Birol BOZKURT
Önceki aylarda baz tesiri ile gerileyen enflasyon son yapılan vergi artışlarıyla yine yükselişe geçecek. Ekonomistler temmuz ayında çift haneli enflasyonun sürpriz olmayacağını söylüyor. Akaryakıttan alınan ÖTV’de yapılan artış pompa fiyatlarını yüzde 20’inin üzerinde artırırken ekonomistler dolaylı tesirlerle birlikte Temmuz ve Ağustos aylarında TÜFE’de sert yükseliş bekliyor. Bilhassa temmuz ayında yüz yılın en yüksek enflasyonu bekleniyor.
Vergi artışları peş peşe geldi
Yeni iktisat idaresi seçimlerden evvel uygulanan iktisat siyasetlerinin ve zelzele kaynaklı artan maliyetlerin tesirini azaltmak ve bütçe disiplinini sağlamak ismine üst üste vergi artışlarına gidiyor. Son açıklanan akaryakıttaki 5 liralık ÖTV artırımı ve doğalgaz faturalarındaki ÖTV’nin artırılması kararının tesiriyle temmuz ayında enflasyonun çift haneye yaklaşabileceğini söyleyen ekonomistler yılsonunda enflasyonun yüzde 60’ın üzerine çıkabileceği uyarısı yapıyor.
Merkez’in faizi %20’ye çıkarması bekleniyor
Enflasyonla talebi baskılayarak uğraş etmeye çalışan hükümete Merkez Bankası’nın faiz artışıyla dayanak vermesi bekleniyor. Merkez Bankası, Para Siyaseti Konseyi faiz kararını 20 Temmuz Perşembe günü açıklayacak. Banka bir evvelki toplantıda siyaset faizini 650 baz puan artışla yüzde 15 düzeyine yükseltmişti.
Ekonomistler faizin bu toplantıda 500 baz puan artırılarak yüzde 20’ye çekileceğini kestirim ediyor. Türkiye’nin geçen yıl yaşadığı enflasyon şokunun bir benzerinin yaşanabileceğine dikkat çeken ekonomistler, geçen yıldan farklı olarak bu sefer krediye erişim sorunun da tesiriyle hem şirketleri hem de vatandaşı daha güç günlerin beklediğini söylüyor.
“Sabit gelirliler enflasyon korkusu yaşıyor”
Alınan kararların sabit gelirlilerde enflasyon korkusu yarattığını söyleyen Ekonomist Dr. Murad Kayacan, “Gerek harçlar ve gerekse her türlü vergideki artışlar ile petrol fiyatları ile temel besin kalemlerindeki fiyat artışları bilhassa emekliler ve toplumun öteki sabit gelirleri nezdinde önemli bir enflasyon korkusu yaratarak, TL ye itimadı de tekrar kırmış durumda. Bir evvelki aya nazaran değişim oranı Mayıs ayında yüzde 0.04 olan TÜFE, Ocak ayındaki yüzde 6.65’in de üzerine çıkacak üzere görünüyor.
ÜFE/TÜFE makasının daha da açılması kaçınılmaz gözüküyor tabi şayet kurdaki oynama net bir formda durmazsa. 12 aylık ortalamalara nazaran değişim oranının ise Ocak ayındaki %72yi yakalaması da başka bir beklenti. Bu noktada tüm gözler TCMB faiz artışında olacak. Burada açıklanacak sayı hükumetin sahiden enflasyonla çaba etmede samimi olup olmadığının son imtihanı olacak” diye konuştu.
“Borsada enflasyon rallisi sürecek”
Vergi artışları üstüne dövizin tırmanması ve faiz artırımının dünyadaki kadar süratli yapılmaması enflasyon hesaplarını bozduğunu söyleyen İstanbul Portföy Yönetici Ortağı Tufan Deriner, “Ekonominin en değerli sorunu olan enflasyonun 2023 de 55’ler sevisinde oluşmasını bekliyorum. Son devirde TL bazında borsanın rekor üstüne rekor kırması da enflasyonist bir ortamda olmamızdan kaynaklanıyor.
Dolayısıyla borsayı üst götüren en kıymetli sebep enflasyon diyebilirim. Borsa enflasyon bazında rallisine devam edecek lakin bu süreç uzarsa bilançolarda bozulma başlayabilir dikkatli olmak lazım. Kesim olarak perakendeyi en başa koyabiliriz. Ulaştırma bölümü ve besin şirketleri de önümüzdeki devirde öne çıkan dallar olacak. Bankacılık da son bir haftada farkı biraz kapatmış olsa da hala çok ucuz” dedi.
Vergi gelirleri bu yıl 100 milyar TL artacak
Reuters’in haberine nazaran ÖTV’deki artış sonucu, üç ekonomistin hesaplamasına nazaran bütçede vergi gelirlerinin aylık 20 milyar lira, yılın geri kalanında yaklaşık 100 milyar lira, gelecek yıl 250 milyar lira artacağı iddia ediliyor.
Bir bankanın hazine müdürü, “Bütçe için hesaplamalarımız zelzele sonrası mali disiplini sağlayacak adımların büyük ölçüde atıldığı yönünde” dedi. Birebir bankacı seçim öncesi bütçeye yalnızca harcama artırıcı adımlar atıldığını bu adımlarla zelzele sonrası 2024 için bütçe disiplinin yatırımcıların soru işareti olmaktan çıkarılmasının amaçlandığını söyledi.
Prof.Dr. Hakan Kara: “1997’de kırılan rekor rahat geçilir”
Merkez Bankası’nın eski başekonomisti Ali Hakan Kara, toplumsal medya paylaşımında, ağustos başında açıklanacak temmuz enflasyonu için “Son 100 yılın en yüksek aylık Temmuz enflasyonlarından birini göreceğiz. Temmuz rekoru %6,2 ile 1997’de görünüyor.
Rahat geçilir diye kestirim ediyorum. Akaryakıt artırımlarının Temmuz ve Ağustos’ta TÜFE enflasyonunu toplamda 2 puan civarında artıracağın değerlendiriyorum. Dolaylı yansımalarla birlikte yılsonuna kadar birikimli tesir 5 puana ulaşabilir. Akaryakıt fiyatının geldiği seviye, kişi başı geliri bize yakın ülkelerle uyumlu görünüyor. Vergi ayarlamalar fiyatların yükseldiği bir periyoda denk gelmesi beklenti idaresi açısından uygun olmadı” dedi.
Mahfi Eğilmez: “Enflasyonda süratli bir artış olacak”
Eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez, şahsî blog sayfasında vergi artışlarının enflasyona tesirini kıymetlendirdi. Eğilmez, “Benzin ve motorine gelen yüzde 30 dolayındaki artırımlardan sonra bu satışlar devam eder mi? Yaptığımız tahlile nazaran bu satışların süratle düşmesi gerekiyor. Lakin bu dediğimiz olağan ekonomiler için geçerli.
Türkiye, bir müddettir olağan iktisat tarifine uygun bir iktisat değil. Faizler, gerçek enflasyonun çok altında (negatif) olduğu için beşerler tasarruf etmek yerine ellerine geçen parayı kendi açılarından yatırım olarak gördükleri alanlara harcıyorlar. Baz tesiriyle düşüş eğiliminde bulunan enflasyon yine süratli bir artış eğilimine girecek” dedi.
