Birol BOZKURT
Kur Muhafazalı Mevduatlarda (KKM) son devirde uygulanan düzenlemeler tesirini gösteriyor. Düşüşünü üçüncü haftaya taşıyan KKM’de son düzenleme zarurî karşılıklar tarafında yapıldı. Buna nazaran, Kur Muhafazalı Mevduatların zarurî karşılık oranı vadeye nazaran farklılaştırılırken, KKM’nin ağırlaştığı 6 aya kadar vadelinin mecburî karşılık oranı 10 puan artırılarak yüzde 25’e yükseltildi.
TL vadeli mevduata geçişi teşvik eden bir adım olarak, 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli Kur Muhafazalı Mevduatlar için zarurî karşılık oranı yüzde 25’e çıkarıldı. 1 yıla kadar vadeli ve 1 yıl ve daha uzun vadeli olanlar için mecburî karşılık oranı ise yüzde 5 olarak belirlendi. Daha evvel kur muhafazalı hesaplarda zarurî karşılık tesis etme yükümlülüğü tüm vadeler için yüzde 15’ti. Böylelikle piyasada oluşan TL likidite fazlası, zarurî karşılık oran artışıyla sistemden çekilmeye devam edilecek. Birebir vakitte TL vadeli mevduatlar desteklenirken, KKM’de uzun vade öne çıkarılacak.
Üç haftalık düşüş
75.3 milyar TL Mevzuyu DÜNYA’ya kıymetlendiren ekonomistler, böylelikle Merkez Bankası’nın kasasına 220 milyar TL kadar likidite aktarılmasını sağlayacağına dikkat çekiyor.
Ekonomistler ayrıyeten KKM’den çıkan paranın son vakitlerde faizleri yükselişe geçen TL mevduatlara ve eurobondlara gideceğine borsaya tesirinin sonlu olacağını söylüyor. Kur muhafazalı TL mevduat ve katılma hesaplarında biriken meblağdaki gerileme sürüyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık bilgilerine nazaran KKM büyüklüğü 8 Eylül prestijiyle, bir evvelki haftaya nazaran 15.7 milyar lira gerileyerek 3 trilyon 332 milyar 606 milyon liraya geriledi.
Dolar cinsinden ise 124,3 milyar dolarlık büyüklük kaydedildi. Merkez Bankası’nın kur muhafazalı mevduat hesaplarından TL mevduata dönüşüm gayesini açıkladığı 20 Ağustos gününden bu yana toplam gerileme ise 75.34 milyar liraya ulaştı. KKM hesapları, 25 Ağustos haftasında 40 milyar lira, 1 Eylül haftasında ise 20 milyar lira düşüş yaşamıştı.
“Sistemdeki likiditenin bir kısmı geri çekilecek”
Bahçeşehir Üniv. Öğr. Üyesi Prof. Dr. İbrahim Ünalmış: Atılan adımların birden fazla gayeye hizmet ettiği söylenebilir. Öncelikle, artan mecburî karşılıklar bankacılık sisteminden TCMB kasasına 220 milyar TL kadar likidite aktarılmasını sağlayacak.
Dolayısıyla KKM ödemeleri nedeniyle sisteme verilen likiditenin bir kısmı geri çekilirken bankalar için kısa vadeli KKM hesaplarının maliyeti artmış olacak. Öteki taraftan, 6 aydan kısa vadeli KKM hesaplarına uygulanan zarurî karşılıkların yükseltilmesi TCMB’nin kısa vadeli KKM’ye daha uzaklıklı yaklaştığını gösteriyor. Uzun vadeye daha düşük mecburî karşılık uygulayarak bankaları mevduat sahiplerini uzun vadeye ikna etmek konusunda bir teşvik yaratmış oldu.
KKM hesaplarının vadesi uzarsa KKM maliyetlerin daha uzun vadeye yayılacağı söylenebilir. Ancak Türkiye’de vadeli mevduatın %10’u 6 ay üzerinde vadeye sahip. Yüzde 66’sı ise 3 aya kadar vadeli mevduat. Kısa vadenin tercih edildiği bir ortamda atılan adımların vadeyi uzatma konusunda tesirinin hudutlu olacağını düşünüyorum.
“KKM’den çıkan para TL mevduata yönelir”
A1 Capital Genel Müdür Yardımcısı Baki Atılal: Beklentiler doğrultusunda gerçekleşen bir mali sıkılaştırma kararı daha geldi. Kısa vade bölüm için negatif haber.
Bankalar müşterilerinin KKM’den çıkması ya da uzun vadeye geçmesi için KKM’de kısa vadeye daha düşük faiz, TL mevduata yönlendirmek için daha yüksek TL mevduat faizi verecekler. Başta net faiz marjlarına tesiri yüksek olacak ZK’ya faiz olmadığından maliyetleri artacak, ancak bu nu krediler başta tüm eserlerine yansıtacaklarından tesiri azalacaktır. Sabit getiri isteyen yatırımcının Risk bedeli 1 yahut 2’dir yani çok düşük ve düşük riskli lakin Borsa yatırımcısının Risk pahası 3 yani Orta riskliden başlar.
Dolayısıyla risk algısı düşük olan KKM ya da Mevduat yatırımcılarının Borsaya yönelmesi çok çok düşük bir ihtimal. KKM önerilmezse yatırımcı ya yüksek ve yükselmeye devam etmesini beklediğimiz TL mevduata bir kısmının da eurobondlara yönelir beklentisindeyim. Kısaca borsaya tesiri çok şok hudutlu olur.
“Borsaya yönelecek para sonlu olur”
Cet Yatırım Hazine Yöneticisi Yalaz Özkanlı: KKM’nin kırılımı ile ilgili datanın sonlu olması nedeni ile tam sayısı teyit etmek mümkün olmasa da yapılan düzenleme ile gelecek haftadan itibaren piyasadan 300 milyar TL mertebesinde bir likiditenin çekileceği varsayım ediliyor. Karar ile KKM’nin daha uzun vadeye yayılmasının hedeflendiğini görüyoruz. Olağan şartlarda bankaların kısa vadeler için getirilen bu yükü mevduat fiyatlamasında uzun vade için avantajı artıracak halde değerlendirmesini bekleriz.
Ancak geçmiş devirlerde atılan benzeri adımların, tasarruf sahiplerinin vade tercihleri üzerinde pek tesirli olmadığını biliyoruz; bu nedenle önümüzdeki periyotta de vadeler ortasında kayda paha bir geçiş öngörmüyoruz. Bu sebeple bankaların telafi maksatlı olarak kredi faizlerini de kısmen üst çekmesi mümkünlük dahilinde kıymetlendirilebilir. KKM yatırımcısı için getirinin büyük kısmının kur farkından gelmiş olması, mevduat fiyatı nedeni ile borsaya yönelecek mümkün tasarrufun çok sonlu kalabileceğini düşündürüyor.
Yabancı para mevduatlar yükseldi
Merkez Bankası’nın açıkladığı haftalık para ve banka istatistikleri yayımlandı. Buna nazaran bankacılık bölümünün toplam mevduatı, 8 Eylül ile biten haftada 84,7 milyar lira artarak 13 trilyon 448,3 milyar liraya yükseldi. Birebir devirde bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 1,3 artışla 7 trilyon 471 milyar lira, yabancı para (YP) cinsinden mevduat ise yüzde 0,2 artarak 5 trilyon 375 milyar lira oldu. Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı, geçen hafta 211 milyar 611 milyon dolar seviyesinde gerçekleşirken, bu meblağın 177,8 milyar doları yurt içinde yerleşik bireylerin hesaplarında toplandı.
Bankacılık bölümü kredi hacmi arttı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan haftalık bültene nazaran, kesimin kredi hacmi 8 Eylül prestijiyle 38 milyar 371 milyon lira arttı. Kelam konusu periyotta toplam kredi hacmi 10 trilyon 424 milyar 761 milyon liradan 10 trilyon 463 milyar 132 milyon liraya yükseldi.
Tüketici kredileri meblağı geriledi
Verilere nazaran, tüketici kredileri fiyatı, 8 Eylül prestijiyle 729 milyon lira azalışla 1 trilyon 437 milyar liraya geriledi. Kelam konusu kredilerin 447 milyar 490 milyon lirası konut, 87 milyar 286 milyon lirası taşıt ve 903 milyar 21 milyon lirası gereksinim kredilerinden oluştu. Kelam konusu devirde taksitli ticari kredilerin meblağı 4 milyar 230 milyon lira azalarak 1 trilyon 204 milyar liraya geriledi. Bankaların ferdî kredi kartı alacakları ise yüzde 0,3 artışla 924 milyar 698 milyon liraya çıktı. Ferdî kredi kartı alacaklarının 422 milyar 44 milyon lirası taksitli, 502 milyar 654 milyon lirası taksitsiz oldu.
Merkez’in rezervlerinde hudutlu yükseliş
Merkez Bankasının toplam rezervleri 8 Eylül haftasında bir evvelki haftaya nazaran 21 milyon dolar artışla 120 milyar 645 milyon dolara ulaşırken, yükseliş eğilimi de üst üste 13’üncü haftaya taşındı. Buna nazaran, 8 Eylül prestijiyle Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 505 milyon dolar artışla 79 milyar 271 milyon dolara yükseldi. Brüt döviz rezervler, 1 Eylül’de 78 milyar 766 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu. Kelam konusu periyotta altın rezervleri 484 milyon dolar azalarak 41 milyar 858 milyon dolardan 41 milyar 374 milyon dolara geriledi.
