Ticaret Bakanı Ömer Bolat, basın kuruluşlarının temsilcileriyle bir ortaya gelerek gündeme ait soruları yanıtladı.
Göreve başladığında birinci icraat olarak ikinci el araba piyasasına ait harekete geçtiğini anlatan Bolat, dala ait tebdili kıyafetle ağır kontrol gerçekleştirdiklerini ve tespit edilen stokçuluk faaliyetlerine ceza kestiklerini söyledi.
“4 bin 800 kişi 50’den fazla satış yapmış”
Bolat, Bakanlığın, geçen yıl da kesime “6 ay 6 bin kilometre” sınırlaması getirdiğini anımsatırken bu uygulamayı, ferdi satıcıları da kapsayacak biçimde 6 ay daha uzattıklarını belirtti. Ferdî satıcıların bir takvim yılı içinde 3’ten fazla araba satışı yapamayacağını da hatırlatan Bolat, “Bireyselde satışta 3’ü açan satışlar, zati ticari satış kabul ediliyor. Baktık ki yaklaşık 4 bin 800 kişi, 50’den fazla satış yapmış. Bunlar ya kişisel ya galeriler ya da bayilerin yanında çalışanlar ve akrabaları üzerinden yapılan satışlar. Bunlardan savunma istendi ve savunmaları alınıyor, gerekli cezalar kendilerine gönderilecek.” diye konuştu.
“300 bin liraya kadar ceza kesilecek”
İkinci el fiyatının, bu yıl sonuna kadar sıfır araç fiyatından daha yüksek olamayacağı yasağını getirdiklerini de aktaran Bolat, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İlan siteleri, 15 Temmuz’dan itibaren sıfır araç fiyatından daha yüksek ikinci el fiyatı koymamaları konusunda uyarıldı. İlan siteleri de bu ilanları koymak isteyenleri uyaracak. Buna uyulmazsa 300 bin liraya kadar ceza kesilecek. Türkiye Noterler Birliği ile gerekli temas ve işbirliği sağlandı. 15 Temmuz prestijiyle noterler de 3’ten fazla ferdî satışı gerçekleştirmeyecekler. Burada çok önemli açgözlülük uygulamalarını gördük. Bir nevi muhtaçlıktan oto alımından çok otoyu bir spekülasyon ve yatırım aracı fakat daha çok spekülasyon gayeli, manipülatif ve fahiş fiyat gayeli ticaretini yapma çabaları var. Biz son iki haftadır aldığımız önlemlerle bu mevzuda çok değerli düzenlemeler yaptık. Bayilerin bir kısmının, stokladıkları araçları mecbur kalıp piyasaya sürmeye başladıklarını ‘araç yok’ dedikleri müşterilerini ve hatta galerileri arayıp ‘araç var, almak ister misiniz’ dediklerini müşahede ediyoruz. İkinci elde satışların gevşediğini müşahede ediyoruz, fiyatlarda da daha yüksek olan ikinci el satışların, sıfır araç satış fiyatına gerçek aşağı hakikat ivme kazandığı müşahedesini yaptık. Birkaç hafta vakit alacak lakin burada istikrarı kısa müddette piyasada sağlayacağız.”
Bolat, araba dalında fiyat ve ticari uygulamalar manasında çok önemli bozulma yaşandığını gördüklerini belirterek “Bunu da maalesef bölümün aktörlerinin bir kısmı yapıyor. Bizim vazifemiz piyasada düzenleyici ve denetleyici olmak, bunu yaparken de yanlış yapana müeyyide uygulamak. Bu müdahale kaçınılmazdı, acildi ve biz de Bakanlık olarak bu müdahaleyi yaptık.” sözlerini kullandı.
Bireysel satışlar 3’ten fazla olmamak kaydıyla durdurulacak
Sektördeki “çürük elmaları” ayıklamada onların da çaba göstermesini istediklerini bildiren Bolat, “Elimizde diğer enstrümanlar da var, adım adım giriyoruz. 15 Temmuz’da yönetmelik yürürlüğe girince noterler, ferdî satışları 3’ten fazla olmamak kaydıyla durduracaklar, ilan sitesi ikaz yapacak, daha diğer enstrümanlar da arkadaşlarımız planlıyorlar.” dedi.
İkinci el araç ithalatına müsaade verileceği tarafındaki haberlerin sorulması üzerine Ömer Bolat, Türkiye’nin ithalatındaki artışta otomotiv ve altın ithalatının tesirli olduğunu söyledi. Bolat, “Bu manada, İkinci el oto ithalatında Bakanlığımızda rastgele bir çalışma yapılmadı fakat iktisatla ilgili kararlar sırf Bakanlığımızın alacağı karar olmayıp Cumhurbaşkanımızın, kabinenin içinde yer aldığı geniş istişarelerle bu kararlar alınıyor fakat şimdilik bu türlü bir ikinci el oto ithalatı konusunda bir şey yok.” yanıtını verdi.
Bolat, marketlere yönelik fahiş fiyat ve stokçuluk kontrollerinin de aksatılmadan sürdüğüne işaret ederek “Mesela, 81 vilayette 53 bin firma 306 bin eser kontrolü yapılmış şu ana kadar ve 212 milyon lira idari para cezası kesildi. Haksız Fiyat Kıymetlendirme Şurası var, fahiş fiyat ve stokçuluk faaliyetlerine karşı süreç yapıyor. Ceza ölçüleri 30 bin lira ile 300 bin lira ortasında değişiyor. Rekabet Kurumumuz da kartel oluşumları ya da hakim durum üzere rekabet bozucu aksiyonlara karşı büyük soruşturmalar yapıyor. Ellerinde 35 kadar soruşturma var, öteki dallar de dahil olmak üzere. Soruşturmaların hızlandırılmasında azami uğraş içindeler.” değerlendirmesinde bulundu.
Süpermarket pazarında önemli rekabetin bulunduğunu belirten Ticaret Bakanı Bolat, “Yeni bir perakende yasasını güncelleme konusunda kesimle, üreticilerle istişare halinde toplantılar yaparak bu hususta çalışma yürüteceğiz. Bunu hükümet olarak da istişare edeceğiz lakin bütün olayın temelinde enflasyonla uğraşın başarılması yatmakta.” diye konuştu.
Bolat, tek haneli enflasyon devrinde bu bahislerin çok fazla konuşulmadığına işaret ederek şunları kaydetti:
“Cin şişeden çıktı, tekrar cini şişenin içine tıkamak kolay olmuyor. Anti enflasyonist faaliyetlerde başarılı epeyce fiyat tartışmaları da aşağı yanlışsız gelecektir. 8 ay evvel yüzde 85,51 olan TÜFE, haziran prestijiyle yüzde 38,21’e düşürüldü. Bu, başarıldı. Takip ediyoruz, son aylarda da fiyatlarda marketlerde, nispeten geçen yılki dalgalanmaların uzunluğu bayağı kısaldı. Biz fahiş dediğimiz çok vurgun yapmayı amaçlayan ya da tüketiciyi kazıklamayı amaçlayan uygulamalara elimizdeki yetkilerle müdahale etmeye devam edeceğiz. Daha geniş planda yasal düzenlemeler konusunda çalışmalarımızı sürdürüp uygulama noktasına getirmek için çalışacağız.”
“Piyasada rekabeti artıracağız”
Fahiş fiyat görülmesi durumunda tüketicinin Bakanlığa ihbar etmesini de talep eden Bakan Bolat, kelamlarına şöyle devam etti:
“Biz bütün ihbarlara baskınlar yapıyoruz. Toplumsal medyadan ya da Bakanlığımıza bildirilen tüm ihbarlara kontrol düzeneğini çalıştırıyoruz. Bunun bir yolu da şuurlu tüketim. O denli satıcı varsa oradan alışveriş yapmamalıyım, kim makul satıyorsa oradan almalıyım. Merkez Bankası fiyat istikrarında gerekli çalışmaları yürütüyor bütün gücüyle, Hazine ve Maliye Bakanlığı para ve maliye siyasetleri alanında yürütüyor. Merkez Bankamız para ve döviz kurum siyasetlerinde uğraşını yürütecek. Biz de Ticaret Bakanlığı olarak düzenleme kontrol ve yaptırım uygulama ile caydırıcılık misyonunu yapacağız. Tüketicimiz de fahiş fiyat uygulaması yapan yerlerden alışveriş yapmayacak, daha uygun yerlerden yapacak. Bu halde piyasada rekabeti artıracağız.”
Bazı marketlerin, KDV artışlarını yürürlük mühletinden evvel uyguladığının belirtilmesi üzerine ise Bolat, “Denetim takımlarımızın çalışmalarında, KDV farkı KDV olarak mı yansıtılıyor yoksa üstüne çok daha fazla ekleyerek tüketici ziyanına efor içine mi giriliyor denetim ediyor, bu kontroller yapılıyor.” dedi.
Bolat, hal maddesine ait de çalışmaları bulunduğunu da anlatırken “Halleri belediyeler işletiyor. Belediyeler, yeni ve çağdaş haller yapma konusunda finansman badiresi çektiklerini söz ediyorlar. En değerli şey, tarladaki eseri fazla zayiat olmadan aracısını azaltarak hale getirip tüketicinin beğenisine sunmak. Zerzevat ve meyvelerde bir iki günde süratli çürüme oluyor. Çiftçilerimizin kendi ortalarında kooperatif kuramamaktan kaynaklı olarak haldeki komitecilerle, kabzımallarla çalıştıklarını görüyoruz. Bizim vazifemiz üreticilerimizin kooperatifler üzerinden süratli biçimde eserlerini hale getirmelerini hızlandırmak. Hal yasasını yenileme konusunda Bakanlığımızın çalışması devam ediyor.” diye konuştu.
40 milyar dolar ihracat hedefi
Türkiye’ye yönelik yatırım taleplerini de kıymetlendiren Bolat, şunları kaydetti:
“Dünyanın her tarafından, Avrupa’dan, ABD’den, İslam dünyası ve Körfez ülkelerinden Türkiye ile iş yapma, yeni yatırımlar yapma noktasında büyük bir iştah var. Seçim öncesinde de bunu görüyorduk. Seçim sürecinde ‘bekle gör’ modundaydılar ancak seçim bittikten sonra, güçlü kabine kurulduktan sonra yurt dışından Türkiye’de iş yapmaya yönelik çalışmalar fiiliyata dökülmeye başlandı. Heyetlerin biri gidiyor, biri geliyor. Bunun somuta dökülmesi an sorunu. Cumhurbaşkanı Yardımcımız Cevdet Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek, takım halinde evvel BAE’de, sonra Katar’da ağır temaslarda bulundu. Suudi Arabistan’la ağır temaslar var. Önümüzdeki hafta Cumhurbaşkanı’mızın Körfez tipi var, 3 ülkeyi kapsıyor şimdilik. Suudi Arabistan, Katar ve BAE. Değerli ticari muahedeler ve yatırım mutabakatları imzalanacak. Kurmaylar ağır formda çalışıyorlar. BAE ile ikili ticaret muahedemiz zati imzalandı, onay sürecinde, 10 milyar dolarlık karşılıklı ticaret hacmini birinci planda 25 milyar dolara çıkarmayı hedefliyoruz, daha sonra 40 milyar dolar amacı var. Siyasi alandaki süratli yakınlaşma, Türkiye’miz, ekonomimiz, halkımız için çok hoş ekonomik yararlara dönüşecek. Suudi Arabistan Ticaret Bakanı bizi aradı, tıpkı istek ve kararlılığı onda da gördük.”
Bolat, Abu Dabi Kalkınma Holdingi (ADQ) İcra Şurası Lideri Mohamed Hassan Al Suwaidi ile yaptığı görüşmeyi de anımsatırken “BAE’nin en büyük yatırım holdingi ADQ beni ziyaret etti. Lider bizimle görüştükten 3 saat sonra Ticaret Bakanı olarak atandı. Görüşmemiz kendisine uğurlu geldi. Bize, ‘Biz Türkiye’de yatırım konusunda 30 milyar dolarlık amacımız var. Her türlü besin eser dalında, lojistik, nakliyat bölümünde, ilaç ve hastane işletmeciliği bölümünde, altyapı yatırımlarında ve start-up’ların olduğu teknoloji teşebbüs firmaları alanında, bu 5 alanda tekliflere açığız’ diye açık bir ileti verdiler. Cumhurbaşkanımızın ziyareti ve yapılacak mutabakatlardan sonra dış yatırımlarda büyük bir hızlanma olacak. Avrupa’dan da önemli arayışlar var. Herkes başlamaya hazır. Önümüzdeki birkaç ay içinde, sonbahara girerken biz bu teşebbüslerin somut yatırımlara dönüşeceğine inanıyoruz. Mevcut yatırımlarını artırma eğiliminde olacak olanlar ve yeni girecek olanlar var. Yakın vakitte dış yatırımlarda büyük bir ivme göreceğiz.” tabirlerini kullandı.
Deprem felaketi sonrası oluşan gereksinimler ile memur ve emekli maaş düzenlemeleri nedeniyle bütçe istikrarının değerine işaret eden Bolat, “Korkunç bir sarsıntı yaşadık. Hazine ve Maliye Bakanlığı raporuna nazaran, 103 milyar dolarlık kaynağa muhtaçlık var. Bu kaynak 4 yıla yayılan müddette tamamlanmış olacak. Çok önemli bütçe açığı ortaya çıkacak ve kamunun borçlanma limiti aşılmış olacaktı. Bu sahiden hareketle zelzele için bir Ulusal Dayanışma Paketi ismi altında bu program hazırlandı. Ek bütçe çıkarılması kararı alındı. Ek bütçe de 1,1 trilyon lira civarında.” diye konuştu.
İhracatçıların döviz yükümlülüklerinin esnetilip esnetilmeyeceğine ait soru üzerine ise Bolat, yapılan ihracatın dövizinin ülkeye gelmesinin ehemmiyetine işaret etti. Bolat, Merkez Bankası ile Hazine ve Maliye Bakanlığının bu mevzuları çalıştığını belirtirken “Bize de gelen bu talepleri paylaşıyoruz. Ülke ve iktisat için döviz istikrarı için olması gereken neyse o yapılacak, onu rahatlıkla söyleyebilirim.” cevabını verdi.
Bolat, Merkez Bankasının siyaset faizini artırması sonrasında bankaların kredi musluklarını açmaya başladığına işaret ederek “Merkez Bankamızla geçen hafta bir toplantı yaptık. İhracatçıların finansmana erişimindeki zahmet ve dertlerini ilettik. Orada da hayli olumlu, olumlu bir bakış açısı görmekten mutluyuz. İhracatçılarımız telaş duymasın, finansman kanalları açılıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
AB ile bağlantılar ve Gümrük Birliğinin güncellenmesi sürecine ait de bilgi veren Bolat, şunları kaydetti:
“AB’den birçok önderin seçim sonunda Türkiye ile yine çalışma konusunda istekli olduğunu gözlemledik. Önümüzdeki süreçte orta vadede Gümrük Birliği’nin güncelleme müzakerelerinin süratle başlatılıp bir sonuca varması talebimiz var. En son AB’nin 10 gün evvelki Önderler Doruğu’nda önderler, AB Komitesi’ne misyon verdiler, ‘Türkiye ile AB ilgilerinde kıymetlendirme raporu hazırlayın’ diye. Bu da değerli bir gelişme. Yakında o rapor çıkar. Biz de Ticaret Bakanlığı olarak bu mevzuda istekliyiz. Önümüzdeki günlerde Bakan Yardımcım Mustafa Tuzcu Beyefendi Brüksel’e gidecek. Ben de AB’nin Genişlemeden Sorumlu Lider Yardımcısı ile görüşme niyetindeyim. En azından gerginliğin ortadan kalktığı periyodu proaktif yaklaşımla harekete dönüştürerek Türkiye-AB ilgilerini hızlandırmayı, güçlendirmeyi planlıyoruz.”
“Mal ihracatımızı 7 katına çıkardık”
Son 4 yıl içinde dünyada ve bölgede yaşanan salgınlara, savaşlara, ham unsur ve güç krizlerine karşın ihracatçıların, takdire şayan bir performans gösterdiğine işaret eden Bolat, son 21 yılda uygulanan gerçek ve tesirli siyasetlerle ihracatta rekorlar kırıldığını söyledi. Bolat, “2002’de 36,1 milyar dolar olan mal ihracatımızı 2022 sonunda 7 katına çıkardık, tekrar bu devirde dünya ihracatımızdan aldığımız hissesi yüzde 0,5 seviyesinden yüzde 1,02’ye yükselttik. Ocak-haziran periyodunda ihracatımız 123,4 milyar dolar oldu ve yıl sonunda 265 milyar dolara ulaşmayı hedefliyoruz.” diye konuştu.
