Cumhurbaşkanlığı Hukuk Siyasetleri Konseyi Başkanvekili Mehmet Uçum, yeni anayasa çalışmalarına ait değerlendirmelerde bulundu.
Mevcut Anayasa’da hak ve özgürlükler sistematiğinin sınırlama üzerine şurası olduğunu anlatan Uçum, “Sanki hak ve özgürlükler kural değil de sınırlamalar kuralmış üzere bir yaklaşım var” dedi.
Uçum, “Dolayısıyla hak ve özgürlükler yaklaşımı açısından öncelikle hak ve özgürlüklerin temel, temel prensip olduğu, sınırlamaların istisna olduğu bir anayasal yaklaşıma ve bir anayasal sisteme muhtaçlığımız var.” değerlendirmesini yaptı.
‘Yüzyıla uygun hale getirilmesi ihtiyaç’
Uçum, Anayasa’nın başka özelliğinin teşkilatın düzenlenmesi olduğunu belirterek şunları söyledi: “Biz teşkilat olarak, hükümet modeli olarak Başkanlık Sistemi’ni seçtik. Başkanlık Sistemi’nin geliştirilmesine yönelik birtakım gereksinimler da kelam konusu. Birebir vakitte kuvvetlerle ilgili gerek yürütme gerek yasama gerek yargı ortasındaki bağlarla ilgili gereksinimler da kelam konusu. Hasebiyle bu tarafıyla de yani devlet teşkilatının bu yüzyıla uygun hale getirilmesi, ortalarındaki bağların daha da geliştirilip güçlendirilmesi için de bir muhtaçlık.”
‘Toplum yeni anayasa istiyor’
21. yüzyılın çok farklı dinamiklerinin bulunduğuna işaret eden Uçum, çok farklı gereksinimlerin, yeni jenerasyon hakların ortaya çıktığını, bu yüzyılın gereksinimlerini karşılamak için de yeni anayasaya gereksinim duyulduğunu söyledi. Uçum, “Sonuç olarak Türkiye toplumu, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100’üncü yılında darbe eseri olan bir anayasayla yaşamak zorunda bırakılmamalı. Toplum yeni anayasa istiyor.” formunda konuştu.
Temel unsurları olacak
Cumhurbaşkanlığı Hukuk Siyasetleri Konseyi Başkanvekili Mehmet Uçum, “Yeni anayasa derken, sıfırdan, bir ‘tabula rasa’ yaklaşımıyla boş bir kağıda her şeyi yazarak bir anayasadan kelam etmemek lazım.” dedi.
Uçum, yeni olsa bile mutlak surette Cumhuriyet’in birikimi ve demokratik birikimin bu yeni anayasanın temeli, düsturu, tabanı olacağını belirtti. Bugün yeni anayasa talebini öne çıkaran hiçbir etrafın Cumhuriyet’in unsurları konusunda mutabakatın dışında bir tavır ortaya koymadığını lisana getiren Uçum, şöyle konuştu:
“Dolayısıyla yeni anayasanın birinci önceliği, birinci esası, birinci temeli Cumhuriyet’in unsurlarıdır, Cumhuriyetin kuruluş prensipleridir. Kurucu başkan Atatürk, Cumhuriyet’in nitelikleri, laiklik, hukuk devleti, toplumsal devlet, demokratik devlet, bütün bu prensipler yeni anayasanın doğal ki temeli olacaktır. Başşehir, bayrak, elbette yeni anayasanın temeli olacak unsurlardır. Lisanın Türkçe olması, yeni anayasanın temeli olan prensiplerdir. Bunlar aslında Cumhuriyet’in kuruluşuyla elde ettiğimiz, bütün topluma ilişkin birikimlerdir. Kapsayıcı Türk milleti anlayışı, kapsayıcı Türk vatandaşlığı anlayışı, bu yeni anayasanın zati birikim prensipleridir ve bu türlü olacaktır. Münasebetiyle birinci temel Cumhuriyetin unsurlarının korunması ve güçlendirilmesidir.”
‘Milli yaklaşım’
İkinci temelin ise demokratik birikim olduğunu, Türkiye’nin kurulduğundan beri çok önemli bir demokratikleşme süreci yaşadığını ve bu birikimi oluşturduğunu söyleyen Uçum, şöyle devam etti:
“Yeni anayasa, Cumhuriyet’in unsurlarına ve demokratik birikime dayanan bir anayasa olacaktır. Onun dışında anayasanın kapsayıcı, kuşatıcı, gözetici olması yaklaşımları üzerinde yeni anayasanın içeriği oluşturulacaktır. Daha da kıymetlisi bir ulusal anayasa yaklaşımıyla yeni anayasanın ele alınması gerekir. Bilhassa günümüzde global emperyalizmin ulusal devletlere karşı ataklarının çok arttığı, dünyada temel çelişkinin neredeyse global emperyalizmle ulusal devletler ortasında olduğu bir periyotta bir ulusal anayasa yaklaşımıyla bu yeni anayasanın oluşturulması vazgeçilmez unsurlardan birisidir.”
Yeni anayasanın imal metodunun bir kanunlaştırma süreci olduğunu belirten Uçum, “Yeni anayasayı mevcut anayasaya nazaran kurulmuş bir meclis yapabilir mi, yapamaz mı?” tartışmasının geride kaldığını anlattı.
Referandum sinyali
Milli egemenlik prensibine dayanarak her toplumun, ülkenin, devletin, halkın, asli irade olarak yetkilendirdiği Meclis tarafından yeni anayasa yapılabileceğini lisana getiren Uçum, şunları kaydetti:
“Asli irade olan halkın temsilcisi TBMM, temsili bir kurucu irade olarak yeni anayasayı yapma yetkisine sahiptir. Yapma tarzını de TBMM kendi iradesiyle, kararıyla belirleme imkanına, yetkisine sahiptir. Mevcut Anayasa’nın değiştirilme yordamları yeni anayasa konusunda benimsenebilir. Bu, Meclisin kararına bağlıdır. Bu türlü olduğunda da Meclis’te en az 360 milletvekiliyle bir yeni anayasanın, yeni anayasa kanununun kabul edilmesi, en az 200 milletvekiliyle teklif verilmesi, en az 360 milletvekiliyle kabul edilmesi ancak her halükarda halkın onayına sunularak yürürlüğe girmesi yordamı benimsenecek bir yaklaşım olarak öne çıkıyor.
‘Halkın onayına gidilmeli’
Burada dikkat edilmesi gereken nokta şudur, Meclis’te 400’den fazla milletvekili dahi kabul etse her halükarda halkın onayına giderek bu yeni anayasayı yapmak gerekir. Yani yeni anayasa üretim sürecinde halkla başlayan, halkla biten bir üretim süreci demokratik meşruiyet açısından son derece değerlidir. TBMM 2012’de Anayasa Uzlaşma Kurulu çalışmaları sırasında da yeni anayasa üretim süreciyle ilgili Meclisteki siyasi partilerin iradelerini referans almıştı. Meclisteki siyasi partiler bir mutabakatla yeni anayasa üretim adabını belirleyebilirler fakat bunun tabanı mutlak surette nitelikli çoğunlukla, en az 360’la kabul ve her halükarda isterse 400’den fazla milletvekili olsun halkın onayıyla yürürlüğe girecek bir anayasa olmalıdır.”
