Anayasa Mahkemesi, Türk Uygar Kanunu’nun “evlenen bayanın kocasının soyadını alacağı fakat evlendirme memuruna yahut daha sonra nüfus yönetimine yapacağı yazılı müracaatla kocasının soyadının önünde evvelki soyadını da kullanabileceği, bayanın evlenmeden evvelki soyadını evlendikten sonra tek başına kullanamayacağı”nı öngören 187. unsurunun birinci cümlesini iptal etmiş ve TBMM tarafından “kadın erkek eşitliğine uygun yeni bir düzenleme” yapılması için 9 ay müddet vermişti.
Yüksek Mahkemenin 28 Nisan 2023’te Resmi Gazetede yayımlanan kararının yürürlük tarihi için verilen 9 aylık müddet 28 Ocak 2024’te doluyor. TBMM’nin bu müddette gerekli yasal düzenlemeyi yapması gerekiyordu. Lakin bahisle ilgili düzenlemelerin, yeni yargı paketi içinde ele alınacağı öğrenildi.
‘Eşler ortasında cinsiyet temelinde farklı muamele’
İptal edilen Türk Uygar Kanunu’nun 187. hususunun birinci cümlesi, “evlenen bayanın kocasının soyadını alacağını fakat evlendirme memuruna yahut daha sonra nüfus yönetimine yapacağı yazılı müracaatla kocasının soyadının önünde evvelki soyadını da kullanabileceği, bayanın evlenmeden evvelki soyadını evlendikten sonra tek başına kullanamayacağını” öngörüyordu.
Anayasa Mahkemesinin iptal kararında, “Erkek, evlenmeden evvelki soyadını evlendikten sonra da tek başına kullanabildiği halde kuralla bayanın evlenmeden evvelki soyadını evlendikten sonra lakin kocasının soyadının önünde kullanabileceği öngörüldüğünden karşılaştırmaya müsait formda misal durumda olan eşler ortasında cinsiyet temelinde farklı muamelenin yapıldığı açıktır.” değerlendirmesi yapılmıştı.
Nüfus kayıtlarındaki karışıklığın önlenmesi ve soy bağının sağlıklı bir formda tespit edilmesinde kamu faydası bulunduğu fakat nüfus kayıtlarının nizamı sağlama maksadının, kuralla öngörülen farklı muamelenin makul nedeni olarak kabul edilemeyeceği anlatılan kararda, şunlar kaydedilmişti:
“Ayrıca bayanın evlendikten sonra kocasının soyadını almasının ailenin ortak bir soyadına sahip olmasını mümkün kılan tek seçenek olmadığı açıktır. Bu bağlamda eşlere içlerinden birinin soyadını yahut bunun dışında bir ismi ortak soyadı olarak belirleme imkanının tanınması ya da ortak soyadının eşlerin evlenmeden evvelki soyadlarının birleşimden oluşacağının öngörülmesi de mümkündür. Evlenmeden evvelki soyadının evlendikten sonra da tek başına kullanılması bağlamında bayan ve erkek ortasında kuralla öngörülen farklı muamelenin eşitlik unsurunu ihlal ettiği sonucuna ulaşılmıştır.”
