Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) haziran ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 3,43 arttığını ve yıllık enflasyonun 0,17 puan düşüşle yüzde 61,36 olarak gerçekleştiğini açıklamasının akabinde TCMB’nin Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora nazaran bu periyotta yıllık enflasyon, besin ve temel mal kümelerinde gerilerken hizmet ve güç kümelerinde yükseldi, taze meyve ve zerzevat hariç besinde fiyat artışları gücünü korudu.
Enerji kümesinde akaryakıt fiyatlarındaki düşüşe rağmen öbür güç emtia fiyatlarındaki görünümün gecikmeli tesirleriyle artış kaydedilirken doğal gazda tüketimin bedelsiz kullanım sonunun (ilk 25 metreküp) bir ölçü üzerine çıkmasıyla, bu kanalın aylık tüketici enflasyonuna 0,22 puanlık tesiri oldu.
Otomobil fiyatları birinci defa geriledi
Temel mal kümesinde araba fiyatları cari yılda aylık bazda birinci sefer gerilerken sağlam mal aylık enflasyonu son iki yılın en düşük düzeyinde gerçekleşti.
Yeni döneme geçişle birlikte giysi ve ayakkabı alt kümesinde gerçekleşen dönemsel fiyat artışı, temel mal kümesi aylık enflasyonunu yükseltici tesirde bulundu.
Hizmet kümesinde aylık fiyat artışları güçlü seyretmeye devam ederken yüksek atalet sergileyen kira alt kümesi, hizmet fiyatlarını olumsuz etkilemeyi sürdürdü.
Hizmet ve güçte artış
Bu periyotta B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,39 ve 0,83 puan artarak yüzde 67,61 ve 69,76 olarak gerçekleşti. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu devirde hizmet, güç ve temel mal kümelerinin katkıları sırasıyla 0,43, 0,17 ve 0,04 puan artarken besin ve alkol-tütün-altın kümelerinin katkıları sırasıyla 0,60 ve 0,21 puan düştü.
Mevsimsellikten arındırılmış datalarla incelendiğinde, B ve C endekslerinde aylık artışlar değerli ölçüde zayıfladı. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan kümelerden işlenmiş besinde bir evvelki aya kıyasla geriledi, hizmet ve temel mallarda ise daha hudutlu bir yavaşlama kaydetti.
Hizmet fiyatları, ekim ayında yüzde 3,83 oranındaki yükselişle evvelki aylara kıyasla yavaşlamakla birlikte güçlü seyrederken küme yıllık enflasyonu 2,19 puan artışla yüzde 88,65 düzeyine ulaştı. Bu devirde en besbelli aylık artış yüzde 7,91 ile kira kümesinde gerçekleşirken alt küme yıllık enflasyonu yüzde 100,67 düzeyine ulaştı.
Ulaştırmada gerileme
Akaryakıt fiyatlarındaki düşüşün yansımaları ulaştırma hizmetlerinde hissedilirken havayolu ile yolcu nakliyeciliği fiyatlarında yüzde -12,97 ve kara yolu ile şehirlerarası yolcu nakliyatı fiyatlarında yüzde -4,57’lik düşüşler izlendi.
Haberleşme alt kümesinde yüzde 4,08 olarak gerçekleşen aylık fiyat artışında cep telefonuyla yapılan görüşme ile internet fiyatlarındaki yükselişler belirleyici oldu.
Yemek hizmetlerinin sürüklediği lokanta-otel kümesinde aylık fiyat artışı, otel fiyatlarındaki düşüşün tesiriyle evvelki aya kıyasla bir ölçü yavaşladı. Ekim ayında başka hizmetler alt kümesindeki aylık artış, eğitim hizmetleri kaynaklı tesirlerin de tamamlanmasıyla, evvelki aylara kıyasla bariz formda güç kaybetti.
Giyim ve ayakkabı harici gerileme
Temel mal kümesinde yıllık enflasyon 0,18 puan düşüşle yüzde 53,05 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon, giysi ve ayakkabı alt kümesinde yükselirken sağlam mallarda daha bariz olmak üzere, öbür alt kümelerde geriledi.
Dayanıklı mal aylık fiyat artışındaki yavaşlama eğilimi ekim ayında korundu, aylık enflasyon yüzde 0,43 ile sonlu kaldı. Bu gelişmelerle alt küme yıllık enflasyonu 3,46 puan düşerek yüzde 62,15 düzeyine geriledi.
Diğer temel mallarda, mesken ile ilgili paklık materyalleri, ferdî bakım eserleri ile konutun bakım ve tamiri için materyaller kalemlerinin tesiriyle fiyatlar yüzde 2,50 yükseldi, yıllık enflasyon 0,68 puan düşüşle yüzde 49,42 oldu.
Doğalgaz tüketimindeki artış etkiledi
Enerji kümesinde aylık fiyat artışında 25 metre küpü bedelsiz kullandırılan doğalgaz kaleminde tüketim artışına paralel sepete yansıyan fiyatların yükselmesi tesirli oldu. Bu gelişme, aylık tüketici enflasyonunu 0,22 puan üst çekti.
Uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmeleri takiben akaryakıt fiyatları yüzde 2,15 gerileyerek güç kümesinde daha olumsuz bir görünümün önüne geçerken şebeke suyu fiyatları ekim ayında yüksek oranda arttı. Ayrıyeten, katı yakıtlar ve tüp gaz kalemleri sırasıyla aylık bazda yüzde 6,91 ve 4,67 artış kaydetti.
Aylık bazda artış, yıllıkta azalış
Gıda ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları, ekim ayında yüzde 3,20 artarken yıllık enflasyon 3,15 puan azalarak yüzde 71,99 oldu.
Yıllık enflasyon, işlenmemiş besinde 5,77 puan azalışla yüzde 90,40’a, işlenmiş besinde ise 1,34 puan düşüşle yüzde 58,61’e gerilerken mevsimsellikten arındırılmış bilgiler, taze meyve zerzevat fiyatlarının zerzevat fiyatları öncülüğünde yavaşlayarak ölçülü formda arttığına işaret etti.
Taze meyve zerzevat dışı işlenmemiş besinde genele yayılan fiyat artışları görülürken başta kırmızı et olmak üzere, beyaz et, yumurta, kuru yemiş ve bakliyat üzere kalemler öne çıktı.
İşlenmiş besin kümesinde aylık artış geçen aya kıyasla yavaşlarken bu gelişmede süt ve süt eserleri ile ekmek tahıllar kalemindeki fiyat artışlarının yavaşlaması tesirli oldu.
Üretici fiyatlarında güç etkisi
Yurt içi üretici fiyatları, ekim ayında yüzde 1,94 artarken yıllık enflasyon, 8,05 puan azalışla yüzde 39,39 oldu. Bu gerilemenin temel belirleyicisi güç kümesi oldu.
Yurt içi güç imalatı fiyatları, aylık yüzde 2,86 düşüş kaydederken küme yıllık enflasyonu geçen yıl birebir periyottaki yüksek bazın da tesiriyle 26,32 puan gerileyerek yüzde -12,91 düzeyinde gerçekleşti.
Diğer ana sanayi kümeleri incelendiğinde, yıllık fiyat artışlarının tüm kümelerde gerilediği görüldü. Aylık fiyat gelişmeleri, kesimler bazında incelendiğinde ise ham petrol ve doğal gaz, basım ve kayıt hizmetleri, suyun arıtılması ve dağıtılması, giysi eşyaları, öbür madencilik-taş ocakçılığı ve besin eserleri fiyat artışlarıyla öne çıktı.
