Emre ERGÜL
Tarih: 24 Şubat 2022… Rusya’nın Ukrayna işgali başladı… Güçten besin tedariğine tüm dünyayı sarsan bu savaş, İsviçre’nin Cenevre kenti için de dönüm noktası oldu. Kent, onlarca yıldan bu yana Rus petrolünü dünyanın dört bir yanına satan tüccarların merkeziydi.
Ancak savaş sonrası Rusya’ya karşı başlatılan ambargoya İsviçre de katılınca, işin rengi değişti; Rus petrolü ticaret merkezi Dubai ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin başka kentlerine kaydı. Financial Times’ın (FT) haberine nazaran, Dubai’de kayıtlı şirketler ocak ile nisan ayları ortasında 17 milyar dolar bedelinde 39 milyon ton Rus petrolü satın aldı: “Gemi takip bilgileri gösteriyor ki, bu petrolün bir kısmı Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE), Fujairah üzere yerlerdeki depolama terminallerine indirildi. Geri kalan, yaklaşık yüzde 90’lık kısım, Buyrukluk topraklarına hiç gelmedi. Bunun yerine global güç akışlarının tarihteki en büyük tekrar yönlendirmelerinden birinin bir modülü olarak, Rus limanlarından direkt Asya, Afrika ve Güney Amerika’daki yeni alıcılara aktı.”
BAE’deki güç ticareti sanayisi, savaş öncesi esasen büyüyordu lakin yaptırımlar büyümeyi hızlandırdı. Gümrük dataları de bunun ispatı: Yılın birinci 4 ayında Rus ham petrol ticareti yapan 20 şirketten 8’i BAE’de kayıtlı. Dizel ve akaryakıt üzere rafine petrol eserlerinin ticaretni yapanlarda sayı daha da büyük… 20 büyük şirketten 10’u BAE’de kayıtlı…Sektörün önde gelen isimlerinden Matt Stanley, FT’ye Dubai için şu yorumu yaptı: “Petrol tüccarıysanız, olmak isteyeceğiniz yer burası.
Dubai yeni Cenevre.” İsmini vermeyen bir öbür yetkili ise Dubai’nin global emtia ticareti merkezi olacağını öne sürerken, “Burası dünyada yaşayıp da vergi ödemeyen son yerlerden biri” dedi. Birleşik Arap Emirlikleri’nin tarihten bu yana Avrupa ile Asya ortasında mal taşıyanlar için değerli bir merkez olduğuna dikkat çeken uzmanlar, BAE’nin yapılan düzenlemeler sayesinde son yıllarda altın, elmas, çay ve kahve üzere ziraî emtialar için kıymetli bir ticaret merkezine dönüştüğünün altını çizdi. Siyasi tarafsızlık, BAE’nin en büyük kozu. İsmini vermeyen öbür bir petrol tüccarı, “BAE size özgürce süreç yapmanız, ticaret yapmanız ve seyahat etmeniz için bu platformu sunuyor.
Mevcut patlamanın nedeni, BAE’nin Rus işletmeleri karşılama isteği” dedi. FT, üç yapay gölün etrafına konuşlanan Jumeirah Lake Towers’da yer alan Dubai Emtia Merkezi’nin (DMCC) Ruslar için “gerçek bir merkez” olduğuna dikkat çekti. Rus petrolünü satan alan 104 şirketin 25’inin ofisi DMCC’de bulunuyor. En değerlisi ise ocak-nisan ayları ortasında 7 milyar dolarla en büyük alım yapan Rus Lukoil’un petrol satış şirketi olan Litasco…
Peki satış nasıl oluyor? Dubai’den Rus petrolünün ticareti yasadışı değil. Batı yaptırımları sırf AB, İngiltere ve İsviçre üzere G7 kurallarını uygulayan başka ülkelere ithalatı yasaklıyor. Kısıtlamalar kapsamında Batılı şirketler, petrol makul bir fiyatın altında satılırsa, Rus petrolünü dünyanın öteki bölgelerine de satmaya devam edebiliyor.
Peki ABD buna ne diyor? Onun da yanıtı eski bir CIA analisti ve şu an RBC Capital Markets’ın Global Emtia Araştırma Lideri Helima Croft’ta: “Şeffaf bir formda yapılması şartıyla Rus petrolünün nereden alınıp satıldığına Washington pek aldırmıyor.
Rus varilleri sonun altında olduğu sürece, bu tüccarlar yanlış bir şey yapmamış oluyor. Güç analitiği firması Kpler’in datalarına nazaran, Rus ham petrolünün BAE’ye birinci sevkiyatı 2019’da yapıldı, fakat sevkiyatlar Nisan 2022’den sonra Temmuz ve Ekim 2022 ortasında bir duraklama ile arttı.
“Burası Cenevre değil”
Enerji haberleri yayınlayan Energy Intelligence (EI) Rus petrolünün Dubai’de açılan şirketler üzerinden satılmasını mercek altına aldı. EI’ya konuşan bir Rus tüccar, “Burada kimse bize karışmıyor, işimizi rahatça yapıyoruz. Burası Cenevre değil” diyor. EI’ya nazaran bu şirketlerden biri Tejarinaft: “Şirket, Rus devlet devi Rosneft’ten aldıkları iki Ural ham petrol teslimatını (Biri haziranda oldu) Türkiye’ye yaptı.” BAE merkezli bir öbür şirket ise birinci teslimatlarını geçen ay İzmit Tütünçiftlik’e yapan Everest Energy.
Qatar Energy net kârını artırdı
Katar Güç Şirketi (Qatar Energy), 2022’de net kârını evvelki yıla nazaran yüzde 58 artırdı. Şirketin açıkladığı finansal datalara nazaran, Qatar Energy’nin 2021’de 26.9 milyar dolar olan net kârı 2022’de 42.5 milyar dolara ulaştı. Katar, 2022’de sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ihracında 80.1 milyon tonla ABD ve Avustralya’yı geride bırakarak bu alanda birinci sıraya çıktı. Rusya-Ukrayna Savaşı’nın patlak vermesiyle Avrupa ülkelerinin Rus gazına alternatif arayışları 2022’de doğalgaz fiyatlarının artmasında tesirli olmuştu.
