Mevsim geçişlerinde yaşanan hava ısısındaki değişiklikler, toplumsal ve fizikî hayattaki kalabalıklaşma üzere tesirlerin de itici güç oluşturmasıyla enfeksiyonel hastalıklar daha çok artıyor. Mevsimsel hastalıklar nelerdir ve ne üzere tedbirler almalıyız sorularını Amerikan Tıp Merkezi’nden Prof. Dr. Bülent Yardımcı ile konuştuk:
Sonbahar hastalıkları denilince akla birinci olarak bu mevsimde iklimsel, toplumsal ve fizikî değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkan yahut sıklığı artan hastalıklar geliyor. Bunların çoğunluğu enfeksiyon hastalıkları, yani mikrobik hastalıklardır. Alerjik tepkiler ikinci sırada gelir. Sonbaharda havanın soğuması, hava kirliliğinin artması, toplu ve sıkışık ortamlarda ömür ve okulların açılmasıyla bilhassa çocukların taşıyıcı olduğu soğuk algınlığının daima bulaşması, bu hastalıkların oranını artırmaktadır. Sonbaharda görülmeye başlayan ve bedenimizin direncini kıran değişiklikler de bu artışa katkıda bulunur.
Mevsimsel hastalıkların artışlarının nedenleri:
Güneş ışınlarından daha az yararlanırız.
Fiziksel gerilim sıcak havalara nazaran daha fazladır. Bilhassa cilt soğuğa bağlı olarak kurur ve bütünlüğü kolay kolay bozularak enfeksiyon ve alerjik tepkilere eğilimi artar.
Burun ve ağız içini döşeyen mukoza dediğimiz dokuların soğukla kuruması ve gözetici düzeneklerin âlâ çalışamaması mikropların bedene kolaylıkla girişine neden olur.
Bu devirde beslenmede de daha ağır ve sıhhatsiz besinlere yönelme görülür.
Havaların soğumasıyla birlikte kapalı ortamlarda daha çok vakit geçirilmesi nedeniyle spora ve yürüyüşe ayrılan vakit azalır.
Tüm bunlara bağlı olarak metabolizma berbat tarafta etkilenir. Sonbaharda sıklığı artan enfeksiyon hastalıkları; soğuk algınlığı, nezle, grip (influenza), tonsillit (bademcik iltihabı), farenjit (boğaz iltihabı), larenjit (ses telleri bölgesi olan larenksin iltihabı), sinüzit, otitis media (orta kulak iltihabı), bronşit ve pnömonidir (zatürre).
Sonbaharda sıklıkla görülen hastalıklar:
Soğuk algınlığı, nezle ve grip, virüs denilen çok küçük mikroplarla oluşan hastalıklardır. Belirti olarak halsizlik, ateş, boğazda yanma, burun tıkanıklığı yahut akması, kas ağrıları.
Bakteri denilen ve antibiyotiğin etkilediği mikroplarla olan tonsillit, farenjit, larenjit üzere enfeksiyonlarda yüksek ateş ve boğaz ağrısı, ses kısıklığı, gıcık stilinde öksürük ve kırgınlık oluşur. Orta kulak iltihabında ise en besbelli özellik, şiddetli kulak ağrısı.
Sinüzitte baş ağrısı, burun tıkanıklığı, başın ön kısmı ve elmacık kemikleri üzerinde dolgunluk hissi tipiktir.
Akut bronşit ve zatürrede öksürük, kirli renkte balgam, nefes darlığı, göğüs ağrıları tabloya eklenir.
Virüslerle oluşan enfeksiyonlar antibiyotiğe muhtaçlık göstermeden güzelleşirler. İstirahat, bol sıvı alımı, vitamin ve ağrı kesicilerle düzelir. Sadece gripte (influenza) özel virüs ilaçları kullanılır. Kolay enfeksiyonlarda belirtiler 2-3 günde hafifler ve geriler. Daha çok bakterilerle görülen tonsillit, farenjit, sinüzit ve orta kulak iltihabı üzere enfeksiyonlarda antibiyotik gerekebilir. Bu nedenle doktora başvurmak lazımdır. Temel prensip olarak 2-3 günde gerilemeyen belirtiler kelam hususuysa, bir sıhhat kuruluşuna başvurulması önerilir. Bilhassa grip (influenza) ve bakteriyel enfeksiyonlar tedavi edilmezse, enfeksiyonların ilerlemesi sonucu mevte kadar giden komplikasyonlara yol açabilirler.
Mevsimsel hastalıklarda kimler risk kümesinde ?
Bu enfeksiyonlar en sık çocuklarda görülür.
Yaşlılar ve şeker hastalığı, astım üzere kronik hastalığı olanlar öteki risk kümesini oluşturuyor.
Erişkinlerde ise bedeni dirençsiz kılan çok yorgunluk, gerilim, beslenme düzensizliği, soğuğa maruz kalma üzere durumlarda hastalığın görülme sıklığı artar. Meslek kümesi olarak sıhhat çalışanları, polis, itfaiye vazifelileri, öğretmen ve asker üzere toplumsal işler yapan ve dış etkenlere daha çok maruz kalan kümeler risk altındadır. Okullar, kalabalık işyerleri ve ofisler, fabrikalar, bakımevleri üzere yerler hastalığın basitçe yayıldığı ortamlardır.
“ERIS varyantının baskın olması bekleniyor”
Son birkaç yıldır tüm dünyayı etkileyen Covid-19 enfeksiyon sıklığının mevsim geçişinde artacağı iddia ediliyor. Covid-19 hafif soğuk algınlığı belirtilerinden zatürreye kadar uzanan belirtilere neden olabilir. Bilhassa bu yıl ERIS ismi verilen varyantın baskın olması bekleniyor.
Ne üzere tedbirler alınabilir?
Sonbaharda artan bu tip hastalıklardan korunmak için beden direncini artırmak gerekir. Düzgün beslenme, vitamin takviyeleri, nizamlı uyku, spor ve mevsim kurallarına uygun giyinmek kolay, bilinen lakin tesirli yollardır. Alerjiden korunmak maksadıyla rüzgarın, toz ve dumanın ağır olduğu gün ve saatlerde dışarıya çıkılmaması, çıkıldığında ise maske kullanılması.
Dışarıda giyilen kıyafetlerin üzerine yapışan toz ve alerji yapabilecek unsurlardan ötürüyatak odasına sokulmaması ve meskene girildiğinde maske takılarak elbise fırçasıyla temizlenmesi. Enfeksiyonu olan bireylerin teneffüs yolu temasının engellenmesi (maske kullanmak, meskende istirahat ederek kalabalık ortamlardan uzaklaşılması, hapşırma sırasında ağız ve burnun kağıt mendille kapatılması vb.) ve ellerin sık sık yıkanarak mikropların etrafa kirli ellerle bulaştırılmaması.
Covid-19’dan korunmak gayesiyle sağlıklı bireylerin de toplu taşımalarda ve temas mümkünlüğünün yüksek olduğu alışveriş merkezi üzere kalabalık yerlerde maske kullanmaları önerilmektedir. Bu sayede bulaşıcı hastalıkların yaygın hale gelmesi engellenebilir.
Hipertansiyon (yüksek tansiyon), diyabet (şeker hastalığı), kalp hastalığı üzere kronik (süreğen) hastalığı olanların mevsim değişikliklerinden olumsuz etkilenmesi muhtemelliğine karşı tedavi ve beslenme programlarını gözden geçirerek sıhhat denetimlerini yaptırmaları gerekir.
