Prof. Dr. Bülent Yardımcı, iştahsızlığı açlık hissetmeme ve yemeğe karşı istek duymama olarak tanımlayabiliriz. Çoklukla tıpta bir hastaya “iştahsızlığı var” diyebilmemiz için bu isteksizliğin bir haftadan fazla sürmesi gerektiğini belirtiyor. İştahsızlığın temel olarak üç belirtisi olduğunu kelamlarına ekleyen Yardımcı, sıralamayı şöyle yapıyor:
– Daima tok hissetmek,
– Yemek kokusundan ve tadından zevk almamak, l Bilhassa diğerleriyle birlikte yemek yemekten kaçınmak.
İştahsızlık vakit içerisinde kişinin sıhhatini bozduğunu kelamlarına eklerken, halsizlik, güç kaybı, bağırsak hareketlerinin bozulması sonucu kabızlık ya da ishal, cilt-tırnak-deri değişiklikleri, vakit zaman bulantı ve kusma üzere yakınmalar olduğunu da açıklıyor
Sözlerine şöyle devam ediyor: Akabinde kilo kaybıyla birlikte yağ dokusu kaybolur, kaslar zayıflar. Bu durum sadece fizikî değişiklikleri değil, ruhsal bozuklukları da beraberinde getirir. İsteksizlik, sonluluk, içe kapanma üzere belirtiler görülür.
İştahsızlık birçok hastalıkta görülen bir belirtidir. Ağır ağrıya neden olan hastalıklar, mide-bağırsak hastalıkları, besin alerjileri, bunama, depresyon, besin zehirlenmesi, gebelik, diş hastalıkları, yaralanmalar, tat ve koku kaybına neden olan hastalıklar, alkol ve unsur bağımlılığı, kanser, AİDS, şeker hastalığı, kalp, akciğer ve karaciğerin kronik hastalıkları, tiroidin yavaş çalışması (hipotiroid), enfeksiyon ve iştahı etkileyen antibiyotik vb. ilaç kullanımı en sık görülen nedenlerdir.
Yakınınızdaki bir kişinin yemekle ilgilenmemesi, öğün atlaması, daha evvel sevdiği yiyeceklere dahi ilgi duymaması ve kilo kaybetmesi durumunda iştahsızlığı olduğunu düşünmek gerekir.
Aileler en çok çocukluk çağı iştahsızlığıyla uğraşırlar. Gelişme geriliği olan çocuklarda iştah azalır. Ateşli hastalıklar, gerilim, akademik muvaffakiyet için çocuğun aile tarafından zorlanması, depresyon, kimi ilaçlar, kansızlık, bağırsak parazitleri, kabızlık ve nadiren de olsa Anoreksiya Nervosa hastalığında iştah azalması görülür. Bu nedenle, çocuğun aile tarafından uygun kıymetlendirilmesi ve gelişme geriliği, kansızlık üzere durumlarda doktora başvurması gerekir. Ancak iştahsızlığın kıymetli oranda çocukların ruhsal durumuyla ilgili olabileceği de gözden kaçırılmamalıdır.
Gebelikte iştah azalması bilhassa birinci üç ay içerisinde sıklıkla görülen bir durumdur. Anne karnında gelişen bebeğin neden olduğu hormonal değişiklikler iştahsızlık yapabilir. Bilhassa bu periyotta görülen gebelik bulantı ve kusmaları iştahsızlığı artırır. Gebelikte oluşan çok tat ve koku değişiklikleri kimi besinlerden tiksinmeye yol açabilir. Bu durum tek istikametli beslenme ve kilo kaybıyla sonuçlanabilir. Ekseriyetle gebeliğin ilerleyen devirlerinde bu durum düzelmektedir.
zelmektedir. İştahsızlığın en sık görüldüğü kümesi ise yaşlılar oluşturmaktadır. Yaş ilerledikçe tat ve koku duyusunun azalması, sindirim işlevlerinin bozulması, iştah ve enerjiyi artıran hormonların azalması, kronik hastalıklar, depresyon ve bunama iştahsızlığa yol açar. Sağlıklı beslenen yaşlılarda hem fizikî hem de ruhsal durumda gözle görülür güzelleşmeler olur.
İştahsızlık tedavisi çok boyutludur. Öncelikle nedenini bulmak gerekir. Ruhsal ya da fizikî hastalıklar saptanarak öncelikle bunlar tedavi edilmelidir.
İştah artırıcı ilaç tedavileri azdır ve bir hekim tarafından denetimli olarak yapılmalıdır. Ancak çocuk ve yaşlılar dahil bütün yaş kümelerinde temel yaklaşım şöyle olmalıdır:
– Ağız ve diş sıhhati düzeltilmelidir (ağrılı diş, dişeti hastalığı vb.).
– Gün içerisinde nizamlı ve küçük porsiyonlarla beslenme programına geçilmelidir.
– İştahsız kişinin kullandığı ilaçlar gözden geçirilip, gerekirse iştahı etkileyen ilaç değiştirilmeli ya da dozu düzenlenmelidir.
– Gerekli olan vitamin ve mineral takviyesi verilmelidir.
– Diyetisyenle konuşularak beslenme programı düzenlenebilir.
– Beslenme alışkanlığı düzensizse ya da her şeye karşın iştah düzelmiyorsa, bir ruh hastalıkları uzmanıyla görüşülmelidir.
– Beslenme programında kalorisi yüksek, istikrarlı sıvı besinler (sebze suyu, çorba vb.) yararlı olacaktır.
– Protein istikametinden güçlü besinler süratli düzelme sağlar.
– Aile ve arkadaşlarla yemek programı yapılarak bir arada yemek yenilmesi, iştah ve beslenmenin kuvvetlenmesi konusunda kesinlikle yararlı olacaktır.
– Yemeklerin çok olmayacak biçimde lezzet verecek baharatlarla hazırlanması iştahı artırır.
– Zencefil ve nane çayları bulantı giderme ve iştah konusunda yardımcı olabilir.
