Mayıs ayındaki seçimlerden sonra yeni iktisat idaresi ile birlikte enflasyonla çabada belirlenen yeni yaklaşımın doğal bir sonucu olarak siyaset faizleri süratli bir halde yüzde 8,5’tan yüzde 30’a gelmiş, bunu takiben kredi ve mevduat faizleri de tırmanışa geçmişti.
Son tabloya baktığımızda Merkez Bankası bilgilerine nazaran muhtaçlık kredi faizleri yüzde 60’ı geçerken, ticari kredi faizleri yüzde 50’ye yaklaştı. Tekrar 3 ay vadeli TL mevduat faizleri de ortalama yüzde 45’i geçmiş durumda.
“Amaç iç tüketimi baskılamak”
Bahçeşehir Üniversitesi Finansal Araştırmalar Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. İbrahim Ünalmış ile Merkez Bankası’nın para siyasetindeki sıkı duruşunun ne kadar tesirli olduğunu konuştuk. Para siyaseti faizinin alternatif kanallardan toplam talebi etkilediğine dikkat çeken Prof. Dr. İbrahim Ünalmış, para siyasetinin hangi kanal üzerinde ne kadar tesirli olduğunu anlattı. Kredi kanalının sıkılaşmanın en ağır hissedildiği alan olduğuna dikkat çeken, Prof. Dr. İbrahim Ünlamış, “Mayıs ayından günümüze kredi kanalının değerli ölçüde sıkılaştığı söylenebilir.
Ekonomi idaresi bilhassa gereksinim kredilerinin büyüme suratını düşürerek iç tüketimi baskılamayı hedefliyor. Burada kesin maksat ise cari açığı azaltmak. Tüketim mallarının toplam ithalat içindeki hissesi 2022 yılı başında %6 düzeyinde iken Eylül ayı prestijiyle %14’e yükseldi. Bu düzeyleri son olarak 2016 yılında görmüştük. Münasebetiyle, sıkılaşan kredi kanalı ortamında iç tüketim denetim edilerek cari açık ve finansmanı konusunda bir rahatlama sağlanmış olacak” diye konuştu.
“TL faizleri istenen seviyede değil”
Para siyasetinin toplam talebi etkilediği öbür bir kanalın tasarruflara ödenen faizler olduğunu söyleyen Ünalmış, “Bir aya kadar vadeli mevduatın faiz düzeyi %30’un çabucak üzerinde, 3 aya kadar vadeli mevduatın faizi %45’e ulaştı. Yeniden bir yıllık enflasyon beklentileri göz önünde bulundurulduğunda klasik olarak tercih edilen 3 aya kadar vadeli mevduat getirisinin gerçek manada şimdi manalı bir getiri sunamadığı görülüyor.
Dolayısıyla klasik TL mevduat şimdi alternatif yatırım araçları karşısında değerli bir rekabet gücüne sahip değil” dedi. KKM dönüşlerinde TL mevduata daha yüksek getiri sunulduğunun altını çizen Prof. Dr. İbrahim Ünalmış, “Bu nedenle son devirde KKM hesaplarından çıkışlarda bir hızlanma eğilimi var. Bu durum kısmen de olsa TL mevduatları daha cazip hale getiriyor.
Fakat gelinen düzeyler hâlâ tüketim eğilimini azaltmak için kâfi değil diye düşünüyorum. Kredi kanalı üzerinden tüketim eğilimini azaltıyoruz ancak gelirleri tasarrufa yönlendirme açısından gereğince teşvik sağladığımız söylenemez. Tüketicilerin değerli bir kısmı hala tasarruf etmek yerine tüketmeyi tercih ediyor” tabirlerini kullandı.
“Ticari faizlerdeki yükseliş yatırımları düşürebilir”
Siyaset faizinin toplam talebi etkilediği bir öbür kanalın ticari kredi faizleri olduğunu belirten Ünalmış, “Artan ticari kredi faizleri bir yandan finansman maliyetini artırırken öteki taraftan yatırımların geri dönüş mühletini uzatır. Bu nedenle artan faiz ortamında yatırımların düşmesini bekleriz. Geldiğimiz noktada özel dal tahvil faizlerinin %45-50 bandına yükseldiğini görüyoruz. Artan faizlerin iktisatta toplam talebi tüketim ve yatırım kanalları üzerinden düşüreceğini söyleyebiliriz” dedi.
Tüketici kredi ve KKM hacmi düşerken ticari krediler arttı
Ticari kredilerde yaşanan artış eğilimi sürüyor. Geçtiğimiz hafta taksitli ticari kredilerin meblağı 3 milyar 815 milyon lira artarak 1 trilyon 242 milyar liraya yükseldi. Yeniden birebir periyotta tüketici kredilerinin fiyatı 4 milyar 434 milyon lira azalışla 1 trilyon 444 milyar iraya geriledi. Kelam konusu kredilerin 445 milyar lirası konut, 87 milyar lirası taşıt ve 911 milyar n lirası gereksinim kredilerinden oluştu. Ayrıyeten geçen hafta KKM hesapları da 74,6 milyar TL ile rekor düşüş kaydetti. İlgili haftada KKM büyüklüğü 3,23 trilyon TL’ye geriledi, dolar cinsinden bakıldığında ise 117,3 milyar dolarlık büyüklük kaydedildi.
