Emre ERGÜL
Kızıldeniz krizi büyüyor. Asya-Avrupa ortasında deniz yoluyla mal taşıyan global lojistik firmalarının Husi akınları riskine karşı Kızıldeniz yerine Ümit Burnu’nu tercih etmesinin bedeli, birinci kere hesaplandı. Dünyanın önde gelen okyanus ve hava navlun oranı kıyaslama ve pazar analitiği platformu olan Xeneta’ya nazaran, Afrika’nın güney ucunda gidiş-dönüş seyahat yapmak, bir gemiye fazladan 1 milyon dolara mal oluyor.
Xeneta’nın baş analisti Peter Sand, CNN Televizyonu’na verdiği demeçte, Maersk ve Hapag-Lloyd üzere büyük taşıyıcıların maliyetlerinin arttığını anlattı: “Şu anda Ümit Burnu’ndan dönmenin gemi başına kattığı ekstra maliyetin 1 milyon dolar olduğunu kestirim ediyoruz.
Bu sayının büyük çoğunluğunu yüksek yakıt maliyetleri tutuyor. Sigorta maliyetlerinin yanısıra kiralama fiyatlarıyla maaşlar da yük.” CNN’in husus ile ilgili belgesine geçmeden, krizi bir hatırlayalım… Tarih: 7 Ekim 2023… İsrail, Gazze Savaşı’nı başlattı…
Tarih: 31 Ekim 2023… Hamas’a dayanak veren Yemen’deki Husilerin ticari gemilere yaptığı birinci atışla, Kızıldeniz krizi patlak verdi… Evvel bölgesel nakliyatı vuran taarruzlar, Asya’dan Avrupa’ya mal taşıyan global firmaların gemilerini Kızıldeniz’e sokmama kararıyla “küresel lojistik krizi”ne dönüştü.
Gemilerin rotayı yol (ekstra 6 bin 400 kilometre) ve mühlet (fazladan 14 gün) olarak daha uzun olan Ümit Burnu’na çevirmesiyle navlun fiyatları katlayarak arttı. Drewry World Container Index’e nazaran, tipik bir 40’lık konteyner başına global nakliye maliyetleri, geçen hafta bir evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 90 artışla 3 bin 786 dolar düzeyinde gerçekleşti.
Çin’deki Şanghay’dan Hollanda’daki Rotterdam’a seyahat eden tıpkı büyüklükteki konteynerin maliyeti bir yıl öncesine nazaran yüzde 158 artarak, 4 bin 426 dolara ulaştı. OECD de Kzııldeniz krizinin yıl sonunda global enflasyonu yüzde 0.4 artıracağını hesapladı. Hal bu türlü olunca da Xeneta analisti bir öteki noktaya dikkat çekti: “Müşteriler, aksaklıklar nedeniyle mallarını deniz yoluyla ihraç etmek yerine uçakla taşımayı tercih etmeye başladı.
Avrupa’da moda şirketlerinin ve giysi satıcılarının birtakım giysi markalarının deniz yoluyla gitmek yerine hava yoluyla taşınmasına karar verdiklerini görüyoruz. O vakit da sahiden maliyetlerin artmasından bahsediyorsunuz. Bu 10 ila 20 kat daha değerli demek…” Xeneta’dan elde edilen bilgiler, son üç hafta içinde giysi üretim merkezi Vietnam’dan Kuzey Avrupa’ya uçan kargo hacminde artış olduğunu gösteriyor.
