Birol BOZKURT
Bu sene 20’inci yılını dolduran Kişisel Emeklilik Sistemi’nde (BES) iştirakçiler belirlenen hal ve şartlar oluştuğunda, sistemden çıkmadan birikimlerinin yüzde 50’sine kadar olan kısmını toplu olarak alabilecek.
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (SEDDK) hazırladığı yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna nazaran BES’te kısmi ödeme hakkı ile konut alımı, evlilik, lisans eğitimi ve doğal afet durumlarında iştirakçilere sistemdeki birikimlerinden %50’sine kadarını kullanma imkanı sağlanıyor.
Katılımcılar evlilik ve konut alımı için kısmi çekim yaptıklarında devlet katkılarının %20’ini alabilecek, doğal afet ve eğitim durumunda devlet katkılarının %25’ini kullanabilecekler.
Katılımcılar kısmen ödeme müracaatında bulunurken evlilik, doğal afet ve konut alımı durumlarında 3 yıl, eğitim durumunda ise 4 yıl sistemden ayrılmayacağına dair taahhütte bulunacak. 20’inci yılını dolduran BES ve Otomatik İştirak Sistemi’nde (OKS) toplam iştirakçi sayısı 22 Eylül prestijiyle 15 milyon 565 bin 841 şahsa ulaştı.
Toplam fon büyüklüğü ise 663,8 milyar TL’yi buldu. Yeni düzenleme ile iştirakçi, kısmen ödeme alma hakkını, kısmen ödeme tarihinden itibaren üç yıl içinde; emeklilik, vefat yahut maluliyet halleri hariç, kısmen ödemeye bahis mukavelesini sistemden çıkış süreci ile sonlandırmayacağına dair taahhüt vermek kaidesiyle kullanabilecek. 7’nci unsur kapsamında yapılacak müracaatlarda ise bu mühlet dört yıl olarak uygulanacak.
Evlilik ve konut alımına BES desteği
En az beş yıl yürürlükte olan bir kontratı bulunan iştirakçi, konut alımı yahut evlenme hallerinde bu kontratından kısmen ödeme müracaatında bulunabilir. Bu fıkrada sayılan hallerin her birinden, iştirakçi bazında bir sefere mahsus olmak üzere kısmen ödeme hakkı kullanılabilecek.
Konut alımı için kısmen ödeme hakkından faydalanan iştirakçi, müracaat tarihinden iki ay öncesine kadar yahut kısmen ödeme tarihinden itibaren iki ay içinde aldığı konutun, kendi ismine en az yüzde elli sahiplik hissesini gösteren kat mülkiyeti yahut kat irtifakı kurulmuş tapu dokümanının bir nüshasını şirkete ibraz edecek.
Evlilik için kısmen ödeme hakkından faydalanan iştirakçi, müracaat tarihinden evvelki iki ay içinde yahut kısmen ödeme tarihinden itibaren iki ay içinde evlendiğini gösteren e-Devlet üzerinden alınmış nüfus kayıt örneğinin bir nüshasını şirkete ibraz edecek.
En az 5 yıl yürürlükte olan bir kontratı bulunan iştirakçi, müracaat tarihinde yirmi bir yaşını aşmamış olmak şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren üniversitelerin rastgele bir örgün eğitim lisans programına kayıtlı olması halinde bu mukavelesinden kısmen ödeme müracaatında bulunabilecek.
Bu unsur kapsamında kısmen ödeme hakkı, iştirakçi bazında bir sefere mahsus kullanılabilecek. Eğitim için kısmen ödeme hakkından faydalanacak iştirakçi, e-Devlet üzerinden alınmış öğrenci dokümanının bir nüshasını şirkete ibraz edecek. İştirakçi, kısmen ödeme hakkından aylık, üç aylık yahut yıllık ödemeli ve dört yıl periyodik yıllık gelir sigortası eseri almak suretiyle faydalanabilecek.
Sigorta yahut emeklilik şirketlerince iştirakçinin beklentisine, yaşına, alacağı kısmen ödeme fiyatına ve gibisi özelliklerine yönelik olarak hazırlanan yıllık gelir sigortası teklifleri, emeklilik nezaret merkezi aracılığıyla iştirakçinin tercihine sunulacak.Katılımcının kısmen ödemeye husus birikimi, kısmen ödeme müracaatının kabul edilmesinden itibaren en geç on iş günü içinde yıllık gelir sigortası poliçesi primi olarak iştirakçinin tercih ettiği sigorta yahut emeklilik şirketine tek seferde ödenecek.
Doğal afet halinde kısmen ödeme
Genel hayata tesirli afet ilan edilen bölgelerde, afetten ziyan gören iştirakçiler, doğal afetin meydana geldiği tarihi müteakip altı ay içinde kısmen ödeme müracaatında bulunabilecek. Bu unsur kapsamında iştirakçi bazında bir keze mahsus ve doğal afetin meydana geldiği tarihten evvelki en son hesaplanan birikim meblağının yüzde ellisi ile sonlu olmak üzere kısmen ödeme hakkı kullanılabilecek.
Bu unsur kapsamında kısmen ödeme hakkından faydalanacak iştirakçi, Kurum tarafından duyurulan dokümanın bir nüshasını şirkete ibraz edecek. Bu unsur uyarınca yapılan müracaatlarda, 5 inci unsurun birinci fıkrasında belirtilen müddet ve birikim hududu kuralları aranmayacak.
“Yüklü ödemeler sistemde durağanlığa neden olabilir”
Bireysel emeklilik sisteminde kısmi ödeme yönetmeliği resmi gazetede yayınlanmasına karşın gereken altyapı düzenlemeleri nedeniyle yürürlüğe girişi altı ay sonraya ertelendiğini söyleyen BES Uzmanı Zeynep Candan Ataş.”2024 Mart sonunda yürürlüğe girmesi beklenebilir.
Kısmi çekim hakkı ile iştirakçiler sistemde daha uzun müddet kalarak sistemin imkanlarından daha verimli bir formda faydalanma imkanı bulacaklar. Lakin muhtemel kriz yahut afet devirlerinde BES havuzundan mümkün yüklü ödemeler, sistemin gelişme ve büyümesinde durağanlığa neden olabilir” dedi.
