Londra merkezli güç niyet kuruluşu Ember’in, global elektrik talebinin yüzde 92’sini temsil eden 78 ülkenin ocak-haziran 2023 devrine ilişkin elektrik datalarını geçen yılın tıpkı periyoduyla karşılaştıran tahlili yayımlandı. Buna nazaran, yılın birinci yarısında global elektrik talebi geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 0,4 artış gösterdi. Bu oran, global elektrik talebindeki artışta 10 yıllık tarihî ortalama olan yüzde 2,6’nın epeyce altında kaldı. Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere birtakım büyük ekonomilerdeki talep düşüşü, global elektrik talebindeki büyümeyi baskıladı.
Elektrik üretiminde ise, rüzgar ve güneş gücünün hissesi geçen yılın birinci yarısındaki yüzde 12,8’e kıyasla bu yılın birinci yarısında yüzde 14,3’e ulaşarak rekor kırdı. Rüzgarın global elektrik üretimindeki hissesi yüzde 8,75 olurken, güneşin hissesi yüzde 5,52’ye yükseldi. Rüzgar ve güneş, global elektrik üretiminde hisselerini değerli ölçüde artıran iki elektrik kaynağı oldu.
Güneş gücünden elektrik üretimi bu yılın birinci yarısında 2022’nin tıpkı periyoduna nazaran yüzde 16, rüzgardan üretim ise yüzde 10 büyüdü. Rüzgar ve güneş gücünün elektrik üretimindeki hissesinin büyümesi, dal kaynaklı emisyonlardaki artışın yüzde 0,2 ile durağan seyretmesini sağladı. Güneş ve rüzgardan üretilen elektrik, 142 milyon ton karbon emisyonunu önledi.
Danimarka elektriğinin yarıdan fazlasını rüzgardan üretti
Rüzgarın elektrik üretimindeki hissesinin en yüksek olduğu ülke yüzde 55,6 ile Danimarka oldu. Danimarka, bu yılın birinci yarısında elektriğinin yüzde 10,3’ünü güneşten elde etti. Birleşik Krallık elektriğinin yüzde 31,6’sını, Almanya yüzde 27’sini, İspanya yüzde 25,7’sini, Hollanda yüzde 21,5’ini, Brezilya yüzde 12,2’sini ve ABD yüzde 11,3’ünü rüzgardan karşıladı.
Çin’in elektrik üretiminde rüzgarın hissesi kelam konusu devirde yüzde 11 olurken, gelişmekte olan en büyük ekonomilerden biri olan Hindistan elektrik üretiminin yüzde 4,3’ünü rüzgardan sağladı. Elektrik üretiminde güneşin en yüksek hisse sahibi olduğu ülke ise yüzde 24,6 ile Lüksemburg oldu. Hollanda ve Yunanistan elektrik üretiminin yüzde 18,3’ünü güneşten karşılarken, bu oran İspanya’da yüzde 16,3, İtalya ve Almanya’da sırasıyla yüzde 12,6 ve yüzde 12,3 olarak hesaplandı.
Japonya yılın birinci yarısında elektriğinin yüzde 11,4’ünü, Danimarka yüzde 10,4’ünü, Hindistan yüzde 7,1’ini, Çin yüzde 5,9’unu ve ABD yüzde 5,8’ini güneşten üretti. Türkiye’nin elektrik üretiminde ise bu yılın birinci yarısında rüzgarın hissesi yüzde 10,4 ve güneşin hissesi yüzde 5,65’e yükseldi. Pak güç dönüşümünde tezli maksatları bulunan AB ülkelerinde rüzgar ve güneşin elektrik üretimindeki ortalama hissesi sırasıyla yüzde 18,1 ve yüzde 9 oldu.
Kuraklık, hidroelektrik üretimini vurdu
Söz konusu devirde, kömürden elektrik üretimi yüzde 1 arttı ve global elektrik üretiminin yüzde 36’sını oluşturdu. Doğal gazdan elektrik üretiminin toplam içindeki hissesi yüzde 0,5 artışla yüzde 22 oldu. Nükleerden elektrik üretimi ocak-haziran devrinde geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 0,7 büyüdü ve dünya elektrik üretiminin yüzde 9,6’sını karşıladı. Hidroelektrik üretimi bu devirde kuraklık nedeniyle yüzde 8,5 ile tarihi bir düşüş yaşadı ve global elektrik üretiminin yüzde 14’ünü oluşturdu. Hidroelektrik üretimindeki düşüşün dörtte üçü Çin’den kaynaklandı. Hidroelektrik üretiminden kaynaklanan açığı kapatmak için ise fosil yakıtlardan üretimde artış görüldü.
Küresel hidroelektrik üretiminin bu yılın birinci yarısında geçen yıl ile tıpkı düzeyde olması durumunda, güç kesimi emisyonlarının yüzde 2,9 oranında azalacağı hesaplandı.
Küresel elektrik üretiminin kalan kısmı jeotermal güç üzere öteki yenilenebilir kaynaklardan ve fosil yakıtlardan karşılandı. Raporun başyazarı ve Ember Kıdemli Elektrik Analisti Malgorzata Wiatros-Motyka, yaptığı değerlendirmede, “2023’te güç dalı emisyonlarında bir düşüş olup olmayacağı hala belirsizliğini koruyor. Rüzgar ve güneş gücündeki kayda bedel büyümeyi görmek cüret verici olsa da, iklim değişikliğiyle ağırlaşan olumsuz hidroelektrik şartların çarpıcı gerçekliğini göz gerisi edemeyiz.” tabirlerini kullandı.
Wiatros-Motyka, global güç dalı emisyonlarının dorukta olduğuna işaret ederek, “Şimdi bu on yıl içinde yenilenebilir güç kapasitesini üç katına çıkarmak için global bir muahede sağlayarak fosil yakıtlarda süratli bir düşüş için ivmeyi özgür bırakmamız gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
