Birol BOZKURT
Reel bölümün ticari krediye erişim sorunu devam ediyor. Daha evvel 28 Mayıs seçimlerinden sonrasını işaret eden bankalar seçimlerin sonuçlanmasına karşın kredi musluklarını açmış değil.
Reel kesim temsilcileri, özel bankaların kredileri büsbütün kapatmasından ve bunun da firmaların nakit akışını bozmasından şikayet ediyor. Bankacılık kaynakları kamu bankalarında ticari kredilerin özel bölüme nazaran bir nebze daha erişilebilir olduğunu fakat özel bankaların yıllık yüzde 60-70’lere ulaşan faizlere karşın kredi vermediğini söylüyor.
BDDK bilgilerine nazaran, bölümün kredi hacmi 26 Mayıs prestijiyle toplam ticari krediler 24,5 milyar lira artışla 7 trilyon 60 milyon 594 bin liraya yükseldi. Geçen hafta 1,5 milyar lira azalmıştı. Bu hafta yaşanan sonlu artışın kamu bankalarından kaynaklandığı, özel bankalarda 3 haftadır yaşanan düşüş eğiliminin sürdüğü görüldü.
Sektörün kredi hacmi 9,1 trilyon TL
Bankacılık dalının kredi hacmi, geçen hafta 64 milyar 824 milyon lira artarak 9 trilyon 128 milyar 882 milyon liraya yükseldi. BDDK tarafından yayımlanan haftalık bültene nazaran,bankacılık bölümündeki toplam mevduat (bankalararası dahil), geçen hafta 66 milyar 322 milyon lira azaldı.
Söz konusu haftada yüzde 0,6 azalan bankacılık bölümü toplam mevduatı, 10 trilyon 299 milyar 69 milyon lira oldu. Bilgilere nazaran, tüketici kredileri meblağı, 26 Mayıs prestijiyle 11 milyar 141 milyon lira artışla 1 trilyon 368 milyar 876 milyon liraya yükseldi.
Söz konusu kredilerin 431 milyar 569 milyon lirası konut, 79 milyar 365 milyon lirası taşıt ve 857 milyar 942 milyon lirası gereksinim kredilerinden oluştu. Kelam konusu devirde taksitli ticari kredilerin meblağı 1 milyar 210 milyon lira artarak 1 trilyon 103 milyar 981 milyon liraya yükseldi. Bankaların kişisel kredi kartı alacakları da 29 milyar 128 milyon lira artarak 699 milyar 411 milyon lira oldu. Ferdî kredi kartı alacaklarının 368 milyar 575 milyon lirası taksitli, 330 milyar 836 milyon lirası taksitsiz oldu.
Reel dal krediye ulaşamıyor
Sektör temsilcileri bankaların ticari kredilerde muslukları hala açmadıklarını söylüyor.
Görüşüne başvurduğumuz kesim temsilcisi; “Kredi vermek için seçim sonrasını işaret eden bankalar seçim bitmesine karşın ticari kredi vermiyor yahut talep edilenin çok altında bir ölçüsü onaylıyor. Krediye ulaşma zorluğu devam ederken işletmeler nakite ulaşımda sorun yaşanıyor. Bilhassa küçük ve orta ölçekli işletmeler nakit akışını sağlamakta zorlanıyor” diye konuştu.
Bankacılık kaynaklarından elde ettiğimiz bilgilere nazaran kamu bankalarında ticari kredilerde faiz oranı yıllık yüzde 17-18 lakin onaylanan kredi sayısı epeyce hudutlu. Özel bankalar ise neredeyse hiç ticari kredi vermiyor. Kimi bankalar ticari kredileri büsbütün kapatırken kimileri yüzde 60-70 yıllık faiz oranıyla çok düşük ölçülerde kredileri onaylıyorlar.
Merkez, bankaların elini rahatlatacak
Merkez Bankası’nın önümüzdeki günlerde KKM düzenlemelerinde revizyona gitmesi bekleniyor. Kaynaklara nazaran, Liralaşma stratejisi kapsamında yüzde 60 olan TL yükümlülük oranını yüzde 50’ye çekerek bankalara nefes aldırmayı planlıyor.
Karşılıksız çek sayısı ve fiyatı arttı
Kredilere ulaşamayan gerçek dalın bir öteki sorunu da karşılıksız çekler. Finansmana erişemeyen işletmelerin karşılıksız çek adedi ve fiyatı arttı. Takasbank Çek Takas Sistemine ibraz edilip karşılıksız kalan çek adedi, Mayıs ayında bir evvelki aya nazaran yüzde 129 oranında arttı. Bilgilere nazaran bir evvelki ay karşılıksız çek adedi 6 bin 328 adet düzeyinde bulunurken Mayıs ayında bu sayı 14 bin 489 adet oldu. Karşılıksız çek meblağı bir evvelki aydaki 1,82 milyar TL’den 3,98 milyar TL’ye yükseldi.
Önden ödemeli prim bitti
KKM’lerde yüzde 30’lara varan önden ödemeli prim çılgınlığı sona erdi. Merkez Bankası’nın bankalara gönderdiği yazıda Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) Hesaplarında önden ödemeli prim uygulamasına son verilmesini istedi. Böylelikle 1 Haziran’dan itibaren açılacak yahut yenilenecek KKM hesaplarında prim ödemesi vade sonunda yapılabilecek. Prim ödemeleri de TL olarak yapılacak.
KKM’de rekor sürüyor
Kur muhafazalı TL mevduat ve katılma hesaplarındaki artış devam ediyor. BDDK datalarına nazaran, Kur Muhafazalı TL Mevduat ve Katılma Hesapları 2 trilyon 398,2 milyar TL’den 2 trilyon 498,7 milyar TL’ye çıktı. Tıpkı haftada Tüketici kredileri 1 trilyon 358 milyar TL’den 1 trilyon 368,9 milyar TL’ye, ferdi kredi kartları 670,3 milyar TL’den 699,4 milyar TL’ye çıktı. Takipteki alacaklar 168,5 milyar TL’den 168,3 milyar TL’ye indi.
Net rezerv tarihi düşük seviyede
Merkez Bankası’nın net rezervi seçim öncesi haftada eksi 4,4 milyar dolara geriledi. Böylece net rezervlerde tarihi düşük düzey kaydedildi. Toplam rezervler ise, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci tipi öncesinde devam eden güçlü döviz talebine paralel olarak geçen hafta 3.1 milyar dolar daha geriledi ve 98.5 milyar dolara indi. Son bilgilerle birlikte TCMB’nin brüt rezervlerinde 2,5 ayda 28 milyar dolarlık düşüş izlendi.
DTH’lar 7 milyar dolar düştü
26 Mayıs haftasında yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatlarındaki süratli çıkış da dikkat çekti. Bir evvelki hafta 183 milyar dolar olan yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 26 Mayıs ile sona eren haftada 176 milyar dolara geldi. Gerçek bireylerin döviz mevduatları bir evvelki haftaya nazaran 3,9 milyar dolar azalarak 105,8 milyar dolar, hükmî bireylerin döviz mevduatı 3 milyar dolar düşüşle 70,3 milyar dolar oldu.
