Emre ERGÜL
Yıl: 2005… Dünyanın en büyük 5 iktisadı şöyle sıralanıyordu: ABD, Japonya, Almanya, Birleşik Krallık, Çin… Yıl: 2010… Çin atakla, Birleşik Krallık da çöküşle sıralamayı değiştirdiler: ABD, Çin, Japonya, Almanya, Fransa… Yıl: 2015… Bu sefer Fransa kayıplara karıştı: ABD, Çin, Japonya, Almanya, Birleşik Krallık…
2020-2023 ortasında listenin 4 ve 5’inci sıralarında oynamalar yaşanırken, birinci 3 hiç değişmedi: ABD, Çin, Japonya… Taa ki düne kadar.. Dünya basınında bomba tesiri yaratan haber şu oldu: 2023 yılının sonunda beklenmedik bir halde resesyona giren “Samurayların ülkesi” diye isimlendirilen Japonya, dünyanın en büyük üçüncü iktisadı unvanını kaybetti. Koltuk artık “Panzerler”in, yanı Almanların…
Almanya’nın yükselişinden evvel Japonya’nın neden 4’üncülüğe gerilediğine bir bakalım: l Japonya’nın gayri safi yurtiçi hasılası (GSYH) 2023 Temmuz-Eylül periyodunda revize edilen yüzde 3.3’lük düşüşün akabinde dördüncü çeyrekte bir yıl öncesine nazaran yüzde 0.4 daraldı.
(Bu, ekonomistler ortasında yer alan yüzde 1.4’lük büyüme tarafındaki ortalama varsayımın çok altındaydı.) l Dördüncü çeyrekte GSYİH deflatörü yıllık bazda yüzde 3.8 düzeyinde gerçekleşti. Çeyreklik bazda GSYH yüzde 0.3 artış beklentilerine karşılık yüzde 0.1 daraldı. Bir evvelki çeyrekte de yüzde 0.8’lik daralmayla karşılaşmıştı. İki çeyrek üst üste daralma yaşanması teknik resesyonun tarifi olarak kabul ediliyor.
Yüksek enflasyon, şu anda dünyanın dördüncü büyük iktisadı olan ülkede iç talebi ve özel tüketimi kısıtladı. 2023 yılının tamamında, Japonya’nın nominal GSYİH’si 2023’e nazaran yüzde 5.7 artarak, 591.48 trilyon yen’e yahut 2023’teki ortalama döviz kuruna nazaran 4.2 trilyon dolara ulaştı. l Yen, bu yılın başından bu yana ABD doları karşısında yüzde 6,6 oranında bedel kaybederek, endüstrileşmiş 10 ülke kümesinin kullandığı para üniteleri ortasında en berbat performans gösterenlerden biri oldu.
l 1 Ocak’ta 200 kişinin vefatına neden Japonya Denizi’ndeki zelzelesi hatırlatan Japanmacro stratejisti Neil Newman, “Ülkede (2023’te) özel tüketim bilhassa zayıftı ve piyasa beklentileri bunun sabit kalacağı istikametindeydi. Maalesef bu durum zelzelenin akabinde ocak ayında daha da berbatlaşacak. Doğal afet vakitlerinde beşerler harcamayı bırakıyor” diyerek yakın vakit uyarısı da yaptı. The Japan Times’a nazaran, Japonya Merkez Bankası (BoJ) Lideri Kazuo Ueda, nisan ayında faiz pranlarını artıracak.
Almanya, 2007’den sonra birinci defa birinci 3’te
Avrupa’nın en büyük iktisadı olan Almanya, Japonya’nın düşüşüyle birlikte üçüncülük koltuğuna oturdu. Böylelikle 2007’den bu yana birinci kere birinci 3’e girmiş olan Almanya’da 2023’te nominal GSYİH yüzde 6.3 artarak 591.48 trilyon yen’e ulaştı. Bu da 4.12 trilyon euro yahut geçen yılın ortalama döviz kuruna nazaran 4.5 trilyon dolar ediyor.
Uzmanlar: Japonya 2024’te toparlar
ING Group kıdemli ekonomisti Min Joo Kang: “Hayalkırıklığı yaratan (dördüncü çeyrek) sonuca karşın, 2024’ün [ilk çeyreğinde] GSYİH’nın toparlanmasını bekliyoruz.” Capital Economics’teki analistler: “İşsizlik oranı 2023 Aralık’ta yüzde 2.4 ile 11 ayın en düşük düzeyine geriledi. Dahası, Japonya Merkez Bankası’nın Tankan anketi, tüm kesimlerde ve firma büyüklüklerinde iş şartlarının 2018’in dördüncü çeyreğinden bu yana en güçlü olduğunu gösterdi.
Hükümetin önümüzdeki ay nizamlı bir inceleme sırasında dördüncü çeyrek sayılarını üst hakikat revize etmesi mümkün görünüyor.” Goldman Sachs analistleri: “Japonya iktisadının 2024’ün birinci çeyreğinde yüzde 1 büyüme kaydetmesini ve tüketimde ölçülü bir yükseliş eğilimi olmasını bekliyoruz. Sermaye harcamaları da tıpkı devirde yüzde 1.3 oranında toparlanabilir.”
“Nüfusun azalması ve emekçi açığı”
The Economic Times, Japonya’daki düşen nüfus oranına dikkat çekti: “Japonya ihracata da büyük ölçüde bağımlı, bilhassa de zayıf yenin satışlarına yardımcı olduğu otomobillere… Lakin nüfusu azaldığı ve doğum oranları düşük kaldığı için emekçi açığı oluştu. Bu noktada Almanya’dan daha fazla acı çekiyorlar.”
