Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Hamas ile El Fetih görüşmesine ait, “Bu bahiste Türkiye olarak yaptığımız, yapabileceğimiz çok şey olduğuna inanıyorum. El Fetih ile Hamas’ın barışık yaşaması koşul.” dedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Macaristan ziyareti dönüşü uçakta gündeme ait değerlendirmelerde bulundu, gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın daveti üzerine Budapeşte’ye resmi bir ziyaret gerçekleştirdiklerini belirten Erdoğan, Türkiye-Macaristan Yüksek Seviyeli Stratejik İşbirliği Kurulu’nun altıncı toplantısını Budapeşte’de muvaffakiyetle icra ettiklerini söyledi. Macaristan’ı son olarak ağustos ayında ziyaret ettiğini anımsatan Erdoğan, Budapeşte’ye varışının akabinde Cumhurbaşkanı Katalin Novak ile ikili görüşme gerçekleştirdiklerini, sonrasında Başbakan Orban ile bir ortaya geldiğini hatırlattı.
İkili temasların akabinde ilgili bakanların da iştirakiyle kurulun altıncı toplantısına başkanlık ettiklerini belirten Erdoğan, Türkiye-Macaristan bağlarını çeşitli boyutlarıyla detaylı olarak ele aldıklarını aktardı. Son on yılda gerçekleştirdikleri beş kurul toplantısının iki ülke münasebetlerinin derinleştirilmesine büyük katkı sağladığını lisana getiren Erdoğan, şöyle devam etti: “Muhtelif alanlarda imzaladığımız 50 kadar mutabakatla bağlarımızın ahdi yerini güçlendirdik. Bugün 17 yeni muahede metni daha imzalayarak işbirliğimizi perçinledik. Sayın Orban’a ülkemizin gurur kaynağı olan yerli ve ulusal araba markamız Togg’u armağan ettim. Sağ olsun o da bize hoş bir at armağan etti. Yıl sonu prestijiyle 4 milyar dolar seviyesine yaklaşacak ikili ticaret hacmimizi 6 milyar dolar maksadına ulaştırmak istiyoruz. Birincisini Türkiye’de düzenleyeceğimiz İktisat ve Ticaret Paydaşlık Komitesi Toplantısı ile bu gayemize bir adım daha yaklaşacağız.”
İkili münasebetlerin yanı sıra Türkiye-Avrupa Birliği münasebetleriyle Ukrayna ve Gazze başta olmak üzere işgal edilmiş Filistin topraklarındaki gelişmelerin de gündemlerinde yer aldığını aktaran Erdoğan, şunları kaydetti: “Macaristan, önümüzdeki yılın ikinci yarısında Avrupa Birliği Devir Başkanlığını deruhte edecek. Stratejik ortağımız Macaristan’ın Avrupa Birliği üyeliğimize olan dayanağını tekrar teyit etmesi bu minvalde kıymetliydi. Macaristan ile Türk Devletleri Teşkilatı’mızda tesis ettiğimiz işbirliği de bizler için çok değerli. Tüm görüşmelerimde 7 Ekim’den beri Gazze’de yaşanan insani drama bilhassa dikkat çektim. Kalıcı ateşkesin tesisi ve insani yardımların akışının temini noktasında yapılabilecekleri istişare ettik. Sayın Orban’la imzaladığımız ortak siyasi bildiri ile stratejik iştirak seviyesindeki bağlarımızı, geliştirilmiş stratejik paydaşlık düzeyine yükselttiğimizi ilan ettik. Aldığımız kararlar ve imzaladığımız yeni muahedeler, münasebetlerimizin ulaştığı düzeyin ve stratejik vizyonumuzun birer göstergesi olmuştur.”
Ziyaret vesilesiyle Cumhurbaşkanı Novak ve Başbakan Orban ile Türkiye-Macaristan Kültür Yılı’nın açılışını da gerçekleştirdiklerini anlatan Erdoğan, “Ülkelerimiz ve halklarımız ortasındaki esaslı dostluk bağlarını 2024 yılı boyunca düzenlenecek kültür yılı aktiflikleri ile taçlandıracağız. Ayrıyeten 2025 yılını Türkiye-Macaristan Bilim ve İnovasyon Yılı olarak kutlayacağız. Bilim ve teknoloji alanında atacağımız müşterek adımlarla ülkelerimizin önünde yeni fırsat pencereleri açacağız. Görüşmelerimizin ve aldığımız kararların hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum.” tabirlerini kullandı.
“Bunların hepsi birbirine bağlı”
Macaristan’ın Türkiye ile birlikte, İsveç’in NATO üyeliğine onay vermeyen ülkeler ortasında olduğu belirtilerek, “Sayın Viktor Orban ile görüşmeniz sırasında bu konuya dair bir kıymetlendirme yaptınız mı? İsveç’in NATO üyeliğine iştirak protokolünü TBMM’ye sevk ettiniz, son analizde parlamentonun onayına sunulacak. Cumhur İttifakı olarak tavrınız ne olacak?” sorusu üzerine Erdoğan, şunları lisana getirdi: “Biliyorsunuz İsveç’in NATO üyeliği ile iştirak protokolünü Türkiye Büyük Millet Meclisine biz gönderdik. İsveç konusu Amerika Birleşik Devletleri Lideri Sayın Joe Biden ile yaptığımız görüşmede de gündeme geldi. ABD ile aramızdaki F-16 sıkıntısını de bu çerçevede değerlendirdik. Görüşmede kendisinin ‘Siz bunu Meclis’ten çıkarın, birebir biçimde ben de Kongre’den bunu geçiririm.’ biçiminde bir sözü oldu. ‘ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile Dışişleri Bakanımız Hakan Fidan eş vakitli olarak bu süreci işletsin. Eş vakitli olarak bunu işletirsek, bunu parlamentodan çok daha rahat bir halde bizim de geçirme imkanımız olur.’ dendi. Parlamentodaki sürece ait bir öteki zorlaştırıcı bahis da savunma tedarikinde Kanada ve birtakım müttefiklerin olumsuz halleri… Bunların hepsi birbirine bağlı. Gerek Amerika’nın F-16 konusu, gerekse Kanada’nın verdiği kelamları tutması noktasında beklediğimiz olumlu gelişmeler, inanıyorum ki parlamentomuzun da bahse olumlu bakışını hızlandıracaktır. Öbür taraftan İsveç’in bize Vilnius’ta verdiği kelamlar bulunuyor. Bunların tutulmasını bekliyoruz ve gelişmeleri yakından takip ediyoruz.”
“Adeta bir köprü görevi görüyor”
“Türk Devletleri Teşkilatı sizin yüksek çabalarınızla 2009’da kuruldu. Sizin özel çabalarınızla Macaristan da gözlemci ülke olarak Türk Devletleri Teşkilatı’nın bir kesimi haline geldi. Bugün mevcut durumda da Türkiye ile birçok noktada birebir istikamette kararlar aldıklarını görüyoruz. Türk Devletleri Teşkilatı ile Macaristan ortasındaki bu bağın sanki siyasetlerine da bir tesiri oluyor mu?” sorusuna karşılık Erdoğan, Macaristan ile Türk Devletleri Teşkilatı bağlamında çok olumlu alakaların kelam konusu olduğunu söyledi.
Macaristan’ın, Türk Devletleri Teşkilatı ile Avrupa Birliği ortasında adeta bir köprü görevi gördüğünü tabir eden Erdoğan, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Macaristan’ın Türk Devletleri Teşkilatı ile Avrupa Birliği ortasında ilgilerin güçlendirilmesine katkı sağlayan bir pozisyonu var ve bu çok değerli. Alışılmış ki bu Türkiye-Macaristan münasebetlerine de yansıyor. Macaristan Başbakanı Sayın Viktor Orban’la münasebetler bugüne kadar daima olumlu istikamette gelişti. Avrupa Birliği’nde Türkiye’nin haklarına bakışta Orban’ın duruşu daima olumlu istikamette seyretmiştir. 2024’ün ikinci yarısında Avrupa Birliği Devir Başkanlığı misyonunu alacaklar ve o süreçte çok daha farklı gelişmeler olabilir. Bugün kendisiyle bu hususu da konuştuk. Şu ana kadar 21 kere kendisiyle bir ortaya geldik. Sayın Orban, karşılıklı olumlu alakaları sürdürdüğümüz bir önder. Temenni ediyorum ki bundan sonraki süreçte de bakanlarımızın muhataplarıyla görüşmeleri ve mutabakatları işimizi çok daha kolaylaştıracaktır. Macaristan ile ikili münasebetlerimizde hoş gelişmeler var, o bakımdan ümitliyiz. Bundan sonraki süreçte de bunun bu türlü devam edeceğine eminim. “
“Bu karar bütün dünyaya bir şey söylüyor”
Erdoğan, “BM Genel Şurası’nda 7 Ekim’den bu yana birinci kere geçen hafta acilen ateşkes daveti ezici bir çoğunlukla kabul edildi. Macaristan bir evvelki oylamada ret oyu vermişti bu sefer çekimser kaldı. Sanki Macaristan Başbakanı’na bu bahiste bir telkininiz oldu mu?” sorusunu ise şöyle yanıtladı: “BM Genel Konseyi oylamasının global sistemin sakatlığı sonucunda direkt bir yaptırım gücü maalesef yok fakat oylamada verilen 153 kabul oyu, son derece pahalıdır. Bu karar bütün dünyaya bir şey söylüyor. Oylamanın sonucunda ezici çoğunluk ‘Biz İsrail’in katliamlarına karşıyız ve Filistin’in yanındayız. Bir an evvel bu ataklar durmalıdır.’ diyor. Bunu diyen ülkelerin içinde Güvenlik Kurulunun daimi üyeleri de bulunuyor. Hatta Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun beş daimi üyesinden yalnızca Amerika Birleşik Devletleri İsrail’in yanında yer aldı ve ret oyu verdi. Bunun bile dünyaya bir şey anlatması lazımdır. Yalnızca 10 ülkenin, ki onlardan ikisi ABD ve İsrail, ateşkese hayır demesi ve kalıcı ateşkesin hala sağlanamamış olması düşündürücüdür.
Bu yüzden her yerde ‘Dünya beşten büyüktür’ ve ‘Daha adil bir dünya mümkün’ diyoruz. Bir ülke, global sistemi kilitleyebiliyor. Macaristan çekimser kaldığına nazaran, demek ki o da ateşkesi destekleme tarafına gerçek herhalde geçecektir. BM Genel Konseyi oylamasında ateşkese dayanak veren ülkelerin sayısı 121’den 153’e çıktı. Artık bu 153 kabul oyu ile bizim açımızdan olumlu yaklaşım daha da artacaktır ve İsrail-Filistin süreci çok daha farklı gelişecektir. Ben mesela ABD Kongresinde İsrail’e yardım ile ilgili kararın reddedilmesini de kıymetli buluyorum.”
“İslam dünyasını bunun için seferber etmemiz lazım”
“İsrail’in, Hamas’ın Gazze’deki aktifliğini sona erdirme gerekçesiyle başlattığı, çoluk çocuk yaşlı demeden bölgedeki katliamı maalesef devam ediyor. Herkes şu soruyu soruyor, ‘Peki sonrası ne olacak?’ Orada yeni bir idare mi kuracak, ilhak mı edecek, Mahmud Abbas idaresinde, El Fetih liderliğinde yeni bir oluşum mu olacak? Hamassız bir tahlil mümkün mü? Sanki bu süreçte Hamas ile El Fetih ortasında bir temas oldu mu? İki devletli tahlile bu ateşkes sonrasında ne kadar yakın bölge? Burada Türkiye’nin rolü konusunda neler söylemek istersiniz?” sorularını da yanıtlayan Erdoğan, konuşmasına şu sözlerle devam etti: “Hamas’ın terör örgütü olmadığını ve bir siyasi parti olduğunu tekraren söyledim. Yeniden söylüyorum. Bir siyasi parti olarak da kazanacakları hakların uğraşını vermektedirler. El Fetih ile Hamas’ı, yani İsmail Heniyye ile Mahmud Abbas’ı makamımda bir ortaya getirdim. Medyaya da aslında o görüşme yansımıştı. El Fetih ile Hamas’ın görüşmemesi diye bir durum kelam konusu değil. Görüşüyorlar, bu görüşmeleri daha ileri taşımaları da mümkün. Bu hususta Türkiye olarak bizim yaptığımız ve yapabileceğimiz çok şeyler olduğuna inanıyorum. Zira El Fetih ile Hamas’ın birbiriyle barışık yaşaması kural.
Şu anda Hamas denilince Filistin konuşuluyor. Demek ki bunlar birbiriyle adeta et ve kemik gibiler. Bizim şu anda bu birlikteliği korumak ve bu birliktelikle bir arada de inşallah bu işi bir sonuca kavuşturmanın çabası içinde olmamız lazım. Neticeyi de bu türlü almamızın gereğine inanıyorum. Şu anda bütün kaygımız Gazze’den yaralı ve hastaların ne kadarını ülkemize alabiliriz, ülkemizde bunların tedavilerini yaptırabiliriz… Ondan sonra bu ataklar biter, bir nokta konulursa gündemimiz Gazze’nin inşa ve ihya çalışmaları olacak. İslam dünyasını, bunun için seferber etmemiz lazım. Bu hususta da biz yeniden vazife almaya, inşa ve ihya konusunda da elimizden gelen uğraşı göstermeye hazır olduğumuzu görüştüğümüz Körfez ülkeleriyle, İslam İşbirliği Teşkilatı’yla kıymetlendiriyoruz.”
