Merkez Bankası, tarafından yürütülen Dijital Türk Lirası Projesi’nin birinci faz kıymetlendirme raporu yayımlandı. Raporda, projenin temel maksatları, yürütülen çalışmalar, elde edilen bulgular ve gelecek periyoda yönelik planlar yer alıyor.
Rapora nazaran, dijital Türk Lirası’nın temel amaçları açıklandı. Buna nazaran finansal kapsayıcılık oranının artırılması, ödemeleri kesintisiz ve daima çalışma prensibine uygun tamamlayıcı bir ödeme kanalı oluşturulması, dijital ödemelerde yeknesaklık imkânının sağlanması, programlanabilir ödemeler altyapısının hazırlanarak yenilikçi kullanım alanları için bir taban oluşturulması amaçlanıyor.
Birinci faz çalışmaları kapsamında, dijital Türk Lirası’nın sahip olabileceği özellikler belirlenmiş, farklı mimari kurguların ve teknolojik alternatiflerin denenmesi ve pilot uygulama çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda, dijital Türk Lirası’nın, dijital kimlik sistemi, dijital para sistemi, soyutlama katmanı, servis katmanı ve cüzdan uygulaması üzere temel bileşenlerden oluşması gerektiği belirlenmiştir.
Dijital Türk Lirası, mevcut ödeme alternatifleri ve eserleriyle rekabet etmeyip talep anında sunulan, ödemeler altyapısını tamamlayıcı bir alternatif hizmet olarak konumlandırılabileceği belirtilmiştir. Raporda dijital Türk Lirası ile birlikte banknot emisyonu ve dolanımdaki para operasyonları maliyetlerinin azalmasının beklendiği söz ediliyor. Ayrıyeten, dijital cüzdanlar ve ön ödemeli uygulama alternatiflerinin, toplumsal yardım ve dayanak maksatlı paraların ulaştırılmasında kullanılabileceği belirtilmektedir.
Ayrıca Ar-GE faaliyetlerine ilerleyen fazlarda da devam edilmesi planlanmaktadır. Raporda bu kapsamda, Türk Lirası’nın biçimleri ortasındaki dönüşümler, akıllı ödemeler, çevrim dışı ödemeler ile tüzel ve iktisadi boyutlar ele alınacağı belirtildi. Dijital Türk Lirası kesin mimarisi ve tasarımı üzerine çalışmaların sürdüğü aktarılan raporda, “Olası tasarım seçeneklerinin sonuçları ve dijital Türk Lirası’na ait iktisadi, tüzel ve mali ihtiyaçları karşılayıp karşılamadığına dair değerlendirmeler devam etmektedir” denildi.
Raporun sonuç kısmında, Dijital Türk Lirası Sistemi’nin mahremiyeti gözetecek, mevcut iktisadi ve finansal süreçlere ziyan vermeyecek, teknolojik yeniliklere ahenk sağlayabilecek, dijital ekosistemlerdeki bileşenler ile birlikte çalışabilecek ve rastgele bir finansal aracı kuruma bağımlı olunmadan erişilebilecek halde tasarlandığı belirtilmektedir.
Dijital Türk Lirası’na erişimin, ticari bankaların dahil olduğu lisanslı finansal aracı kurumlar üzerinden gerçekleştirileceği aktarılmaktadır. Bu bağlamda, hür piyasa iktisadının temellerinden olan iki katlı bankacılık asıllarına ve finansal sistemin temel prensiplerine ziyan verilmemesi prensibi gözetilerek dijital cüzdanlarda dolaştırılabilecek toplam nakit meblağı ve harcama limitleri kademeli ve denetimli bir formda yönetilecektir.
“18 yaş altındakiler dijital parayı tercih edebilir”
Dijital para bilgisinin nasıl saklanabileceğine yer verilen raporda, proje sürecinde elde edilen bulguların çok taraflı değerlendirmeler içermekle birlikte “mahremiyet”, “finansal sistem”, “teknoloji” ve “dijital kimlik” ana başlıklarında gruplandırılabildiği belirtildi. Dijital paranın, mevcut ödeme alternatifleri ve eserleriyle rekabet etmeyip talep anında sunulan, ödemeler altyapısını tamamlayıcı bir alternatif hizmet olarak konumlandırılabileceği aktarılan raporda, rastgele bir sebeple rastgele bir mevduat ya da ödeme hesabı bulunmayan ve 18 yaşın altında olan vatandaşların ödemelerinde dijital parayı tercih edebileceğinin öngörüldüğü, ayrıyeten, turistler başta olmak üzere yerleşik olmayanlar için de dijital para seçeneği sunulabileceği bildirildi.
