Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Orta Vadeli Program’da toplumla paylaştığımız siyasetleri, bilhassa de yapısal ıslahatları, hayata geçirmemiz sürecinde asıl meyvelerini Orta Vadeli Program’dan sonra almaya başlayacağız. Malum yapısal dönüşümler bir anda sonuç veren süreçler değildir. Burada atacağımız adımların meyvelerini daha çok 4’üncü, 5’inci yıllarda alacağımızı varsayıyoruz.” dedi.
Yılmaz, TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde, 12. Kalkınma Planı görüşmelerinde milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Kalkınma planlarının, daha yüksek refah düzeyine ulaşılmasında topluma yol gösterdiğini, kısa vadeli yaklaşımların ötesine geçerek uzun vadeli temel maksat ve öncelikleri ortaya koyduğunu belirten Yılmaz, tüm kalkınma planlarının 21 yıllık eser ve hizmet siyasetlerinin birer sembolü ve ileriye dönük yeni ufukların başlangıcı olduğunu söyledi.
Yılmaz, toplumun tüm kısımlarının Plan’da kapsanmasının yanı sıra siyasi ve idari sahiplenmenin de büyük ehemmiyet taşıdığına işaret ederek, Türkiye Yüzyılı’nda etrafa hassas, afetlere sağlam, geliri adil paylaşan, istikrarlı, güçlü ve müreffeh bir Türkiye vizyonuyla ülkenin sürdürülebilir kalkınma sürecini ilerleteceklerini söz etti.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle birlikte, hükümet periyotlarıyla plan devirlerinin örtüşür hale geldiğini lisana getiren Yılmaz, “Bundan sonra da vatandaşımız kimi tercih ederse, hangi hükümete bu yetkiyi verirse o hükümet gelip Mecliste planını sunma ve hükümet ettiği periyot boyunca bir planla birlikte bunu gerçekleştirme imkanına kavuşmuş olacaktır. Bu manada uygulama talihinin ben daha fazla olduğunu düşünüyorum.” diye konuştu.
Yılmaz, her ülkede farklı isimler altında plan yapan kurumların bulunduğunu belirterek, hür piyasanın güçlü olduğu ekonomilerde tıpkı vakitte devletlerin de güçlü olduğu ve bunların birbirinin zıddı süreçler olmadığını kaydetti.
Strateji ve Bütçe Başkanlığının son derece değerli ve güçlü bir kurumsal yapı olduğu tabir eden Yılmaz, Devlet Planlama Teşkilatının en kıymetli mirasının uzmanlık kültürü olduğunu, bu kültürün bilgi ve deneyimden güç alan anlayışla hareket ettiğini, Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile bu kültürün devam ettiğini anlattı.
“Dünya konjonktürü beş yıllık bir perspektifle baktığınızda daha olumlu görünüyor”
Yılmaz, bu yıl 12. Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program (OVP) ve bütçe sürecinin bir ortada sürdürüldüğünü belirterek, “Ama bu birbirinden kopuk yürütüldüğü manasına gelmiyor. Tam tersine üçünde de aslında mutfak Strateji ve Bütçe Başkanlığımız.” dedi.
OVP ile 12. Kalkınma Planı ortasında kopukluk olduğu tenkidine karşılık veren Yılmaz, şunları kaydetti:
“Birincisi dünyanın ve Türkiye’nin, önümüzdeki üç yıla ait şiddetli bir periyodu var. Hem ekonomik koşullar hem jeopolitik kurallardan dolayı milletlerarası kuruluşların iddialarına baktığımızda dünyaya ait büyüme, ticaret iddiaları, orta vadede pek parlak görünmüyor.
Ama daha uzun vadeye dört, beş yıla baktığımızda, inşallah bugünden öngöremediğimiz birtakım yeni aksiliklerin çıkmaması halinde, 3-4 yıl sonra dünya konjonktürü ve Avrupa konjonktürü daha yeterli olacak. Bizim temel ihraç pazarımız malum Avrupa.
Dolayısıyla dünya konjonktürü beş yıllık bir perspektifle baktığınızda daha olumlu görünüyor. Bunun da bize olumlu yansımaları olacak. İkincisi şöyle bir varsayımımız var: Orta Vadeli Program’da toplumla paylaştığımız siyasetleri, bilhassa de yapısal ıslahatları, hayata geçirmemiz sürecinde asıl meyvelerini Orta Vadeli Program’dan sonra almaya başlayacağız.
Malum yapısal dönüşümler bir anda sonuç veren süreçler değildir. Burada atacağımız adımların meyvelerini daha çok 4’üncü, 5’inci yıllarda alacağımızı varsayıyoruz.”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulamasına ait, “Finans piyasalarımızda istikrarsızlığa yol açmadan, rezerv birikimimizle, finansal piyasalardaki olumlu tarafta gelişmelerle birlikte muhakkak bir seyir içinde KKM’den çıkış süreci devam edecektir.” değerlendirmesinde bulundu.
12. Kalkınma Planı’nın görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Kurulunda milletvekillerinin tenkit ve sorularını yanıtlayan Yılmaz, kalkınmanın, yalnızca iktisattan ibaret olmadığını fakat kopuk da olmadığını, toplumsal boyutu da içerdiğini söyledi.
Büyümenin nimetleri toplumla paylaşılmıyorsa kalkınmanın olmayacağına dikkati çeken Yılmaz, kalkınmanın, toplumsal adaletle gerçekleşmesi gerektiğine işaret etti. Kalkınmanın birebir vakitte sürdürülebilir olması gerektiğini lisana getiren Yılmaz, öte yandan kalkınmanın, “yönetişim” boyutunun bulunduğunu da anlattı.
Yılmaz, “Büyüyebilirsiniz, toplumsal adalet sağlayabilirsiniz, natürel kaynakları koruyabilirsiniz lakin ülkenizde demokrasi yoksa, hukuk devleti güzel işlemiyorsa, temel hak ve özgürlükler genişlemiyorsa, kamu verimli çalışmıyorsa, katılımcılık yoksa, bu da hayat kalitesini kesinlikle aşağı çekecektir. Tam manasıyla bir kalkınmayı sağlayamamış olacaksınız. Yönetişim boyutu da kalkınma tarifinin ayrılmaz bir modülü. Ben memleketler arası alanda, dördüncü boyutun kesinlikle standart tanıma eklenmesi gerektiğine inanıyorum.” dedi.
Cevdet Yılmaz, demokrasi ve kalkınmanın birbiriyle bağlantılı ve etkileşim içindeki kavramlar olduğuna işaret ederek, Türkiye’nin son 20 yılda kalkınma ve büyümesini, demokratik reformlarıyla, hukuk devletiyle ve vesayetçi yapıları tasfiye ederek gerçekleştirdiğini söyledi.
Yılmaz, şunları kaydetti:
“Maalesef terör örgütleri, terör yapılanmaları, bilhassa birtakım milletlerarası güç odaklarıyla kontaklı terör yapılanmaları, FETÖ ve PKK üzere, bunlar hem demokrasinin hem kalkınmanın düşmanıdır.
Bu örgütlerin yaptıkları, demokratik hak ve özgürlüklerin yaşanmasını sınırladığı, engellediği üzere kalkınma sürecimizi de sekteye uğratmakta, ziyan vermektedir. Münasebetiyle bunlarla yapılan çaba de tıpkı vakitte bir demokrasi ve kalkınma gayretidir. Bu çerçevede sivil, demokratik bir anayasanın yapılması kalkınma sürecimizle de yakından ilgilidir.
Bütün kümelerin katkısıyla Meclisimizin yapabileceği bir şey bu. Tek başına bir partinin de bir ittifakın da yapabileceği bir şey değil. Azami müştereklerde buluşarak, en geniş mutabakatı oluşturarak yeni bir anayasanın yapılması, kalkınma sürecimize ve 2053 perspektifimize de büyük bir takviye ve güç verecektir.”
“Sadece bizi değil dünyada birçok ülkeyi etkileyen hadiseler”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, “2023 gayelerine ulaşılamamasına dış dünyanın mazeret gösterildiğini” belirterek, bu durumu eleştiren telaffuzlarda bulunulduğunu hatırlattı.
Ülke içinde yahut dışında denetim edilemeyen kimi hadiselerin yaşandığını söyleyen Yılmaz, DÜZGÜN Parti Küme Başkanvekili Erhan Usta’nın laf atması üzerine, “Bir zelzele, salgın hastalık, jeopolitik bir gelişme yahut finansal ani bir çöküş… Bütün bunlar gerçekten denetim edemediğimiz lakin bizi, planlamamızı, performansımızı etkileyen; yalnızca bizi değil dünyada birçok ülkeyi etkileyen hadiseler.” diye konuştu.
Cevdet Yılmaz, Türkiye’de konulan gayelerin yüzde 100 gerçekleştirilmesi beklentisi bulunduğunu söz ederek, “Dünyanın hiçbir yerinde koyduğu maksadı yüzde 100 gerçekleştiren bir ülke hatırlamıyorum. Bu türlü bir şey kelam konusu değil.” dedi.
Döviz kuruna yönelik yorumları hatırlatan Yılmaz, şöyle devam etti:
“Hedefimiz ve iddiamız yok. Bizim hür kur rejimimiz var, kurun bedelini piyasada arz ve talep kuralları belirliyor. Gelişmelere nazaran, gündelik yahut dönemsel olarak çeşitli hareketlilikler yaşanıyor.
Arkadaşlarımız, planlarda, programlarda ister istemez birtakım varsayımlar yapmak durumunda kalıyor. Bunlar ne bir varsayımdır ne de bir amaçtır. Bunlar çalışırken ister istemez çıkan sonuçlardır. Bunları çok fazla mana atfederek kıymetlendirmemiz hakikat olmaz. Fakat son periyotlarda kıymetli düzeltme yaptı, değerli bir hareketlilik oldu.
Önümüzdeki periyotta bu türlü bir hareketlilik beklemiyoruz doğrusu. Bu ölçüde yüksek bir hareketlilik beklemiyoruz. Gündelik gelişmelere, arz talep kaidelerine nazaran kurda kesinlikle muhakkak bir salınım olacaktır. Lakin son periyotlarda yaşadığımıza benzeri bir hareketliliği teknik olarak da siyasi olarak da beklemiyoruz.”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğünün (ÇAYKUR) özelleştirilmesiyle ilgili rastgele bir çalışma olmadığını söyledi.
Çayın, Doğu Karadeniz bölgesi için stratejik bir eser ve halkın geçim kaynağı olduğuna dikkati çeken Yılmaz, “ÇAYKUR, üretici ile özel kesim ortasında bir istikrar ögesi. Bölgede de çaydan öteki eser yok. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Türkiye Varlık Fonu tarafından hiçbir halde özelleştirmeyle ilgili bir çalışma olmamıştır. ÇAYKUR, özerk bütçesiyle bir iktisadi devlet teşebbüsü olarak çalışmalarına devam etmektedir. Ayrıyeten 2023’te yeni yapılan iki fabrikasıyla kapasitesini arttırarak özelleştirmeden uzak yatırımlarına devam etmektedir.” tabirlerini kullandı.
“(KKM’den çıkış) Bir anda gerçekleşecek durum değil”
KKM konusundaki soruları da yanıtlayan Yılmaz, KKM için 2022 yılında Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 92,5 milyar lira, Merkez Bankası tarafından da 72,8 milyar lira ödeme yapıldığını; 2023 yılında da Bakanlık tarafından 59,5 milyar lira ödendiğini söyledi.
KKM’nin, yapılan yasal değişiklikle bütçeden Merkez Bankasına transfer edildiğini, aşikâr bir bütünlük içinde Merkez Bankasının bunu yönettiğini belirten Yılmaz, “Son devirde atılan adımlarla KKM’den aşikâr bir çıkış süreci başlamış durumda lakin bu bir anda gerçekleşecek durum değil. Epey değerli bir hacme ulaşmış durumda.
Finans piyasalarımızda istikrarsızlığa yol açmadan, rezerv birikimimizle, finansal piyasalardaki olumlu istikamette gelişmelerle birlikte belirli bir seyir içinde KKM’den çıkış süreci devam edecektir. Burada da bu sürecin başladığını görüyoruz. Bilhassa yapılan regülasyonlarla bankacılık sistemi, KKM’den çözülen kaynağı büyük oranda TL cinsi finansal enstrümanlara yönlendirmektedir. Bu süreç önümüzdeki devirde devam edecektir.” değerlendirmesinde bulundu.
“Düzensiz göçle çaba etmek boynumuzun borcu”
Cevdet Yılmaz, sistemsiz göçle gayret etmeleri gerektiğini lakin tertipli göçün de daima birlikte başarılması gerektiğini vurgulayarak, şöyle konuştu:
“Türkiye muhakkak bir eşiğe geldi. Tertipli göçe de muhtaçlığı var. Elbette hangi mesleklerde, hangi ülkelerden olacağını planlayarak… Ancak bir taraftan da sistemsiz göçle çaba etmek zorundayız. Burada sorunu kaynağında tahlil yaklaşımımız var. Tesirli hudut güvenlik önlemlerimiz var. Ülke içerisinde aktif bir formda bu işin üstüne gitmek, sağlıklı ve seri işleyen hudut dışı düzenekleri tesis formunda dört başlıktan oluşan bir stratejimiz var.
Bu sayede 2023 yılında doğu ve güney hudutlarımızda 176 bin 102 sistemsiz göçmenin ülkemize girişi önlenmiştir. Süreksiz müdafaa altında olanlar sistemsiz göçmen sayılmıyor. Hiçbir türel statüye sahip olmadan ülkeye gelen kayıt dışı, büyük oranda insan ticaretiyle yürüyen süreçler. Bununla da çaba etmek boynumuzun borcu.”
Yılmaz, kolluk ünitelerinin sistemsiz göçmen ve organizatörlerin tespit ve deşifresine yönelik uygulamalarının da arttırıldığını; gerçekleştirilen çalışmalar sonucu yurt içinde 126 bin 403 sistemsiz göçmenin yakalandığını, yılbaşından bu yana 86 bin 791 sistemsiz göçmenin hudut dışı edildiğini bildirdi.
Depreme hazırlık konusunda kentsel dönüşüm çalışmalarından da bahseden Yılmaz, 2028 yılına kadar 2 milyon riskli yapının dönüşümünün sağlanması ve 500 bin toplumsal konutun üretilmesinin hedeflendiğini belirtti.
Yılmaz, tarımın modası geçmeyecek stratejik bir kesim ve kalkınma planları içerisinde değerli bir alan olduğunu tabir ederek, “Biz bu periyotta endüstrinin hissesinin artacağını, tarımın ve hizmetlerin ulusal gelirden hissesinin bir ölçü düşeceğini öngörüyoruz. Üçünü tıpkı anda arttırmamız zati matematiksel olarak da mümkün değil. Lakin biz tarımda daha planlı ve tesirli bir üretim için birçok önlem öngörüyoruz.” dedi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, Mali Aksiyon Misyon Gücü (FATF) ile ilgili yapılan çalışmalara da değindi.
Yapılan mevzuat çalışmaları doğrultusunda, Türkiye’nin, 40 tavsiyenin 39’unda büyük ölçüde yahut büsbütün uyumlu bulunduğunu söz eden Yılmaz, “Bu konu 20 Temmuz 2023 tarihinde FATF’ın yayınladığı ülkemizin üçüncü takip raporuyla ilan edilmiştir. Sonuç olarak ülkemiz mevzuat ahengi konusunda FATF üyeleri ortasında şu an en başarılı ülke pozisyonuna gelmiştir. Adalet, İçişleri, Hazine ve Maliye bakanlıklarımızın koordineli çalışmaları devam etmektedir. Ülkemizin bu bahiste daha farklı bir statüye kavuşması için çaba sarf etmeye devam edeceğiz.” diye konuştu.
“Siyaset, nezaket sanatıdır”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz’ın soruları yanıtlaması sırasında YETERLİ Parti’li Usta ve kimi CHP milletvekilleri ile AK Parti milletvekilleri ortasında tartışma yaşandı.
Komisyon Lideri, AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş, Komite olarak 4 aydır çalıştıklarını, bugünkü üzere bir durumun daha evvel hiç yaşanmadığını söyledi.
Komisyondaki milletvekillerinin birbirlerini imtihana sokamayacağını belirten Muş, her milletvekilinin farklı kanaatleri, farklı alanda uzmanlığı olduğunu söyledi.
İYİ Parti’li Usta’nın “O vakit haddini bilecek.” tabirini kullanması üzerine Muş, Usta’yı, üslubu konusunda uyardı.
Her milletvekilinin yaptıklarıyla anılacağını lisana getiren Muş, siyasetin bir nezaket sanatı olduğunu kaydetti. Muş, “Yarın öbür gün birbirimizin yüzüne bakamayacak durumda olmamamız lazım.” diye konuştu.
Milletvekillerinin birbirlerine hürmet ve tahammül göstermesi gerektiğini de söz eden Muş, “İyi olan arkadaşları kesinlikle tarih de yazacaktır millet de görecektir. Yeterli olmayanları da aslında değiştirecektir. Bunda tereddüt olmamalı. Bu bizden evvel de bu türlü oldu. Bizden sonra da diğerleri da olacaktır. Hiçbir milletvekilini kırmaya hakkımız yok.” tabirlerini kullandı.
Mehmet Muş, Cevdet Yılmaz’ın soruları yanıtlamasının akabinde, yarın 12. Kalkınma Planı’nın görüşmeleri devam etmek üzere toplantıyı bitirdi.
