Nurdoğan ARSLAN ERGÜN
Artan maliyet ve kur baskısı nedeniyle yurtdışı pazarlarda Uzakdoğulu firmaların rekabetiyle karşı karşıya kalan Türk ihracatçısı, bu sefer de bilinmeyen ticari bilgilerini başta Çin olmak üzere Uzakdoğulu firmalara kaptırıyor. “Tüm ihracat bilgilerimiz ortaya saçılmış durumda” savında bulunan İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Kontrol Konseyi Lideri ve Armatür Derneği İdare Şurası Lideri Gökhan Turhan, “Nereye kaç paralık mal sattığımızdan masraflarımıza, tüm müşteri bilgilerimize kadar tüm datalar rakiplerimizin elinde” dedi.
Bu bilgilerin yasa dışı olarak bin-2 bin TL’lere bilhassa Uzakdoğulu firmalara satıldığını savunan Turhan, şunları söyledi: “Çinli, Endonezyalı, Taylandlı rakibim, kime ne kadarlık eser satmışım biliyor.
Fiyatlarımızı görüyor ve o fiyattan yüzde 1 kırsa bile müşteriyi alıyor. Bizim bilgilerimizi alıp sonra bize pazar bilgilerini satmaya çalışıyorlar. Bakanlıkla da görüştük, lakin hala bu işi yapanlar hakkında adım atılmadı.” Turhan, bu süreçlerin bilhassa gümrüklerde yapıldığını söyledi.
“Çin ile masaya oturup ihracatı artırmalıyız”
2024’e dair öngörülerini de aktaran Gökhan Turhan, “Önümüzde bir seçim var. Türkiye seçim iktisadını çözmediği sürece, kamuda tasarrufa gitmediğimiz sürece badireleri aşmamız çok güç. Önümüzde karanlık günler var” diye konuştu. Tasarrufun evvel kamudan başlaması gerektiğini vurgulayan Turhan’a nazaran, bilhassa çalışan noktasında önemli bir enflasyon yaşanıyor ve kamunun çalışan tasarrufu özel dalın istihdamda önünü açabilir.
Ayrıca devletin çok para bastığını da söyleyen Turhan, “Para basmayı bırakıp nitekim ne kadar paramız var onu görmemiz, onunla yönetim etmemiz lazım. Üretim, satış, ihracat yapıp kazandığımız paranın bizim olduğunu anlamamız lazım” vurgusu yaptı. Bugün ticarette Çin’in en büyük oyuncu olduğunu kaydeden Turhan, Türkiye’nin Çin’den 40 milyar dolar ithalat yaptığını hatırlatarak ihracatın ise yalnızca 4 milyar dolarlarda olduğunu belirtti.
“Çin devleti ile masaya oturup dış ticaretimizi yine şekillendirmeliyiz” diyen Turhan, ihracatın da kademeli olarak artırılmasının yollarına bakılması gerektiğini vurguladı. Turhan’a nazaran 40 milyar dolar çok önemli bir rant ve buradan çok gelir sağlayan çok fazla firma var. Bu da iç pazardaki üreticilere önemli ziyan vererek orta ve uzun vadede endüstriyi öldürüyor. Armatür bölümünün Çin’den önemli ölçüde bir alım yapmadığına da değinen Turhan, “Sektörümüzde daha çok Avrupa’dan kaliteli eserler geliyor.
Bizim Çin ile ilgili sorunumuz ihraç pazarlarındaki rekabet” dedi. Çin’in pandemi sonrası alana güçlü döndüğünü lisana getiren Turhan, şöyle devam etti: “Çin, sürat ve maliyet manasında rekabetini güçlendirmek için, lojistik maliyetlerini düşürmek için limanlar, antrepolar satın aldı. Avrupa ile çizgisi kurup, süratli bir halde eser gönderdiğinde, rekabet etme ihtimaliniz yok.” Turhan, Çin karşısında yerli üreticilerin fiyat maliyetinin yüzde 40 arttığını da kaydetti.
“İhracatçının depo sorunu çözülsün”
İhracatçının önünün özgür ticaret muahedeleriyle (STA) açılması gerektiğini vurgulayan Turhan, “Bundan 5-10 yıl evvel STA’larımız daha güçlüydü. STA’larla elimizin güçlendirilmesi lazım. Bugün ne kadar uğraşırsak uğraşalım Cezayir’e mal veremiyoruz.
Güney Afrika o denli. İhracatçının önünü devletler ortası münasebetler açar. Kimi ülkelerde Avrupalı firmalar bizden yüzde 20 daha ucuz eser veriyor. Bize vergi direkt yüzde 15-20. Bunun önünü açacak olan STA’dır. Ticaret açığı verdiğimiz ülkelerle masaya oturup tekrar muahede yapmalıyız” dedi.
Özellikle demir ve demir dışı metaller dalında uzun yıllardır LM depo sorunu yaşandığını hatırlatan Gökhan Turhan, “Depomuzun olması maliyet tarafında bize yüzde 2 avantaj sağlayacak. Stok tutulacak, bölüm hammaddeyi oradan temin edebilecek. Dünyada her ülkenin kendi LM deposu var. Yıllardır bu mevzuyu gündeme taşıyoruz ancak Türkiye bunu yapamadı. Kendi depolarımızın, limanlarımızın, lojistik ağımızın olması gerekiyor” sözlerini kullandı.
“Kur 40-50 TL’ye çıksa da kurtarmaz”
Endüstricinin önünü göremediği için yatırımlar noktasında da iştahının kaçtığını söyleyen Turhan, “Bu maliyetlerle ve finansman kasvetiyle Türkiye’de yatırım yapmanın cazibesi kalmadı. Endüstrici artık ‘küçük olsun verimli olsun’ kederinde. Vergi ve sanayi siyasetimiz yanlış. Bu kadar yanlış sizi buralara getiriyor. Yatırım iştahı kayboldu” dedi. Baskılanan döviz kuru nedeniyle ihracatçının büyük ziyan ettiğini söyleyen Gökhan Turhan, “Ama bugün kur 40-50 TL de olsa kurtarmaz. Çözülmesi gereken ana sorun kur artışını aştı artık. Burada asıl çözülmesi gereken mevzu enflasyon. Ayrıyeten elimizdeki nitelikli elemanları emekli ettik. Endüstrici çalıştıracak eleman bulamıyor ”diye konuştu.
“Eximbank sigortaları açılmak zorunda”
Gökhan Turhan, pandemiden sonra ihracat sigortalarında eza yaşanmaya başlandığını açıkladı. Turhan şunları söyledi: “İhracat sigortası yapan dünyada 3 tane büyük şirket var. Bu firmalar sigorta bedellerinde bize eza çıkarmaya başladı. Kasko bedellerini binde 2’lerden yüzde 3’lere çıkardılar. Direkt ‘yapmam’ demiyor lakin bu yapmak istemediği manasına geliyor. Zati yüzde 3 karla çalışırken sigorta bedelleri karşılanamaz hale geliyor.” Bilhassa ödeme riski bulunan ülkelere yapılan ihracat açısından sigortanın değerine işaret eden Turhan, “100 milyon dolar ihracat yapacağım yere ihracatı yarı yarıya düşürüyorum. Sigorta probleminin çözülmesiyle ihracatımız yüzde 10 artar” dedi. Evvelden Eximbank’ın ihracat sigortası yaptığını hatırlatan Turhan, “Eximbank’ta 1.5 yıl evvel ihracat sigortası kapatıldı. Bu sigorta ünitesinin yine etkin hale getirilmesi gerekiyor” vurgusu yaptı.
Armatürde katma kıymetli ihracat arttı
Valf, musluk, tesisat ekipmanları ve vana üzere eser kümelerini kapsayan armatür dalı, Türkiye’nin net ihracatçı kesimleri ortasında yer alıyor. Bu yılın ocakeylül periyodunda yaklaşık yüzde 2’lik artışla 3 milyar 36 milyon dolara ulaştı. Ünite ihracat kıymeti 6.30 dolarlara çıkan bölüm, bu bedelle Türkiye genel ihracat ortalamasının üzerinde yer aldı. Ocak-eylül periyodunda bölümün ihracatında 394 milyon dolarla Almanya birinci sırada yer alırken 204 milyon dolarla Rusya ikinci sırayı aldı. İtalya ve Fransa’da pazar kaybeden kesim, İspanya ve Polonya’da artışa imza attı. Kesimin 2022 ihracatı 4.22 milyar dolar olarak kayıtlara geçmişti. Büyük çoğunluğu orta ve küçük boyuttaki işletmelerden oluşan armatür, valf, vana musluk ve sıhhi tesisat ekipmanları dalında kapasite kullanım oranı ise yüzde 70’lerde.
