Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarından yapılan derlemeye nazaran, ipotekli konut satış adetlerinde ve kredili satışların toplamdan aldığı hisselerde düşüş sürüyor.
Toplam konut satışları içerisinde ipotekli satışların hissesi 2023 Ocak-Ekim periyodunda yüzde 16,7’ye kadar geriledi. Bu oran 2022’de yüzde 18,9, 2021’de yüzde 19,7, 2020’de yüzde 38,2, 2019’da yüzde 24,7, 2018’de ise yüzde 20,1 formundaydı.
İpotekli satış oranı 2013-2017 devrinde ise yüzde 33’ün üzerinde gerçekleşmişti.
130 ayda yalnızca 7 kere tek haneli gerçekleşti
İpotekli konut satış adedi, iktisat idaresinin enflasyonla uğraşta attığı adımlar sonrası ekimde tarihin en düşük ikinci aylık sayısını gördü.
Ekimde toplam satışlar 93 bin 761 adet ve ipotekli satışlar 5 bin 577 adet olurken, ipotekli satışların toplamdan aldığı hisse ise yüzde 5,9 seviyesinde gerçekleşti. İpotekli konut satışları tarihin en düşük düzeyini Aralık 2018’de yüzde 5,2 ile, satış adedini ise Kasım 2018’de 5 bin 324 adetle görmüştü.
İpotekli satışların toplamdan aldığı hisse, kelam konusu istatistiklerin açıklanmaya başlandığı 2013 Ocak’tan bu yana geçen 130 ayda yalnızca 7 kere tek haneli gerçekleşti. Kelam konusu devirler 2018’in eylül, ekim, kasım ve aralık, 2019’un ocak, 2023’ün eylül ve ekim ayları oldu. İpotekli satışların toplamdan aldığı hisse, kalan 123 ayda ise iki haneli olarak gerçekleşti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bilgilerine nazaran, bankalarca verilen konut kredisi faizlerinin yüklü yıllık ortalaması, 26 Mayıs’ta yüzde 19,34 iken 3 Kasım’da yüzde 41,67’e çıkmış durumda.
“Mevduat, yatırımcılara daha cazip gelmeye başladı”
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, AA muhabirine, seçim öncesi periyotta düşük faiz uygulamasının getirileriyle mayıs ayına gelindiğinde konut kredi faizlerinin yıllık ortalama oranı yüzde 20’ler civarındayken, mayıs ayından itibaren yeni iktisat idaresiyle birlikte TCMB’nin attığı sıkılaştırma siyasetlerine paralel olarak yükseldiğini ve yüzde 40’ı geçtiğini söyledi.
Bu gelişmeye bağlı olarak ipotekli konut satışlarında yaşanan gerilemeden bahseden Şener, şu açıklamalarda bulundu:
“İpotekli satışların toplamdan aldığı hisse daima çift haneli sayılarda iken yeni iktisat idaresinin siyasetleri ve atılan sıkılaştırma adımlarıyla son 3 aydır daima aşağı istikametli gitmektedir. Bu düşüşte konut kredi oranlarının önemli bir hissesi olduğu üzere başka taraftan mevduat oranlarının da yükselmesi tesirlidir. Yüksek oranlar, elinde nakit bulunan vatandaşları mevduatlara yönlendirmektedir. Yani öncelikle yüksek kredi oranları nedeniyle konutlar artık daha değerli hale geldi. İkinci olarak da elinde para olanlar mevduat oranlarının yüksekliği nedeniyle parasını bankaya yatırmayı tercih ediyor. Tüm bunların yanı sıra konut yatırımı enflasyon nedeniyle cazibesini yitirmeye başladı. Yani elinde gayrimenkul alacak kadar nakdi olanlar dahi, bu parayla kira getirisinden daha yüksek gelir elde edecekleri mevduata yöneliyorlar.”
Prof. Dr. Şener, kredili konut talebinin azalmaya devam edeceğini kelamlarına ekledi.
“Konut üreticileri vadeli satışla tahlil üretiyor”
İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) İdare Heyeti Lideri Nazmi Durbakayım da enflasyona bağlı olarak konut üretim maliyetlerinde ve konut fiyatlarında yaşanan artışın yanı sıra faiz oranlarındaki yükseliş nedeniyle ipotekli satışların taban yaptığını söyledi.
Durbakayım, “Öte yandan bankaların kredi kullandırmadaki isteksizliği ipotekli konut satışlarına darbe vurdu. Konut üreticileri bu duruma önlem olarak kendi bünyelerinde vadeli satış yaparak tahlil üretme tercihini kullandı.” biçiminde konuştu.
