İTO Lideri Avdagiç, gazetecilere yaptığı açıklamada, iktisatta öne çıkan hususlara ve iş dünyasının beklentilerine ait değerlendirmelerde bulundu. Daha önce kredilere erişimle ilgili dert olduğunu anımsatan Avdagiç, artık kredi maliyetlerinin yüksekliğinin konuşulduğunu söyledi.
Avdagiç, “Şunu da iş dünyası olarak çok net biliyoruz ki enflasyonda istek edilen aşağı gerçek bir eğilim ortaya çıkmadıkça, kredi faizlerinin geriye düşmesinin, hem Türkiye hem dünya iktisat realiteleri manasında bir karşılığı yok. Enflasyonu çok süratli formda tek haneye indirmemiz lazım. Tek haneye indikten sonra da kalıcı olması hatta daha aşağı gelmesi lazım. Yüzde 9-9,5 bile şu an yüksek bir oran.” tabirlerini kullandı.
Enflasyonla çabada en büyük riskin dış faktörler olduğuna işaret eden Avdagiç, şunları kaydetti:
“Sürekli bu coğrafyada yaşanan farklı gelişmeler var. Rusya-Ukrayna Savaşı nereye evrilecek? İsrail’in bu saldırgan tavrı ne kadar daha devam edecek? Buna bağlı olarak Kızıldeniz’deki süreç nereye evrilecek? Yaklaşan ABD seçimleri kıymetli. Petrol fiyatları, doğal gaz fiyatları… Hasebiyle şu an önümüzdeki devir için enflasyonla ilgili risk dış faktörler. İçeride enflasyonla ilgili belirlenmiş siyaset kendi içinde dengeli halde sürüyor. Bununla ilgili birtakım revizyon taleplerimiz olmakla birlikte, büyük fotoğraf olarak kendi içinde belirlenen bir çerçeve olarak yürüyor. Türkiye açısından bundan sonra enflasyon maksadının sapmasına neden olabilecek en kıymetli riskler dışsal riskler olabilir.
Kızıldeniz konusunun mesela Türkiye’ye avantajları var, dezavantajları var lakin bunun tesirleri, bu olayın satın alması nasıl olacak? Burada belirsizlik var, taşlar yerine oturmadı. Umudumuzu kaybetmiyoruz. Bizim iş dünyasının temsilcileri olarak hiçbir vakit umutsuz olma lüksümüz de yok, niyetimiz de yok. İş dünyasının daha süratli ve tesirli halde ileri gitmesi için gerekli hususları, muhataplarımızla, Bakanlarımızla, ilgili kurumlarla, mahallî idarelerle paylaşmaya devam edeceğiz. Bunlarla ilgili tahlil üretmeye çalışacağız. “
‘Radarımızda yalnızca enflasyon, TCMB, finansmana ulaşma yok’
Avdagiç, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) eski Lideri Hafize Gaye Erkan’ın vazife müddetinde hem genel hem birebir toplantılarda birçok mevzuyu kendisine aktardığını ve hiç kamuoyuna aktarmadıkları birçok mevzuda çok net ilerlemeler sağladıklarını vurgulayarak, TCMB Lideri Fatih Karahan’la da birebir sürecin devam edeceğini bildirdi.
Bu makamda olanların iş dünyasının taleplerini dikkate aldıklarını tabir eden Avdagiç, “Tüm Bakanlıklarla bağlantı kanallarımız açık, mevzularımızı aktarabiliyoruz. İş dünyasının önündeki süreçlerde iş gücüne ulaşım, yabancı konuklarımızın istihdam siyasetinin gözden geçirilmesi üzere birçok bahis gündemimizde. Radarımızda yalnızca enflasyon, TCMB, finansmana ulaşma yok. Çok farklı alanlarda çok sayıda mevzuyu yetkililere ulaştırıyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
‘Türkiye’nin ihracatla ilgili maksatlara ulaşma konusunda asla takılmaması lazım’
Değerlendirmesinde iş dünyasının en acil tahlil beklediği hususlara da değinen Avdagiç, şöyle devam etti:
“En değerli husus, Türkiye’nin ihracatla ilgili maksatlara ulaşma konusunda asla takılmaması lazım. Bunun için en değerli hususlardan bir tanesi, kurun gerçekçi olması. Burada kurun yükselmesini yahut düşmesini söylemiyorum. Bize nazaran kurun gerçekçi olmasının en değerli göstergesi, enflasyon artışıyla kur artışı ortasındaki korelasyonun bozulmaması. 2023 yılına diyelim ki dolarda 19 lirayla başladık yaklaşık 29 lirayla bitirdik lakin bu yıl içinde kabaca demek ki her ay 0,9 liralık bir artış var. Aritmetik olarak ancak o denli olmadı. Dolar 5-6 ay 19 lirada gitti sonra çok süratli 27-28’e çıktı. Daha önceki devirlerde de tıpkı bu formda süratli çıkışlar oldu. Münasebetiyle hala bizim genlerimizde dövizin ani değişikliklerine karşı bir savunma düzeneği var iş dünyasında. Bu beklentinin ortadan kalkması çok değerli, zira buna bağlı olarak beşerler tasarruflarını daha çok TL’de değerlendirecekler.
‘Beklentimiz makul ve istikrarlı bir kur artışı’
Bizim şu anda beklentimiz makul ve istikrarlı bir kur artışı. Burada yüklü olarak tahminen her vakit enflasyon yüzde 40 ise kur yüzde 40 olmasa bile yüzde 36 arttığı vakit korelasyon bozulmamış demektir. Biz bu çizgideyiz. Bana nazaran ‘Kur şu kadar olmalı’ söylemi tehlikeli. Dövizin 30 lira olduğu yerde, 40-45 lira olsun demek çok önemli bir zıplama manasına geliyor. Süratli artış da süratli iniş de sizi çarpar. Bu nedenle biz gerçekçi, istikrarlı, enflasyonla korelasyon içinde bir kur olmasını istiyoruz. Biz hiçbir vakit sayı söylem etmiyoruz, bunun hakikat olduğunu da düşünmüyorum.”
‘Türkiye’ye giden dövizden daha çok döviz gelmeli’
İş dünyasının acil tahlil beklediği ikinci hususun ise ithalatın cazip hale getirilmemesi olduğuna dikkati çeken Avdagiç, ihracatın istikrarlı büyümeye devam etmesi, ithalatın makul bir biçimde yatay seyirde olması hatta gerilemeye devam etmesi için ihracatın ithalatı karşılama oranının daima bir biçimde yüzde 80’in üzerine çıkarılması gerektiğini söyledi.
Avdagiç, “Kalan yüzde 20’yi de turizm, hizmet ihracatıyla karşılayıp bir istikrar sağlamalıyız. Tahlil bekleyen üçüncü husus da yurt içi kaynakların efektif ve gerçek yönlendirilmesi çok kıymetli. Zira siz bu bahiste algıyı ve beklentiyi yanlışsız yönetemezseniz, beşerler dövizde kalmaya devam ederler. Tasarrufları lakin bankalarda lakin yastık altında dövizde kalmaya devam eder. Günün sonunda Türkiye’ye giden dövizden daha çok döviz gelmeli. Biz 2023’ü 100 milyar dolarlık hizmet ihracatıyla kapattık ancak hizmet ithalatı da 51 milyar dolar mertebesinde. Niçin bizim ihracatçımız daha çok yabancı lojistik firmalarını tercih etmek zorunda kalıyor? Bunlara cevaplar bulma arayışında olmalıyız.” değerlendirmesinde bulundu.
‘Genç kuşağı iş dünyasına katmamız lazım’
Bazı dallarda yaşanan “eleman” problemine işaret eden Avdagiç, şu tabirleri kullandı:
“Türkiye’de ‘ne işte ne okulda’ olan gençlerimizin sayısı AB’nin 2,5 katı, 3 milyona yakın gencimiz ne işte ne okulda. Bizim ne yapıp edip Türkiye’de ne işte ne okulda olan bu 3 milyona yakın gencin 1 milyonunu iş dünyasına çekmemiz lazım. Bu genç kuşağı ancak teşebbüsçü lakin çalışan olarak, endüstride ve ticarette çalışan eleman olarak iş dünyasına katmamız lazım. Yetişmiş çalışan sayımızı süratle artırmalıyız. Mesela Tuzla tersaneler bölgesinde kaynakçılar günlük 100 dolar alırken, artık 200 dolar talep ediyor. Artık süreç Uzak Doğu’dan kaynakçı getirme noktasına geldi lakin biz çocuklarımızı eğitip bu işe monte edemiyorsak sistemi gözden geçirmemiz gereken bir durum var demektir. Yeni Bakanımız Mesleksel Eğitim Merkezleri (MESEM) aracılığıyla süreci devam ettiriyor. Bence MESEM’leri bugüne kadar yaşanan deneyimlerden olumlu-olumsuz çıktılarını dikkate alarak süratlice geliştirmeliyiz. Oradan da uygun bir çıktı yakalamamız lazım. Tarihi genlerimizde olan kalfalık, çıraklık yapısını yine hayata geçirmeliyiz.”
İTO Lideri Avdagiç, verginin tabana yayılması konusuna da değindi. Bunun iş dünyası üzerinde yeni bir yük oluşturmayacağına dikkati çeken Avdagiç, bu mevzuda Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e yüzde 100 katıldıklarını söyledi.
