Birol BOZKURT
Geçtiğimiz hafta siyaset faizini 250 baz puan artırarak yüzde 17,50’ye yükselten Merkez Bankası’ndan seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma adımı geldi. Ekonomistler kredi düzenlemelerinin Merkez Bankası’nın enflasyonla çabada siyaset faizini tek araç olarak kullanmayacağının göstergesi olduğunu ve ticari kredilerde faizlerin önemli oranlarda artacağını söylerken, ihracatçılar reeskont kredilerinde limitin 5 katına çıkarılmasını olumlu karşıladı. Merkez Bankası son faiz toplantı metninde vurguladığı seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma adımlarına yönelik birinci adımını attı. Bu kapsamda yeni düzenlemeler Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna nazaran, ihracat ve yatırım kredileri ile zelzele bölgesine yönelik krediler, Merkez Bankası’nın kredileri sonlandırıcı tüm önlemlerinin dışında tutuldu.
Ticari kredilerde hudut yüzde 2,5’e indi
Sıkılaşma sürecini destekleyen adımları tamamlayıcı olarak, kredi büyümesine nazaran menkul değer tesisi kapsamında yüzde 3 olan TL ticari krediler için aylık büyüme hududunun yüzde 2,5 olarak belirlenmesine karar verildi. İhracat, yatırım, tarım ve esnaf kredileri, bu sonlandırmanın dışında tutuldu. Piyasa sisteminin fonksiyonelliğini artırmak için faiz oranına nazaran menkul değer tesisi uygulaması sadeleştirildi. Buna nazaran, ihracat ve yatırım kredileri hariç TL ticari kredilerde birinci kademe kaldırılarak faiz hududu tek kademe olarak uygulanacak.
Finansal kaynakların verimli kullanımının desteklenmesi emeliyle taşıt kredilerinde yüzde 3 olan büyüme sonunun yüzde 2 olarak belirlenmesine, muhtaçlık kredilerinde ise değişikliğe gidilmeyerek yüzde 3 sonunun korunmasına karar verildi. Ayrıyeten, enflasyonun denetimi ve iç talebin dengelenmesi kapsamında kredi kartı nakit kullanımlarına ve kredili mevduat hesaplarına uygulanan aylık azami faiz oranı yüzde 2,89’a yükseltildi. Kelam konusu oran, 25 Temmuz’da Merkez Bankası’nın resmi internet sitesinde yayımlandı ve 1 Ağustos 2023’ten itibaren geçerli olacak. Nakit avans başta olmak üzere kredi kartı kaynaklı borçlanma, enflasyonda nazaran avantajlı maliyet sağlaması nedeniyle seçim öncesinde rekor kullanıma ulaşmıştı. Bu ortada kredi kartlarında uygulanacak gecikme faizi de yüzde 2,13 oldu.
İhracatçıya finansmana erişim kolaylaştırıldı
Merkez Bankası ayrıyeten, ihracatçıların finansmana erişimini desteklemek ve ihracat takviyesini artırmak emeliyle aldığı kararları da duyurdu. Buna nazaran, reeskont kredilerinin günlük limiti 1,5 milyar TL’ye yükseltildi. Reeskont kredilerinde KOBİ hissesinin artırılmasına ve kullandırımlarda ihracat artış performansının dikkate alınmasına karar verildi. Sadeleşme süreci kapsamında reeskont kredilerine erişim koşulları kolaylaştırıldı. Reeskont kredisi kullanımında yüzde 30 ek ihracat bedeli satış şartı kaldırıldı. Reeskont kredi vadesi boyunca verilen döviz almama taahhüdünden, ithalat ödemeleri kapsamındaki döviz alımları istisna tutuldu.
“Kararlar cari açığı ve enflasyonu düşürmeye yönelik”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Merkez Bankası’nın kredilere yönelik sadeleşme adımları sonrası toplumsal medya hesabından değerlendirmede bulundu. Bakan Şimşek açıklamasında, kararların cari açığı azaltmaya ve enflasyonu orta vadede düşürmeye yönelik olduğunun altını çizerken, “Ülkemizin ödemeler istikrarını uygunlaştırma, kamu açıklarını azaltma ve enflasyonu düşürme hedefi doğrultusunda önlem almaya ve uygulamaya devam ediyoruz. Merkez Bankası’nın açıkladığı kararlar cari açığı azaltmaya ve enflasyonu orta vadede düşürmeye yöneliktir. Sonlu kaynaklarımızı ihracata ve yatırımlara kanalize etmeye devam edeceğiz” dedi.
İhracatçılar ne diyor?
“İhracat amacımız için elimiz güçlendi
Finansmana erişimin uzun müddettir ihracatçılar için en öncelikli sıkıntılardan biri olduğunu söyleyen TİM Lideri Mustafa Gültepe, “Uzun müddetten bu yana finansmana erişimde külfetlerle karşılaşıyorduk. Merkez Bankası’nın son düzenlemelerine baktığımızda talep ve beklentilerimizin kıymetli ölçüde karşılandığını görüyoruz. İhracat kredilerinin sonlandırıcı önlemlerin dışında tutulmasını, reeskont kredilerinde günlük limitin 1,5 milyar TL’ye yükseltilerek KOBİ hissesinin artırılmasını büyük bir memnuniyetle karşıladık. İhracatta bu yıl 265 milyar dolarlık bir gayeye odaklanmıştık. Merkez’in düzenlemeleri ile maksada ulaşmada elimiz artık daha güçlendi” diye konuştu.
“Krediye erişim sorunu çözülmeli”
Merkez’in adımlarında bilhassa TL reeskont kredilerinin 300 milyon liradan 5 katına kadar artırılarak 1,5 milyar TL’ye çıkarılmış olması ihracatçılar için çok olumlu olduğunu söyleyen TOBB Konfeksiyon ve Hazır Giysi Sanayi Meclis Lideri Erdem Fayat, “Önümüzdeki süreçte çözülmesi gereken en değerli sorunun özel bankaların kredileri açmaması ve kredi maliyetlerinin yüksek olması olarak görüyorum. Ticari kredilerin açılmasını bekliyoruz, aksi takdirde istihdam kayıpları devam edebilir. Bankalar MB’nin getirdiği tavanı kâfi bulmadığı için ticari kredileri açmaya yanaşmıyor. Lakin bu sorunun bir an evvel çözülmesi işletmeler açısından hayati kıymete sahip” dedi.
Ekonomistler ne diyor?
“Kredi faizlerinde önemli artış olacak”
Eski Merkez Bankası Baş Ekonomisti Hakan Kara, “Bankalar artık ticari kredilere 1 yıllık vadede %38,1’e kadar faiz uyguladığında tahvil tutma cezası almayacak. Mevduat faizlerinin mevcut seviyelerde kaldığı varsayımıyla, bankalar artık ticari kredileri kârlı bularak kredi verme konusunda daha istekli olabilir. Bu nedenle alınan kararlar kısa vadede kredileri sıkılaştırıcı değil genişletici tesir yapabilir” diye konuştu.
“Asıl sıkılaşma seçimlerden sonra olacak”
Econs Danışmanlık Kurucu Ortağı Ferhat Yükseltürk, “Ekonomi idaresinin siyaset faizinden çok bu şekil sıkılaşma yoluyla enflasyonla uğraş etmeyi hedeflediğini anlıyoruz. Lakin bu alınan önlemlerin tesiriyle yılın ikinci yarısında büyüme ivmesi bilakis dönebilir. Yılın sonuna yanlışsız seçimler yaklaştıkça daha teşvik edici adımlara geçilebilir. Hakikaten enflasyonla gayret yapılacaksa bunu 2024 Mart ayındaki mahallî seçimlerden sonra göreceğimizi düşünüyorum” dedi.
