Birleşmiş Milletlere (BM) bağlı Besin ve Tarım Örgütü’nün (FAO) kuruluşunun anısına 1945’ten itibaren 16 Ekim ‘Dünya Besin Günü’ olarak ilan edildi.
Dünya Besin Günü’yle dünya genelinde sağlıklı beslenmeye tertipli olarak erişemeyen ve akut yetersiz beslenme sorunu yaşayan milyonlarca şahsa işaret ediliyor.
Hızlı nüfus artışı, ekonomik büyüme, kentleşme ve iklim değişikliğinin, gezegenin su kaynaklarını giderek baskı altına soktuğunu belirten FAO, su kaynaklarının süratle tükendiğini vurguluyor.
İklim değişikliği göçe zorluyor
İklim değişikliği, su ve besin sıkıntısını ortaya çıkaran değerli etmenlerden biri olarak görünüyor. ABD Etraf Müdafaa Ajansı’na (EPA) nazaran, iklim değişikliğinin yol açtığı olumsuz hava şartları, tarım topraklarına ve münasebetiyle mahsullere ziyan veriyor.
Sıcaklık ve yağışlardaki düzensizlik, tarım topraklarında böceklerin ve yabani otların artmasına, hastalıkların ortaya çıkmasına ve yayılmasına sebep oluyor.
Şiddetli sağanaklar, toprağı aşındırıp içindeki besini tüketerek eserlere ziyan vermesinin yanı sıra, su düzeyinin yükselmesine ve tarım topraklarının sular altında kalmasına yol açıyor.
Su sıcaklığının artması okyanus, deniz ve göllerdeki balıkların vefatına neden oluyor. Sıcaklık artışlarında kıymetli rol oynayan El Nino hava olaylarının tesiriyle şiddetli kuraklığın milyonlarca insanı daha yoksulluğa itebileceği düşünülüyor.
Kayıp 2 milyar dolar
FAO’ya nazaran seller, son yıllarda 2 milyardan fazla kişiyi etkileyerek 2021 yılında yaklaşık 2 milyar dolarlık global kayba yol açtı.
Yalnızca Afrika’da seller nedeniyle 2022’de 2 bin kişi hayatını kaybederken, Pakistan’da ülkenin 3’te 1’i sular altında kaldı, 8 milyon kişi yerinden oldu.
Savaş fiyatları fırlattı
Dünya Bankasına nazaran, Covid-19 salgını sonrası tedarik zincirindeki problemlerin hafiflemesine rağmen Rusya-Ukrayna Savaşı’nın tesiriyle başta besin, emtia, güç ve başka temel gereksinim unsurları olmak üzere birçok eserin fiyatındaki yüksek seyir devam ediyor.
Savaş yüzünden oraya çıkan bu ticaret kısıtlamaları gübre bölümünü de sekteye uğratıyor ve tahıl fiyatlarında artışa yol açıyor. Artan yurt içi besin fiyatları, artan güç maliyetleriyle birleşince, düşük ve orta gelirli ülkelerde hayat pahalılığı krizi yaşanıyor.
Savaşla 25 Eylül itibariyle 19 ülkede uygulanmakta olan 25 besin ihracat yasağı ve 7 ülkedeki 12 ihracatı sınırlayıcı önlemler besin fiyatlarını etkiliyor.
İhracat kısıtlamalarının ve yaptırımların hafifletilmesinin yanı sıra Karadeniz Tahıl Koridoru Muahedesi tahıl piyasalarının istikrara kavuşmasına yardımcı olsa da global tehdit devam ediyor.
Gıda enflasyonu daha yüksek
Dünya Bankası’nın datalarına nazaran, yurt içi besin fiyat enflasyonu dünya genelinde yüksek seyretmeye devam ediyor. Dünya genelinde 165 ülkenin yüzde 79,4’ünde besin fiyatları enflasyonu genel enflasyonun üzerinde seyrediyor.
Enflasyon ve fiyatlardaki artış, bilhassa dezavantajlı kümelerin besine erişimini olumsuz etkiliyor. Bundan en çok etkilenen ülkeler Afrika, Kuzey Amerika, Latin Amerika, Güney Asya, Avrupa ve Orta Asya’da yer alıyor.
Türkiye’de durum ne?
TÜİK datalarına nazaran Türkiye’de genel enflasyon eylülde yıllık 61,53 olarak ölçüldü. Buna rağmen besin ve alkolsüz içeceklerdeki enflasyon yıllık yüzde 75,14 düzeyinde.
