Hayvancılık başta olmak üzere et ve süt ve besin kesiminde artan maliyetler, ihracata da yansımaya başladı. Türkiye Süt, Et, Besin Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Lideri İsa Coşkun, dalın, geçen yılın 10 ayında 173 bin tona karşılık 513 milyon dolar ihracat yapılırken bu yılın birebir periyodunda 99 bin tona karşılık 276 milyon dolarlık dış satım gerçekleştirildiği bilgisini verdi. Coşkun, kelam konusu düşüşün bilhassa süttozu ve tereyağı ihracatındaki azalmadan kaynaklandığını belirterek, “2022’deki 192 bin tonluk süt ve süt eseri ihracatına karşılık, 2023’te süt ve süt eseri ihracatının 115 bin ton düzeyinde olmasını bekliyoruz” tabirini kullandı.
Tahsilat ve vade meselesine tahlil bekliyor
2022’de dünya süt üretim iddiasının 935,9 milyon ton olduğunu aktaran Coşkun, dünya süt üretiminin yüzde 2,3’ünün Türkiye’de yapıldığını ve ülkenin inek sütü üretiminde dünyada 8’inci, AB ülkeleri içinde ise 3’üncü sırada olduğunu kaydetti. Coşkun, FAO bilgilerine nazaran, dünyada kişi başına yıllık süt ve süt eserleri tüketiminin ortalama 117,4 kilogram süt muadili olduğunu belirterek, şunları kaydetti: “Ulusal Süt Kurulu tarafından yapılan hesaplamalara nazaran, ülkemizde kişi başına yıllık 39,1 kilogram içme sütü, 19,6 kilogram peynir, 29 kilogram yoğurt, 10 kilogram ayran, 2,15 kilogram tereyağı tüketiliyor.”
Kırmızı et, süt ve yem bölümlerinin Türkiye’de ve dünyada birbirinden ayrılamaz kesimler olduğunu vurgulayan Coşkun, 2024 yılı amaç ve beklentilerine ait de şunları söyledi: “Her üç dalın, hayvancılık ve hayvancılığa dayalı bitkisel üretimle birlikte kıymetlendirilmesi gerekir. Gereksinimimiz, dalın tüm girdi kaynaklarında memleketler arası standartlarda kalite ve verimlilik odaklı üretim modellerinin geliştirilmesidir.
Bu süreçte en değerli konu, ülkelerin besin ham unsurları üretiminde kendi kendilerine kâfi olmalarının ne kadar değerli olduğudur. Biz de süt ve et bölümlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanması, yem üretimi ve maliyet idaresi yapılması, desteklemelerin faal idaresinin sağlanması, ihracat dayanaklarının geliştirilmesi ve problemlerin çözülmesi, bilgi ve istatistiki kıymetlerin doğruluğunun sağlanması, üretici örgütlerinin düzenlenmesi ve güçlendirilmesi, tedarik zincirinde vade ve tahsilat sıkıntılarının çözümlenmesi, çiğ süt kalitesinin artırılması, çiğ sütün toplanmasında yaşanan meselelerin giderilmesi, süt ve et bölümünde besin güvenliğinin sağlanması, kayıt dışılıkla faal uğraş edilmesi, süt ve et bölümünde bilgi kirliliğinin önlenmesi, perakende satışlarda inek ve dana eti ayrımının yapılması, su kaynaklarının korunması ve besin israfının önlenmesi konusunda önlemlerin artırılması, hayvancılık ve besin kesiminde biyoteknolojinin kullanımının geliştirilmesi ve genç nüfusun temel protein kaynaklarına erişiminin artırılması mevzularında çalışmalarımızı sürdürüyoruz.”
Kişi başına et tüketimi 52-54 kilogram
Kırmızı et üretiminde 2022’de yaşanan yüzde 12,3’lük artışla 2,2 milyon ton düzeyine ulaşıldığını söyleyen İsa Coşkun, Türkiye’nin dünya kırmızı et üretimindeki hissesinin yüzde 1,6 olduğunu söyledi. Yem, besi gereci canlı hayvan, akaryakıt, elektrik ve personellik üzere girdilerdeki fiyat artışlarının 2023’te de sürmesinin üretim maliyetlerini artırdığını lisana getiren Coşkun, Türkiye’de kişi başı yıllık kırmızı et tüketimini yaklaşık 25 kilogram olarak hesapladıklarını bildirdi.
Coşkun, “Ülkemizde yıllık 5-6 kilogram balık ve 22- 23 kilogram kanatlı eti tüketildiği göz önünde bulundurulduğunda, toplam kişi başı et tüketiminin yıllık 52-54 kilogram olduğunu söyleyebiliriz. Besi çiftliklerinin kapasitelerinin yaklaşık yüzde 35’inin dolu olduğu belirtiliyor. Bu kapsamda karkas et ve bölümlük hayvan ithalatı yerine besilik ithalatı yapılmaya devam edilmelidir” sözlerini kullandı.
