Birol BOZKURT
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) sadeleşme adımları devam ediyor. Daha evvel dolarizasyonu azaltmak emeliyle firmaların ellerinde döviz bulundurmalarını sonlandırmayı amaçlayan düzenlemelerde değişikliğe gidildi.
TCMB’nin Döviz Durumunu Etkileyen Süreçlerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarafından İzlenmesine Ait Adap ve Asıllar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’i Resmî Gazete ‘de yayımlandı. Buna nazaran, TCMB, 10 milyon TL ve üzeri toplam nakdi ve gayri nakdi kredi bakiyesi bulunan firmaların Özet Döviz Durum Raporlaması uygulamasına son verdi. Mart 2023’te başlatılan uygulama, temmuz ayında 31 Aralık 2023’e ertelenmişti.
Raporlamayı büyük firmalar yapacak
Ekonomistler sadeleşme adımlarının devam etmesinin piyasalar açısından olumlu olduğunu ve Merkez Bankası’nın bu adımları atma konusunda ne kadar kararlı olduğunu göstermesi ismine değerli olduğunu söyledi.
Daha evvelce fiyat sistemi bozulduğunda istikrarları sağlamak için irrasyonel bir çok uygulamanın devreye sokulduğuna dikkat çeken ekonomistler Merkez Bankası’nın artık bir yandan hakikat fiyatlamaları sağlamak için çabalarken öteki yandan sistemi verimsiz hale getiren uygulamalardan kurtulmaya çalıştığının altını çiziyor.
2018 yılında TCMB bünyesinde kurulan, gerçek kesimin döviz durumundaki değişimlerin izlenmesi ve tesir tahlilleri için Türkiye’deki tek bilgi seti olan Sistemik Risk Bilgi Takip Sistemi’nin (SRVTS) kapsamında güncellemeye gidildi.
SRVTS’de raporlama kapsamına girecek firmaların tespiti için 15 milyon dolar ve üzeri yabancı para kredi yükümlülüğü yerine toplam 100 milyon TL ve üzeri nakdi kredi bakiyesi yahut geçmiş bir yıllık hesap periyodunda 500 milyon TL ve üzeri net satış hasılatı/aktif büyüklüğü koşulları aranacak. Böylelikle SRVTS’de mevcut ayrıntılı raporlama formatı sadeleştirilerek firmaların raporlama süreçlerinde kolaylık sağlanacak.
BAÜ Finansal Araştırmalar Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. İbrahim Ünalmış: “Sistemin makroihtiyati önlemlere muhtaçlığı kalmadı”
“TCMB makroihtiyati siyasetlerde sadeleşme adımları çerçevesinde yeni bir adım attı. Yapılan değişiklik ile şirketlerin döviz durumlarına nazaran takip edilmesi yerine toplam TL yükümlülüklerine nazaran takibi temel oldu. Raporlamanın başladığı 2018 periyodunda şirketlerin döviz konum açıkları değerli bir risk kaynağı idi.
Geçen devirde şirketlerin döviz durum açıklarının azaldığını biliyoruz. Öbür taraftan artan toplam borçluluk oranları sistemik risk yaratacak problemlerin takibi için değerli hale geldi. Bu çerçevede, TCMB’nin attığı adımlar risk idaresi açısından değerli. Öbür taraftan, evvelki devirde müspet döviz durumu taşıyan şirketlerin TL kredi kullanımı konusunda kısıtlar vardı.
Son devirde artan borçlanma maliyetleri TL borçlanarak döviz durumu tavra eğilimini azalttı. Bir öteki deyişle arbitraj imkânını azalttı. Hasebiyle artık bu çeşit makroihtiyati önlemlere gereksinimi kalmadı sistemin.
Hazine’den 2,5 milyar dolarlık kira sertifikası ihracı
Hazine ve Maliye Bakanlığı 7 Kasım 2023 tarihinde memleketler arası sermaye piyasalarında kira sertifikası ihraç edildiğini 5 yıl vadeli (14 Ocak 2029) ihracın fiyatının da 2,5 milyar dolar olduğunu belirtti.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya nazaran, sukukun kira oranı yüzde 8,5091, getiri oranı ise yüzde 8,50 olarak gerçekleşti. Bakanlık ihraç fiyatının 14 Kasım tarihinde hesaplara gireceğini belirtti. Açıklamaya nazaran ihraca 200 yatırımcı, ihraç fiyatının 3 katı kadar talep gösterdi.
Sukukun yüzde 45’i Orta Doğu, yüzde 24’ü Birleşik Krallık, yüzde 18’i ABD, yüzde 7’si öbür Avrupa ülkeleri, yüzde 4’ü Türkiye ve yüzde 2’si Asya’daki yatırımcılara satılmıştır. Bu ihraçla birlikte 2023 yılında memleketler arası sermaye piyasalarından toplam 10 milyar dolar meblağında finansman sağlandı. Bu ihraç yılın tek sukuk cinsi borçlanması oldu.
