunları kaydetti:
“Ben zati bölgeye gidiyordum, gitmişken oraya uğradım. Basına açık sunum yaptım. Onun dışında bir şey yok. Bir ülkeye gidince nezaketen o ülkenin maliye bakanıyla da bir ortaya geliyorsunuz. Ben de o denli yaptım. Ondan evvel Paris’e gitmişim. Fransa’nın TÜSİAD’ı üzere olan MEDEF’e, büyük şirketlere sunum yaptım, Türkiye’yi anlattık, programı anlattık. Alman-Fransız İşadamları Tepesi vardı, beni ana konuşmacı olarak davet ettiler, gittim bir konuşma yaptım. Ondan evvel Fas’taydım, IMF-Dünya Bankası toplantıları vardı. Ondan evvel İngiltere’deydim. Orada bütün yatırımcılarla, gerçek bölümü temsil eden şirketlerle, finans dalıyla görüştük. Biz bir program uyguluyoruz. Bu programın çerçevesini natürel ki irtibat boyutuyla anlatmamız lazım. Hasebiyle kapı kapı dolaşıp hiçbir yerden hiçbir talebimiz yok, büsbütün ülkemizde şu anda uygulanan programı anlatmak hedeflidir.”
Tasarruf konusunun ehemmiyetini vurgulayan Şimşek, “Kamu harcamalarını yaparken verimlilik ve aktifliği birincil emel olarak aslında ortaya koymuş durumdayız. Sayın Cumhurbaşkanımızın 2021 yılında tasarruf genelgesi vardı, gelir gelmez bunu tekrar hatırlattım. Kurumlara da ek davette bulunduk.” diye konuştu.
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, Dünya Bankasının 35 milyar dolara çıkardığı Türkiye’ye yönelik kaynağın kullanımının gelecek 3 yıl içerisinde olacağını söyledi.
Bütçede yer alan “Hane halkı ve işletmelere yapılan öbür transferler” kaleminden yılın 9 ayında 40,6 milyar lira harcama yapıldığını, bu harcamanın 37,5 milyar lirasının Afet ve Acil Durum İdare Başkanlığı (AFAD) tarafından yapıldığını bildiren Şimşek, bunun da 6 Şubat sarsıntılarından etkilenen vilayetlerde yaşayan ailelere birebir ve nakdi yardım yapılabilmesi, sarsıntı ziyanlarının giderilmesi, gereksinimlerin karşılanabilmesi emeliyle yapıldığını aktardı.
“Kur Muhafazalı Mevduatta 15,1 milyar dolarlık azalış var”
Şimşek, sorular üzerine, Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı tarafından doğal gaz tüketimine ait sistem kullanım bedelleri için 2,6 milyar lira harcama yapıldığını söz etti.
2023’te yapılan beyanlara nazaran kurumlar vergisinin efektif vergi oranının yüzde 11,1 olduğunu kaydeden Şimşek, gelir ögelerine nazaran değişmekle birlikte beyana dayanan gelir vergisinin de yüzde 22 olduğunu belirtti.
Gelecek yıl sermaye transferleri için 721 milyar liralık ödenek öngörüldüğünü, bu fiyatın 653 milyar lirasının sarsıntı nedeniyle öngörülen harcama kaynaklı olduğunu anlatan Şimşek, mayıs sonunda 125,3 milyar dolar olan Kur Muhafazalı Mevduat fiyatının 20 Ekim itibariyle 110,2 milyar dolara gerilediğini kaydetti. Şimşek, burada 15,1 milyar dolarlık azalış olduğuna işaret ederek, bugünkü mevduat faizleri dikkate alındığında ek yük olma ihtimalinin zayıfladığını söyledi.
Gelir dağılımı ve iş gücünün ulusal gelirden aldığı hisse üzere sıkıntıların merkezinde yüksek enflasyonun olduğunu belirten Şimşek, bu nedenle enflasyonu tekrar tek haneye düşürmek için iktisat programını güçlü biçimde uygulamaya koyduklarını vurguladı.
Mehmet Şimşek, uyguladıkları programın sonuç alacağını söz ederek, “Çünkü para siyasetinde önemli bir sıkılaşma var. Bilhassa enflasyonun denetim altına alınmasında bütün dünyada olduğu üzere para siyasetindeki sıkılaşma tesirli olacak. Para siyaseti gecikmeli olarak çalışıyor. Bugün aldığınız önlemlerin transfer sistemi 18 aylık bir sürece bağlı. Bunu ben söylemiyorum, bütün dünya uygulamaları bu türlü.” değerlendirmesinde bulundu.
Aylık bazda enflasyonun çok süratli ve kalıcı formda düşeceğini vurgulayan Şimşek, haziran sonrası liradaki paha kaybının tesiri nedeniyle enflasyonun yıllık bazda düşmesinin vakit alacağını belirtti. Şimşek, bütçeyi düzeltmek için getirdikleri kimi vergi artışları ile zelzele konutlarına ait gereksinim duyulan mal ve hizmetlerdeki fiyat artışlarının tesirinin bir yıl boyunca kalacağını aktardı.
“Sarmaldan çıkmamız lazım”
Şimşek, bir televizyon programındaki kelamlarına de açıklık getirerek, “Ben hiçbir vakit ‘enflasyonun sorumlusu ücretlerdir’ demedim. ‘Biz çalışanlarımızı, emeklilerimizi enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz.’ dedim. Sonrasında dedim ki: ‘Kalıcı refah artışı için enflasyonun düşürülmesi lazım, bu sarmaldan çıkmamız lazım.’ Kastettiğim şey natürel ki ücret-enflasyon sarmalı. Natürel ki biz iş gücünün ulusal gelirden aldığı hissenin yükselmesini arzularız.” dedi.
2000’li yılların başında iş gücünün ulusal gelirdeki hissesinin yüzde 28 olduğunu lisana getiren Şimşek, “2016’da doruğa çıkıyor. Yüzde 36,3’e çıkıyor. AK Parti hükümetleri iktidarda. 2022’de yüzde 26,3 olmuş. 2023’ün ikinci çeyreğinde mevsimsel düzeltilmiş yüzde 31,9. Fiyat istikrarı, kalıcı formda çalışanlarımızın refahını arttırmanın tek formülüdür ve bu programın ana maksadı kalıcı fiyat istikrarıdır.” sözlerini kullandı.
