Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, iktisat gündemine ait değerli açıklamalarda bulundu.
TRT Haber’e konuşan Şimşek’in açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
– Büyüme, güçlü ve her ne kadar önümüzdeki devirde yavaşlama ihtimali varsa da 2023’e ait OVP’deki öngörülerimizle paralel gidiyor. Programda biz 4,4’lük bir büyüme öngörmüştük. Bu düşük üzere gelebilir ama global büyüme yüzde 3 yahut altında olacak. Hasebiyle global büyümenin 1,5 katı süratli büyüyor olacağız. Yani 2023’te Orta Vadeli Program’daki yüzde 4,4’lük maksadı gerçekleştirirsek bu sayılar onunla dengeli. Global büyümenin hayli üzerinde bir büyüme sağlamış olacağız. İstihdam artışı çok güçlü. Burada değerli olan konu büyümenin yine dengelenmesi. Burada da tekrar dengelenme başladı, hafif bir formda üçüncü çeyrekte.
“Türkiye daha sürdürülebilir yüksek büyüme patikasına girmiş olacak”
– Net ihracatın tesiri örneğin bir evvelki yani çeyreğe baktığınız vakit eksi yüzde 4,9’du. Yani aşağı çekiyordu büyümeyi net ihracat. Artık onun negatif tesiri azaldı. Eksi 2,6’ya düştü bu kıymetli. İç talebin tesiri örneğin yüzde 8,8 puanlıktı, 8,5 puana geriledi. Programın maksadı büyümeyi yine dengelemek yani daha kaliteli bir büyümeyi yatırıma ve net ihracata dayalı büyümeyi sağlamak. Biz bunu önemsiyoruz. Büyüme bir taraftan güçlü tabi bu çok manalı ve yürek verici. Lakin burada değerli olan büyümenin kalitesini de artırabilmek. İşte bizim Orta Vadeli Program’ın maksadı kalite noktasında da amaçlarımızı gerçekleştirmek. Yani iç talep daha ölçülü hale dönerken net ihracatın tesirinin olumluya dönmesini bekliyoruz. Böylelikle Türkiye daha sürdürülebilir yüksek büyüme patikasına girmiş olacak. Bunu tabiki bir taraftan fiyat istikrarını sağlayarak yapacağız. Yani enflasyonu tek haneye düşürerek yapacağız orta vadede. Enflasyonu tek haneye düşürebilirsek yüksek sürdürülebilir büyümeyi sağlayabiliriz.
“Korkulacak bir şey yok”
– İkincisi de verimlilik artışı. Verimlilik artışı hakikat yatırımlarla ıslahatlarla olur. Bir taraftan yatırımların üretken alanlara kaydırılması ki bu programımızın kıymetli bir amacı bir taraftan da ıslahatlarla rekabet ortamını güzelleştirerek verimliliği artırmak. Münasebetiyle büyümenin iki ana motoru önümüzdeki devirde bir taraftan verimlilik artışı bir taraftan da fiyat istikrarını sağlayarak ve var olan imkanları üretken alanlara kanalize ederek büyümenin yüksek tutulması, verimliliğin yüksek tutulması. Yani biz şu anda verimliliğe odaklanacağız. Büyümenin yüksek çıkması beklenenden yüksek çıkması olumlu. Yine dengelenmenin başlaması olumlu. Lakin bu kâfi değil önümüzdeki periyotta büyüme büyük ihtimalle bir ölçü yavaşlayacak buna hazırlıklı olmamız lazım. Burada korkulacak bir şey yok. Burada kıymetli olan Türkiye’nin Orta Vadeli Program perspektifi ile yüksek sürdürülebilir büyüme patikasına girmesi. Bunu da başaracağız.
“Merkez Bankası gerekeni yapıyor”
– Orta Vadeli Programımız kamuoyu ile eylül ayında paylaşıldı. Aslında biz fiilen uygulamasını hazirandan itibaren başlatmıştık. Orta Vadeli Programın bir kaç kıymetli bileşeni var. Bir kaç tane de değerli amacı var. Birinci bileşen dezenflasyon programı. Yani enflasyonu evvel denetim altına alıp daha sonra tek haneye indirecek bir program. Orta Vadeli Programın en kıymetli bileşeni fiyat istikrarıdır. Fiyat istikrarından kastımız enflasyonun düşürülüp tek hanede tutulmasıdır. Burada amacımız bu sene enflasyonu denetim altına almak. Gelecek sene sonu yüzde 34’e indirmek. Daha sonraki 2025 ve 2026 sonunda da tek haneye düşürmek. En kıymetli bileşen bu. Bunun için para siyasetinde bir rasyonelleşmeye gittik. Yani iç talebi daha makul bir seviyede tutmak için bozulan fiyatlama davranışlarını düzeltmek için bir para siyasetinde düzgünleştirmeye gittik. Merkez Bankası burada gerekeni yapıyor.
– İkinci olarak maliye siyaseti ayağında bizim zelzeleye karşın bir mali disiplini tesis etme gayretimiz var. Türkiye’nin aslında mali disiplin noktasında duruşu hükümetlerimiz periyodunda çok güçlü. Son 20 yıla bakarsanız bütçe açığının ulusal gelire oranı yüzde 2,4. Bu sene sarsıntının tesiriyle Orta Vadeli Programda bu açığın yüzde 6,4’e kadar yükselmesi ihtimalini öngördük. Programı yaptıktan sonra bilhassa gelir performansımız çok daha güçlü ayrıyeten biz tabiki harcamalarda da çok tavırlı davranıyoruz. İkisinin bileşeni olarak çok büyük ihtimalle bu sene bütçe açığı Orta Vadeli Program’da öngörülenden biraz daha düşük olabilir. Bu da değerli bir amaç.
“Enflasyonun tek haneye düşürülmesi ana hedef”
– Üçüncü gaye yapısal dönüşüm yani yapısal ıslahatlar. Islahatları yaparak Türkiye’nin rekabet gücünü artırmak istiyoruz. Islahatları yaparak Türkiye’de verimliliği artırmak istiyoruz. Islahatlarla Türkiye’de tasarrufları artırmak istiyoruz. İstihdamı artırmak istiyoruz. Fakat değerli bileşenlerden bir tanesi yeşil dönüşümdür. Başka bir tanesi dijital dönüşümdür. Hasebiyle Türkiye’nin yapısal dönüşümü yani yapısal ıslahat gündemi de Orta Vadeli Program’ın en değerli üçüncü bileşeni. Pekala bu programın gayeleri ne? Tek haneli enflasyon bu çok değerli. Zira tek haneli enflasyon kalıcı refah artışının ön şartıdır. Kolay bir örnek vereyim; 90’lı yıllara giderseniz büyümemiz çok düşük, enflasyon düşük ve çok oynak. 2000’li yıllara geldiğiniz vakit büyüme 90’lı yılların iki katına çıkıyor. Neden? Zira enflasyon tek haneye düşürülmüş ve oynaklık azaltılmış. İş alemi önünü görebiliyor. Bu çok pahalı bir şey. Hasebiyle enflasyonun tek haneye düşürülmesi ana gaye.
“Türkiye’nin milletlerarası rezervlerini daha da güçlendireceğiz”
– Bütçe açığının Orta Vadeli Program sonucunda yüzde 3’ün altına düşürülmesi değerli bir amaç. Zira memleketler arası en âlâ normları baz alıyoruz. Bütçe açığını ulusal gelire oranı olarak yüzde 3’ün altına düşüreceğiz. Başka bir gayemiz cari açığı azaltacak, enflasyonu denetim altına almamıza yardımcı olacak bir büyümede tekrar dengelenme lazım. Yani net ihracatı desteklerken iç talebin makul seviyede sürdürülmesi. Yine bir dengelenmeye gereksinimimiz var. Bu da başladı. Öbür bir amacımız rezervlerin güçlendirilmesi. Yani Türkiye’nin memleketler arası rezervlerini daha da güçlendireceğiz. Hedefimiz geniş manada rezervlerin vadesi 1 yıldan az olan dış borçlarına oranını 1’e yanlışsız yükseltmek. Şu anda 0,84 civarındayız yükselmiş durumda. Fakat biz bunu 1 seviyesine çıkarmak istiyoruz. Kısa vadeli borçların çok üzerine çıkartmak istiyoruz.
– Öteki bir gayemiz burada kur korumalıdan çıkış. Zira kur muhafazalı bir şartlı yükümlülüktür devlet için. Yani bunun vakitle bitirilmesi gerekiyor. Buna yönelik çalışmalarımıza başladık. Kur korumalıda da azaltılması noktasında ilerleme sağlıyoruz. Bu bahiste da önümüzdeki periyotta ek adımlar atabiliriz. Hasebiyle programın ana maksatlarına baktığınız vakit şunu kastediyoruz; Yüksek sürdürülebilir büyüme yani daha çok istihdam, daha istikrarlı büyüme. Bununla birlikte de makrofinansal istikrarın sağlandığı bir ortam. Rezerv birikimi o noktada devreye giriyor, fiyat istikrarı o noktada devreye giriyor.
“Türkiye’nin CDS’lerinde muazzam bir düşüş var”
– Orta Vadeli Program çalışıyor. Programın iç tutarlılığı var, güvenirliği var. Dışarıda programa, içeride de programa inanç artıyor, inanç artıyor. Kimi soru işaretleri yok mu her vakit olur bu olağandır. Burada bir kaç somut sayıyla programın çalıştığını söz etmek istiyorum. Birincisi Türkiye’nin global risk algısı düşüyor. Bunun en değerli göstergesi risk primidir. Buna CDS diyorlar. Bu CDS tabi Türkiye’de literatüre girmiş durumda. CDS dediğiniz şey bir ülkenin iflasına karşı sigortalamanız gerekiyorsa ödemeniz gereken sigorta prim seviyesini ima eden söz eden bir enstrüman. CDS’ler Türkiye’de mayıs ayında 700’ün üzerine çıkmıştı. Dün prestijiyle 330 civarına indi. Haziran-Kasım ortasında dün prestijiyle gelişmekte olan ülkelerin CDS’leri ortalama 45 baz puan düşerken Türkiye’de 370 baz puan düştü. Hasebiyle Türkiye’nin CDS’lerinde yani risk priminde öteki ülkelere nazaran gelişmekte olan ülkelere nazaran muazzam bir düşüş var. Yani Türkiye’nin risk algısı düzgünleşiyor. Türkiye’yi riskli görenler azalıyor. Bu birinci konu. Bu program sonrası ortaya çıkmış bir durum.
“Türkiye’nin rekabet gücünü artıracak programa odaklanmış durumdayız”
– Programa önemli bir inanç, Cumhurbaşkanımız liderliğindeki yeni gruba programa bir inançtır. İkinci olarak sermaye girişi başladı. Ocak-mayıs devrinde Türkiye portföy akımları akımları manasında baktığınız vakit yani net olarak ocak-mayıs devrinde Türkiye’den 2,9 milyar dolarlık bir çıkış olmuş portföy yatırımları. Halbuki haziran-eylül devrine baktığınız vakit yaklaşık 5 milyar dolarlık bir net artış var. Bu çok önemli bir sayı. Türkiye’nin risk primi gelişmekte olan ülkelere oranla dramatik bir biçimde düştü. Az evvel sayıları verdim. Sermaye girişi güçlendi. Eylül ayında gelişmekte olan ülkelerden yaklaşık 14 milyar dolar net sermaye çıkışı var. Türkiye’ye net giriş var. Ekim ayında gelişmekte olan ülkelerden net sermaye çıkışı var. Türkiye’ye bakın münasebetiyle Türkiye ayrışıyor. Türkiye’nin kıssası güçlü. Türkiye’nin yeni bir programı var. Türkiye siyasi meçhullüğü geride bırakmış, çok güçlü bir dezenflasyon programı çok güçlü bir ıslahat programı ve kalıcı bir halde Türkiye’nin rekabet gücünü artıracak programa odaklanmış durumdayız.
“Türkiye şu anda kur oynaklığının en düşük olduğu ülkelerden bir tanesi haline geldi”
– Rezervlerimiz güçlendi. Bakın Türkiye’nin rezervleri mayıstan bu yana 36 milyar dolar arttı. Münasebetiyle itimat olmazsa, kaynak girişi olmazsa 36 milyar dolarlık rezerv artışı mümkün değil. Öbür bir konu kur oynaklığı. Yani bir aylık opsiyonların ima ettiği bir kur oynaklığı diye bir konsept var. Kur oynaklığı mayıs ayında neredeyse yüzde 57 civarındaydı. Kasımda bu 8’in altına düştü. Yani kur oynaklığı bir bant olsa gelişmekte olan ülkeler için Türkiye şu anda kur oynaklığının en düşük olduğu ülkelerden bir tanesi haline geldi. Hangi göstergeye bakarsanız bakın bu programa itimat var, bu programa ilgi var, kaynak girişi var.
“Türkiye’ye ilgi daha da artacak”
– Gelecek yılın muhtemelen ikinci yarısında global finansal şartlar daha elverişli hale gelecek. Yani Fed, Avrupa Merkez Bankası üzere bankalar dünyanın önde gelen merkez bankaları çok büyük ihtimalle faiz indirimlerine başlayacaklar. Bu risk iştahını artıracak. Münasebetiyle Türkiye programı güçlü olan, kıssası güçlü olan Türkiye’ye ilgi daha da artacak. Benim yılın ikinci yarısına kastım bu. Yoksa şu anda zati başlamış durumda. Dış temaslarda biz gittik bütün dünyaya üç aşağı beş üst Türkiye ile bu bölge ile ilgilenen gelişmekte olan ülkelerle ilgilenen yatırımcılara Türkiye’nin programını anlattık. Yol haritasını paylaştık. Yeni kıssayı anlattık. İlgi ağır, bakın Dünya Bankası, Orta Vadeli Program açıklandıktan çabucak sonra dedi ki, ben Türkiye’ye taahhüt ettiğim kaynak ölçüsünü 17 milyar dolardan 35 milyar dolara çıkartıyorum. Zira bu programı sağlam görüyorum, bu programı başarılı olacağına inanıyorum. Bunu ben söylemedim Dünya Bankası.
