Aralarında Exeter Üniversitesi, East Anglia Üniversitesi (UEA), CICERO Milletlerarası İklim Araştırmaları Merkezi, Münih Ludwig-Maximilian Üniversitesi olmak üzere 90 farklı kurumdan 120 memleketler arası bilim beşerinin oluşturduğu Global Karbon Bütçesi takımı, karbon emisyonlarına ait yeni araştırmalarını Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı 28. Taraflar Konferansı’nda düzenledikleri basın toplantısında açıkladı. Araştırmaya nazaran, fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon emisyonlarının bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 1,1 artarak 36,8 milyar ton düzeyine çıkacağı varsayım edildi. Fosil yakıtlar ve arazi kullanım değişikliği de dahil olmak üzere toplam global emisyonların ise bu yıl 40,9 milyar ton olacağı öngörüldü.
Karbon emisyonlarının bu yıl Hindistan’da yüzde 8,2, Çin’de yüzde 4 artacağı kestirim edilirken, emisyonların Avrupa Birliği’nde (AB) yüzde 7,4, ABD’de yüzde 3 ve dünyanın geri kalanında yüzde 0,4 azaltılması hedefleniyor. Bu yıl kömür kaynaklı karbon emisyonunun 2022’ye nazaran yüzde 1,1, petrol kaynaklı karbon emisyonların yüzde 1,5 ve gaz kaynaklı emisyonların yüzde 0,5 artacağı öngörülüyor.
Atmosferik karbondioksit düzeylerinin bu yıl ortalama milyonda 419,3 kesim olacağı ve sanayi öncesi düzeylerin yüzde 51 üzerine çıkacağı varsayım ediliyor. Yayılan karbondioksit emisyonunun yaklaşık yarısı kara ve okyanus yutakları tarafından emilmeye devam ederken, geri kalanı ise atmosferde kalarak sıcaklık artışına yol açıyor.
Mevcut emisyon düzeylerinin devam etmesi halinde, global sıcaklık artışının sanayi öncesi periyoda nazaran 1,5 dereceyi aşma ihtimalinin, gelecek 7 yıl içinde daima olarak yüzde 50’nin üzerinde olacağı hesaplanıyor. Emisyonlardaki artış nedeniyle, Hükümetler Ortası İklim Değişikliği Paneli’nin 1,5 derecenin aşılmasını öngördüğü, tarih şimdiden birkaç yıl öne çekilmiş durumda.
Türkiye, karbon emisyonu salımında 15. sırada
Araştırmaya nazaran, dünya genelinde geçen yıl en fazla karbon emisyonu salımı yapan ülke, yüzde 30,7 ile Çin oldu. Onu, ABD yüzde 13,6 ile ABD izledi. Hindistan, global karbon emisyonlarının yüzde 7,6’sına, AB yüzde 7,4’üne, Rusya yüzde 4,4’üne, Japonya yüzde 2,8’ine ve Endonezya yüzde 2’sine yol açtı. Sırasıyla İran, Suudi Arabistan, Almanya, Güney Kore, Kanada, Meksika, Brezilya bu ülkeleri takip ederken, Türkiye 2022’de 400 milyon ton karbon emisyonuyla en fazla emisyona neden olan ülkeler ortasında 15’inci sırada yer aldı.
Türkiye’de emisyonlarında 167,2 milyon ton karbondioksit muadiliyle kömür başı çekerken, bunu petrol, gaz ve çimento bölümleri izledi.
“1,5 derece amacını aşmamız kaçınılmaz görünüyor”
Araştırmayı yöneten Exeter Global Sistemler Enstitüsü Araştırmacısı Pierre Friedlingstein, iklim değişikliğinin tesirlerinin her yerde açıkça görüldüğünü belirterek, “Ancak fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik hareketler acı verici bir formda yavaş kalıyor. Paris Anlaşması’ndaki 1,5 derece gayesini aşmamız artık kaçınılmaz görünüyor ve COP28’de bir ortaya gelen önderlerin 2 derecelik maksadı canlı tutmak için bile fosil yakıt emisyonlarında süratli kesintiler konusunda muahedeleri gerekecek.” diye konuştu.
UEA Etraf Bilimleri Okulu Royal Society Araştırmacısı Corinne Le Quere de mevcut uğraşların global emisyonları net sıfır düzeyine hakikat bir yörüngeye oturtmak için kâfi olmadığını söz ederek, “Bugünkü düzeydeki global emisyonlar atmosferimizdeki karbondioksit konsantrasyonunu süratle artırırken, iklim değişikliğinde giderek daha önemli ve büyüyen tesirlere neden oluyor. İklim değişikliğinin daha makus tesirlerinden kaçınmak için tüm ülkelerin ekonomilerini şu anda olduğundan daha süratli bir halde karbonsuzlaştırması gerekiyor.” dedi.
