Emre ERGÜL
Tam 1 yıl evvel, Şubat 2023’te ton başına 2 bin 400 dolar civarında olan kakao fiyatları, kendi tarih rekorlarını kırıyor. New York emtia piyasasında kakao fiyatları, yüzde 11.8 artışla, geçtiğimiz perşembe günü ton başına 5 bin 874 dolar ile tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştı. Yetmedi, 1 gün sonra, 9 Şubat’ta, 6 bin 7 dolara fırladı ve kakao haftayı 6 bin barajını aşarak kapattı. Kakao dün haftaya 5 bin 960 dolar civarında başladı.
“Kahverengi altın”ın bu çılgın yükselişinin gerisinde global hava olayı El Niño bulunuyor. Avrupa’daki sıcak havaların neden olduğu kuraklıktan ötürü zeytinyağı fiyatlarının artmasına neden olan El Niño, dünyanın en büyük iki kakao çekirdeği üreticisi olan Gana ve Fildişi Sahili’nde de kuraklığa neden oldu. Kakao mahsulleri ziyan görmeye başlayınca da çikolata imalinin temel gereci olan kakao aldı başını gitmeye başladı…
Yükselen kakao fiyatları da şimdiden tüketiciye yansımaya başladı. Güç durumda kaldıklarını açıklayan ünlü çikolata firmalarından biri de Hershey. Amerikalı şirket, haftasonu “Tarihi kakao fiyatlarının bu yıl çıkar artışını sınırlaması bekleniyor” diye açıklama yaparken; İngiliz BBC’ye konuşan şirketin CEO’su Michele Buck da “Gelecekteki fiyatlandırma hakkında konuşamayız” diyerek kakao fiyatlarının daha ne kadar artabileceği konusunda bir öngörülerinin olmadığının altını çizdi.
Cadbury markasının ardındaki Amerikalı şirket Mondelez de artan gereç maliyetlerinin önümüzdeki yıl karşılaşacağı zorluklardan biri olduğunu belirledi. Şirketin finans şefi Luca Zaramella, firmanın “hem kakao hem de şekerde değerli artışlar” gördüğünü lisana getirdi. Çabucak hatırlatalım: Birleşik Krallık’ta süpermarket yiyecek ve içecek enflasyonu Kasım 2023’te yüzde 8.3’e gerilerken, çikolata fiyatlarındaki artış yüzde 15.3 ile hayli yüksek oldu.
İklim değişikliğinin neden olduğu daha yüksek sıcaklıklar ve yağış tertibindeki değişikliklerin hasat üzerinde tesirli olabildiğine dikkat çeken BBC’ye konuşan Price Futures Group analistlerinden Jack Scoville de şu yorumu yaptı: “Tüccarlar bir öteki kısa üretim yılı konusunda kaygılı ve bu hisler, Batı Afrika mahsullerini sıcak ve kurak havayla tehdit eden El Niño tarafından daha da güçlendirildi.”
Petrolü Netanyahu firlattı
Geçen hafta Brent petrolün fiyatı yüzde 5.6 artarken New York Ticaret Borsası’nda süreç gören doğalgaz yüzde 10.5 kıymet kaybetti. Ortadoğu’daki gelişmeler yakından takip edilirken İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun muhtemel bir ateşkesi reddedeceğine yönelik haber akışı, bölgedeki risklerin tekrar artmasına neden olarak petrol fiyatlarını üst istikametli destekledi. ABD Güç Enformasyon Yönetimi (EIA), dünyanın en çok petrol tüketen ülkesi ABD’de akaryakıt stoklarının 3 milyonun üzerinde azaldığını açıkladı.
Buğdayı dolar aşağıya çekti
Geçen hafta tarım kümesinde karışık bir seyir izlendi. Geçen hafta Chicago Ticaret Borsası’nda süreç gören buğday fiyatı yüzde 0.3, mısır yüzde 3.1, soya fasulyesi yüzde 0.4 azalış kaydetti, pirincin fiyatı yüzde 2.6 arttı. Dolar endeksindeki artışla birlikte talebe yönelik tasalar, buğday ve mısır fiyatlarını aşağı taraflı etkiledi. Intercontinental Exchange’te süreç gören pamuk yüzde 3, şeker de yüzde 0.4 bedel kazanırken, kahve yüzde 0.4 kıymet kaybetti.
Çin iktisadına yönelik telaşlara rağmen ülkede pamuk tüketiminin ağır bir biçimde devam etmesi pamuk fiyatlarının artmasına neden oluyor. Brezilya’da tarım dalında danışmanlık hizmeti veren önde gelen kuruluşlarından olan Safras & Mercado’nun 2023/2024’e ait şeker kamışı ezme süreci iddiasını 670 milyon tondan 650 milyon tona düşürmesinden ise şeker fiyatları dayanak buldu.
El Niño, 2023’ü en sıcak yıl yaptı
Küresel sıcaklıklar El Niño sırasında artar ve La Niña sırasında düşer. El Niño, sıcak suyun daha uzağa yayılması ve yüzeye daha yakın kalması manasına geliyor. Bu, atmosfere daha fazla ısı vererek daha ıslak ve daha sıcak hava yaratır. 2023, uzun vadeli insan kaynaklı ısınmanın yanı sıra El Niño şartlarıyla da daha da arttı. Birleşik Krallık Meteoroloji Ofisi, 2024’ün daha da sıcak olacağını öne sürüyor.
Platinin fiyatı, 2018’den bu yana birinci kez paladyumun üzerine çıktı
Değerli metallere bakıldığında geçen hafta altının onsu yüzde 0.7, gümüşün fiyatı yüzde 0.2, platin yüzde 2.1, paladyum yüzde 9.2 azaldı. ABD’de, ekonomik aktivitenin güçlü kaldığına yönelik işaretler tahvil piyasalarında satış baskısının güçlenmesine neden olurken altın da yükselen tahvil faizlerinin tesiriyle haftalık bazda düşüş kaydetti. Platinin fiyatı 2018’den bu yana birinci sefer paladyumun fiyatının üzerine çıktı.
Haftayı platin 877.10 dolardan, paladyum da 862.84 dolardan tamamladı. Arzın istikrarlı olacağına ve buna rağmen talebin devam edeceğine yönelik öngörülerle paladyum fiyatları düşüşünü sürdürdü. Baz metallerde de düşüş eğilimi hakimdi. Haftayı bakır yüzde 3.4, kurşun yüzde 4.2, alüminyum yüzde 0.9, nikel yüzde 1.4, çinko yüzde 6.4 kıymet kaybıyla tamamladı.
Çin’de açıklanan enflasyon ve Almanya’da açıklanan sanayi üretiminin azalış kaydetmesi baz metallerde talepteki azalmayı ortaya koydu. Çin’de ocak ayına ait Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yıllık bazda yüzde 0.8, Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ise yüzde 2.5 geriledi. Almanya’nın sanayi üretimi, aralıkta aylık bazda yüzde 1.6 ile beklentilerden fazla azaldı.
