Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi ve Afet İdaresi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen, dünyanın değerli zelzele nesillerinden biri olan ‘Alp-Himalaya Sarsıntı Kuşağı’ üzerinde yer alan Türkiye’de çok sayıda zelzele üretme potansiyeli olan fayın bulunduğunu, bu açıdan Türkiye’nin sarsıntı tehlikesi ve sarsıntı aktivitesi yüksek ülkeler ortasında yer aldığını söyledi.
Türkiye ve yakın civarında meydana gelen sarsıntıların, Avrupa’nın ikinci en büyük zelzele müşahede istasyonuna sahip Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD) tarafından işletilen 1143 sarsıntı kayıt istasyonu ile gece-gündüz, 24 saat takip edilip kayıt altına alındığını aktaran Özmen, Türkiye tarihinin en büyük sarsıntılarının 6 Şubat’ta 04.17’de Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde ve 13.24’de Kahramanmaraş Elbistan’da 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde görüldüğünü anımsattı.
Dört sarsıntı 6 ve üzeriydi
Bu iki büyük zelzelenin de içinde yer aldığı Türkiye’nin Ocak-Haziran ortasındaki sarsıntı aktivitelerini kıymetlendiren Özmen, şöyle konuştu:
“Türkiye ve yakın civarında 1 Ocak-30 Haziran ortasında yani 2023’ün birinci altı ayında meydana gelen sarsıntı bilgileri incelendiğinde, 669’u 4,0-4,9 büyüklüğü ortasında, 58’i 5,0-5,9 büyüklüğü ortasında, 2’si 6,0-6,9 büyüklüğü ortasında ve 2’si 7,0-7,9 büyüklüğü ortasında olmak üzere toplam 52 bin 993 zelzele yaşandı.
Ortalamanın iki katı
Geçmiş yıllardaki sarsıntı bilgilerine bakıldığında, Türkiye ve yakın civarında ortalama yıllık 25 bin 978 sarsıntı görülürken, bu yılın 6 ayında neredeyse yıllık ortalamanın iki katı kadar sarsıntı meydana geldi.
Bunun ana nedeni, 6 Şubat’taki iki büyük sarsıntının 9 saat ortayla meydana gelmesidir. Bu büyük sarsıntılar beraberinde yerkürede birçok artçının yaşanmasına neden oldu.
Deprem datalarını aylık olarak değerlendiğimizde, bu sarsıntıların 3 bin 123’ünün ocakta, 14 bin 231’inin şubatta, 13 bin 958’inin martta, 9 bin 172’sinin nisanda, 7 bin 138’inin mayısta, 5 bin 371’inin haziran ayında meydana geldiği görüldü.”
Peş peşe zelzeleler
Doç. Dr. Bülent Özmen, 6 Şubat’ta yaşanan ve 11 ili etkileyen zelzeleler hasebiyle yerkürenin en fazla harekete şubat ve mart ayında maruz kaldığına işaret ederek, “AFAD datalarına nazaran, 2023’ün başından günümüze kadar geçen 6 aylık süreçte ülkemiz, günde dört kere 4 ve daha büyük bir sarsıntıyla, üç günde bir sefer de 5 ve daha büyük bir zelzeleyle sarsıldı.” diye konuştu.
Yılın altı ayında meydana gelen zelzeleleri vilayet bazında pahalandıran Özmen, “En fazla zelzele 15 bin 866 zelzele ile Kahramanmaraş’ta meydana geldi. Kahramanmaraş’ı 11 bin 199 sarsıntı ile Malatya, 4 bin 543 zelzele ile Adıyaman, 3 bin 508 zelzele ile Adana ve 2 bin 721 sarsıntı ile Hatay izledi. Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki büyük zelzeleden etkilenen 11 vilayet dışındaki başka vilayetlerde ise en fazla sarsıntı, 1378 sarsıntıyla Çanakkale’de, 1281 ile Muğla’da ve 954 ile de İzmir’de yaşandı.” tabirlerini kullandı.
‘Bakanlık kurulsun’ önerisi
Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özmen, 6 Şubat’ta arka arda meydana gelen bu büyüklükteki sarsıntıların dünyada örneğinin görülmediğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Bu iki büyük sarsıntıdan edinilen derslerin, dünyada ve ülkemizde bilimsel ve kurumsal gelişmelerin enine uzunluğuna tartışılacağı bir sarsıntı şurasında ele alınması çok faydalı olacaktır. Böylelikle, sarsıntıya dirençli bir Türkiye yaratmanın yol haritası, son gelişmeler dikkate alınarak belirlenmiş olacaktır. Ayrıyeten Afet İdaresi ve İklim Değişikliği Bakanlığının kurulması da çalışmaların çok daha aktif ve verimli bir halde yapılmasını sağlayacaktır.”
