İSO Türkiye İmalat PMI anketinin aralık ayı sonuçları açıklandı.
Eşik paha olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların bölümde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, kasımda 47,2 olan manşet PMI, Aralık 2023’te 47,4’ye yükselse de üst üste altıncı ay 50 eşik pahanın altında kaldı.
Aralıkta imalat sanayi üretimi büyük ölçüde kuvvetli piyasa şartlarına bağlı olarak kasım ayına yakın seviyede azaldı. Hem toplam yeni siparişlerde hem de yurt dışından alınan yeni işlerde devam eden yavaşlamalar talepte zayıflığın sürdüğünü gösterirken, bu durum aralıkta da firmaların birikmiş işlerine tartı vermesine imkan sağladı.
İş yüklerindeki azalışa karşın istihdam aralıkta yatay seyretti ve bu durum iki aylık daralma periyodunu sona erdirdi. Kimi anket iştirakçileri kapasite artırma eğiliminde olduğunu bildirirken, bazıları de yeni siparişlerde azalma ve istifalar nedeniyle istihdam azalttı.
Satın alma faaliyetlerinde azalış son 4 ayın en yüksek oranında gerçekleşti. Bunun sonucu olarak, girdi stokları da düşüş gösterdi. Girdilere yönelik zayıf talep, tedarikçilerin teslimatlarını hızlandırmasına imkan sağladı ve böylelikle teslimat sürelerindeki 11 aylık uzama eğilimi sona erdi. Liradaki kıymet kayıpları, yükselen fiyatlar ve artan ham husus fiyatları, girdi maliyetlerinin aralık ayında da artmasına yol açtı. Lakin enflasyon oranında üst üste beşinci ay gerileme kaydedildi. Buna rağmen kesin eser fiyatlarında ağustos ayından bu yana en süratli artış gerçekleşti.
Yeni siparişler 10 bölümün 9’unda yavaşladı
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI raporu, 2023 yılının son ayında yeni siparişlerin 10 daldan 9’unda yavaşladığına, sadece besin eserlerinde arttığına işaret etti. Misal bir durum, üretim için de kelam konusu oldu. Buna karşılık istihdam tarafında daha olumlu bir tablo ortaya çıktı.
Takip edilen 10 bölümün yarıdan fazlası çalışan sayısını artırdı. Öteki yandan, maliyet enflasyonu genel olarak yüksek seyretmeyi sürdürdü. Aralık ayında yeni siparişlerini artıran tek bölüm besin eserleri olurken bu artış üst üste ikinci ay gerçekleşti. Yılın sonunda en keskin yavaşlama ise kimyasal, plastik ve kauçuk eserleri kategorisinde görüldü. Toplam yeni siparişlere nazaran daha olumlu bir tablonun ortaya çıktığı yeni ihracat siparişleri, kara ve deniz taşıtları başta olmak üzere 4 dalda artış kaydetti.
Yeni siparişlere misal formda üretimde de sadece besin eserleri dalı büyüme bölgesinde kaldı. En bariz üretim kaybı ise metalik olmayan mineral eserlerde görüldü, bu düşüş kasım ayındaki artışı takip etti.
Aralık ayında üretim ve yeni siparişler genel olarak sakin seyrederken, istihdama ait tablo daha olumluydu. Kasım ayında takip edilen 10 kesimden 4’ünde istihdam artışı yaşanırken aralıkta bu sayı 6’ya çıkarak mayıstan bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
İstihdamda en keskin artış kara ve deniz taşıtları dalında gerçekleşti. En sert düşüş ise iş yükünün keskin bir formda azalmaya devam ettiği giysi ve deri eserlerinde kaydedildi.
Girdi maliyetleri artmaya devam etti
Girdi maliyetleri kesimlerin büyük çoğunluğunda süratli bir biçimde artmaya devam ederken, bunun tek istisnası, enflasyonun bariz bir formda gerileyerek 7 ayın en düşük düzeyine indiği kimyasal, plastik ve kauçuk eserleri oldu.
Anket kapsamında izlenen 10 dal içinde girdi fiyatlarındaki en süratli artış kara ve deniz taşıtlarında gerçekleşti. Satış fiyatlarının artış suratında makine ve metal eserleri kesimi başı çekerken, en yavaş artış ise firmaların talebi canlandırmak için fiyat artışlarını sınırlamaya çalıştığı dokuma eserleri bölümünde izlendi.
Satın alma faaliyetleri aralık ayında çabucak hemen tüm kesimlerde zayıflarken bunun tek istisnası girdi alımlarını hafif artıran besin eserleri bölümü oldu. Girdi stokları ise yeniden besin üreticileri ile makine ve metal eserler olmak üzere yalnızca 2 kesimde artış kaydetti.
Açıklamada değerlendirmelerine yer verilen S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, Türk imalat bölümünde 2023’ün son ayında görülen yavaşlamanın, yılın ikinci yarısında zayıf talebin tesiriyle ortaya çıkan zorlayıcı şartların bir özeti olduğunu belirterek şunları kaydetti:
“Yine de firmaların yeni yıla girerken çalışan sayılarını müdafaa eğiliminde olması, iş gücü piyasaları açısından olumlu sinyaller verdi. Maliyet baskılarının zayıfladığına ait belirtiler devam etmekle birlikte bu durum aralık ayında satış fiyatlarındaki artışın sürat kesmesini sağlamadı. Enflasyonun 2024 yılında daha fazla gerileme potansiyeli taşıması, kesimde talebin toparlanması konusunda bir ölçü optimistlik sağlayabilir.”
