Esin ÇETİNEL
Robotlar hayatın her alanına girmeye başladı. Bilhassa ağır insan gücünün kullanıldığı birçok alanda artık insan riskini azaltan, daha az yanılgı yapan, vakitten tasarruf imkânı sunan ve daha az maliyetli yapay zekâlarla hizmet ve eserler hayata geçmeye başladı. Son yıllarda bu alanı en ağır kullananlardan biri de kuşkusuz finansal kuruluşlar oldu. Artık bankalar neredeyse her süreç ve hizmetinde yapay zekâyı kullanırken, fon idaresi alanında da tekrar yapay zekâ yahut başka ismiyle robotlar hayatımıza girmeye başladı.
Bireysel emeklilik sistemi de son yıllarda robot teknolojilerine süratle adapte olan bölümlerin başında geliyor. Neredeyse tüm hizmetlerini dijitale taşıyan bölüm BES fonlarının idaresini de tekrar robotlara bırakmaya başladı. Lakin burada yanlış anlaşılmasın; robotlar tarafından yönetilen fonların altyapısını tekrar mali piyasalara hâkim uzmanlar hazırlıyor ve tıpkı vakitte yönetiyor. Finansal kurumlar, uzman para yöneticileri tarafından uygulanan matematiksek kurallar ve algoritmalar kullanılarak yaratılan finansal modeller sayesinde şahıslara yatırım tekliflerinde bulunuyorlar.
Burada en temel değişken ise yatırımcıların risk profilleri… Fon teklifleri farklı risk profillerine nazaran büyük farklılıklar gösteriyor. Bu nedenle BES fonunun idaresini robotlara teslim etmek isteyen bireylere kurumlar öncelikle risk tahlili yapıyor. Yani şahısların risk algısı ölçülüp buna nazaran fon teklifinde bulunuyorlar. Fon idaresinde robotları tercih edenlere aslında iki farklı hizmet sunuluyor. Siz ya BES fonlarınızın idaresini robotlara teslim ediyorsunuz yahut robotlar tarafından seçilen fonlar içinde son kararı siz veriyorsunuz. Bu her iki durumda da BES şirketleri size değişen fon portföyünüzle ve getirileriyle ilgili olarak nizamlı olarak bilgi veriyor.
Getiriler daha yüksek
Kişisel emeklilik sistemi şahısların tasarruflarının orta ve uzun vadeli kıymetlendirilmesi hedefiyle kurulmuş bir sistem. Lakin burada hakikat fon seçimi ve değişen piyasa ortamına bağlı olarak fon içeriklerinin değiştirilmesi getiriler üzerinde belirleyici oluyor. Bu nedenle bölümde robot fon idaresi ve danışmanlık hizmetleri çok ön plana çıkmaya başladı.
Yapılan araştırmalar da robotlar tarafından yönetilen fonların daha yüksek getiriye kavuştuğunu gösteriyor. Kurumlar ortasında farklılıklar yaşanmasına rağmen robotlar tarafından yönetilen fonların en klasik yatırım aracı olan mevduatın ve enflasyonun üzerinde getiri sağladığı görülüyor. Bölüm temsilcilerine nazaran finansal okuryazarlığı zayıf, mali piyasaları yakından takip etme fırsatı olmamasına rağmen BES fonlarını kendi yönetenlere nazaran robotları tercih edenlerin getirilerinde ise değerli farklılıklar var. Birtakım kurumlarda bu oranlar iki katına kadar yükselebiliyor.
300 bin kişi robotu seçti
Bu nedenle son yıllarda BES fonlarının idaresinde robotları tercih edenlerin sayısında önemli artış yaşandığını söyleyen Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer, bugüne kadar yaklaşık 300 bin müşterilerinin fonlarını robotlara emanet ettiğini söylüyor. Garanti BBVA Emeklilik halihazırda Fon Koçu olarak isimlendirdiği robo danışmanı aracılığıyla yatırımcılara yatırım tekliflerinde bulunuyor.
Robot olarak isimlendirilen robo danışmanlığın matematiksel kurallar ve algoritmalar kullanılarak yaratılan finansal modeller olduğunu söyleyen Burak Ali Göçer, profesyonel para yöneticilerinin Fon Koçu’nu takip edip denetim ettiğini söylüyor. Fon Koçu’nun piyasaları takip edip müşterilerinin yatırım konusundaki tercihlerine nazaran fon paketi teklifinde bulunduğunu söyleyen Göçer, “Dileyenler bu tekliflere nazaran fon dağılım değişikliği yapabiliyor” diyor. Firma geçen yıl bu eseri geliştirerek Otomatik Fon Koçu’nu hayata geçirdi. Bu eseri seçen BES müşterileri fonlarının dağılımını değiştirme hakkını Fon Koçu’na devredebiliyor.
Bu sayede iştirakçilerin ayrıyeten bir süreç yapmadan BES birikimlerini Fon Koçu’nun tekliflerine nazaran otomatik olarak yönetilmesi imkânına kavuştuğunu tabir eden Burak Ali Göçer, kelamlarını şöyle sürdürüyor; “Robot tercih edenlerin getirilerinin daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Burada öncelikle müşterimizin yatırım beklentisi ve risk algısını anlamaya yönelik bir anket yapıyoruz. Fon Koçu’nun fon teklifleri müşterinin bu anket sonucunda çıkan profil özelliklerine nazaran belirleniyor. Fon Koçu’nda 32 farklı profil var.
Bu profillerden hangisi size uygunsa, o profili öneriyor. Müşterimize arama, SMS, e-posta, taşınabilir, internet üzere tercih ettikleri kanallar üzerinden, ulaşıyoruz. Hem teklifimizi hem de bu öneriyi neden yaptığımızı anlatıyoruz.” Göçer’in verdiği bilgiye nazaran, BES müşterilerinin risk anlayışına bağlı olarak getiriler duruma nazaran mevduat faizlerinin yahut enflasyonun iki katına çıkabiliyor.
Türkiye 44’üncü sırada yer alıyor
nsan kaynakları idare danışmanlığı firması Mercer’ın CFA Enstitüsü ve Monash Finans Araştırmaları Merkezi’nin (MCFS) iş birliğiyle gerçekleştirdiği ‘Küresel Emeklilik Endeksi Raporu’nun sonuçları açıklandı. Dünya nüfusunun yüzde 64’ünü kapsayan 47 emeklilik sisteminin karşılaştırıldığı raporun sonuçlarına nazaran; yapay zeka emeklilik sonuçlarını düzgünleştiriyor. Türkiye raporda 44’üncü sırada yer alıyor.
Yatırım yöneticilerinin operasyonları ve kararlarında yapay zekâ alanının genişlemesinin, daha verimli ve daha bilgili karar alma süreçlerine yol açacağına dikkat çeken Mercer Kıdemli Ortağı ve araştırmanın başyazarı Dr. David Knox, “Bu da potansiyel olarak emeklilik planı üyelerine daha yüksek gerçek yatırım getirisi sağlayabilir. Lakin yapay zekâ tek başına meselelerin tahlili değil. Her vakit insan nezaretine gereksinim duyulacaktır. Bu risklere karşın, yapay zekâ emeklilikte daha yüksek bir ömür standardı sunma fırsatını içerir ve bu da tüm emeklilik sistemleri için kıymetli bir hedef” dedi.
