TCMB’nin Ocak Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayınlandı.
Rapora nazaran, ocak ayında üretici fiyatları aylık artışı, maliyet gelişmeleriyle uyumlu olarak kuvvetlenirken yıllık üretici enflasyonu yatay seyretti.
Ocak ayında gerçekleşen yükselişin akabinde izleyen devirde enflasyonun ana eğiliminin zayıflayacağı bedellendiriliyor.
Geçen ay tüketici fiyatları yüzde 6,70 yükselirken, yıllık enflasyon 0,09 puan ile sonlu bir oranda artarak yüzde 64,86 oldu. Ocakta doğal gazın aylık tüketici enflasyonuna tesiri 0,23 puan, yıllık enflasyona tesiri ise 0,35 puan olarak gerçekleşti.
Mevsimsellikten ve doğal gaz tesirinden arındırılmış tüketici enflasyonunda geçen aylara kıyasla artış gözlendi.
Bu periyotta, B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,34 ve 0,16 puan azalarak yüzde 67,68 ve yüzde 70,48 oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), hane halkı tüketim kalıplarındaki değişimleri göz önüne alarak tüketim sepeti ve tartı yapısını her yılın başında güncelliyor. Buna nazaran, 2024 yılında besin ve daha besbelli olarak güç alt kümelerinin sepet içindeki tartıları gerilerken, temel mal ve hizmet kümelerinin yükleri arttı.
Bu doğrultuda B ve C göstergelerinin tartıları sırasıyla 1,89 ve 3,35 puan yükselişle yüzde 72,82’ye ve yüzde 59,55’e ulaştı. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu periyotta güç ve hizmet kümelerinin katkıları sırasıyla 0,61 ve 0,58 puan artarken, besin, alkol-tütün-altın ve temel mallar kümelerinin katkıları sırasıyla 0,72, 0,26 ve 0,12 puan düştü.
Mevsimsellikten arındırılmış datalarla incelendiğinde, aylık artışlar evvelki aya kıyasla B ve C endekslerinde bariz halde yükseldi.
Fiyat artışları B endeksini oluşturan kümelerin geneline yayılırken, hizmet kümesindeki artış öne çıktı. Hizmet fiyatları ocak ayında yüzde 12,14 ile kıymetli oranda yükseliş kaydederken, küme yıllık enflasyonu 0,94 puan azalışla yüzde 89,72 oldu.
Aylık fiyat artışları küme geneline yayıldı, yıllık enflasyon kira ve ulaştırma hizmetlerinde yükseldi, haberleşmede epeyce besbelli olmak üzere başka alt kümelerde geriledi.
Diğer hizmetlerde yüzde 14,99 olan yüksek aylık artışta geçmiş enflasyona endeksleme ve vakte bağlı fiyatlama davranışının yaygın olduğu sıhhat hizmetleri, yine değerlemeye bağlı kalemler, gereç ve iş gücü masraflarını de içeren bakım tamiratın yanı sıra eğlence-kültür ve sigorta hizmetlerindeki yükselişlerin tesiri hissedildi.
– Kira kümesinde aylık artış kıymetli ölçüde güçlendi.
Rapora nazaran, taban fiyat ve kırmızı et başta olmak üzere besin fiyatlarındaki gelişmelerin yansıdığı lokanta otel alt kümesinde aylık artış yüzde 12,17 ile yüksek oranda gerçekleşti.
Kira kümesinde aylık artış mukavele yenileme sayısındaki yükseliş kaynaklı tesirlerle yüzde 11,46 ile değerli ölçüde güçlenirken bu kümede yıllık enflasyon 3,26 puan artışla yüzde 111,84 düzeyine çıktı.
Haberleşme alt kümesi yüzde 2,37 olan görece ölçülü artış oranı ile hizmet kümesi genelinden ayrıştı. Temel mal kümesi yıllık enflasyonu 0,54 puanlık sonlu bir artışla yüzde 53,35 oldu.
Ocak ayında yıllık enflasyon başka temel mallarda yükselirken kalan alt kümelerde yatay seyretti. Güçlü mal (altın hariç) fiyatları yüzde 4,80 arttı, alt küme yıllık enflasyonu 0,17 puanlık düşüşle yüzde 60,53 oldu.
Ocak ayında mobilya fiyatları yüzde 10,61 yükselirken, beyaz eşya ve araba fiyatları sırasıyla yüzde 6,53 ve yüzde 2,78 artış kaydetti.
Diğer temel mallar alt kümesinde fiyatların yüzde 5,48 yükselmesiyle yıllık enflasyon 2,12 puanlık artışla yüzde 52,54 olarak gerçekleşti. Güçlü fiyat artışlarının alt küme geneline yayıldığı gözlendi.
Mevsimsel tesirlerle, giysi ve ayakkabı alt kümesinde fiyatlar yüzde 1,86 gerilerken, yıllık enflasyon 0,15 puanlık düşüşle yüzde 39,59 oldu.
Enerji fiyatları ocak ayında yüzde 6,14 yükseldi, küme yıllık enflasyonu da 5,70 puan artarak yüzde 32,89 düzeyinde gerçekleşti. Küme aylık fiyat artışında doğal gaz tüketim gelişmeleri kaynaklı tesirler bariz olmaya devam etti.
2023 yılı ikinci yarısında oluşan Yİ-ÜFE artışının ocak ayı prestijiyle ÖTV’ye yansıtılması ve Türk lirası cinsi güç fiyatlarındaki gelişmelerle akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 7,82 ve 10,75 arttı.
Şebeke suyu fiyatlarındaki artış ise yüzde 4,89 oldu. Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları ocak ayında yüzde 5,19 artarken, yıllık enflasyon yüksek baz tesiriyle 2,30 puan düşerek yüzde 69,71 düzeyinde gerçekleşti.
– Kırmızı et fiyatlarında yükseliş devam etti
Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 3,88 puan, işlenmiş besinde ise 1,72 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 87,35 ve yüzde 56,33 olarak gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle, bir evvelki ay zerzevat fiyatları öncülüğünde artan taze meyve zerzevat fiyatlarında bu devirde zerzevat kaynaklı kısmi bir düzeltme izlendi.
Diğer işlenmemiş besin kümesinde kırmızı et fiyatlarında yükseliş devam ederken, patates ve bakliyat başka dikkati çeken kalemler oldu.
Böylelikle, işlenmemiş besin aylık enflasyonu yüzde 7,01 oranında gerçekleşti. İşlenmiş besin kümesinde ise ekmek-tahıllarda fiyat artışları güçlenirken, işlenmiş et eserleri öne çıkan başka kalem olarak belirlendi.
Alkollü içecekler ve tütün fiyatları yüzde 4,92 artarken, yıllık enflasyon 9,66 puan düşüşle yüzde 61,60’a geriledi. Yİ-ÜFE artışı kaynaklı vergi ayarlaması fiyatları üste çeken temel öge olarak gerçekleşti.
Tütün eserlerindeki vergi ıslahatı sonucu fiyat artışı daha sonlu bir formda görüldü. Yurt içi üretici fiyatları ocak ayında yüzde 4,14 oranında artarken, yıllık enflasyon yatay bir seyir izleyerek yüzde 44,20 oldu. Ana sanayi kümelerine nazaran bakıldığında, güç fiyatları ocak ayında gerilerken, öbür alt kümelerde fiyat artışları güçlendi.
Öte yandan, yıllık enflasyon orta malı kalemi hariç alt kümelerin tümünde düşüş kaydetti. Aylık fiyat gelişmeleri bölümler bazında incelendiğinde fiyat artışlarının genele yayıldığı izlenirken, temel eczacılık, basım ve kayıt hizmetleri, makine ekipmanları, öteki madencilik ve kağıt ile kağıt eserleri kalemleri ön plana çıktı.
