35 yılı aşkın müddettir yenilikçi tedaviler geliştirmeye odaklanarak HIV enfeksiyonunun ölümcül olmaktan çıkıp, yönetilebilir hale dönüştürülmesi için çalışan Gilead, HIV ile gayrette doktor dernekleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte, Avrupa HIV Test Farkındalığı Haftası’nın ülkemizde de hayata geçirilmesine öncülük ediyor. Gilead Türkiye; AIDS ve CYBHD, EKMUD, GUNIDER, HAKED, HIVEND, KLIMIK doktor dernekleri ve mevzunun değerli paydaşı olan Pozitif-iz, Olumlu Hayat, TAPV* ile bir ortaya gelerek 21-27 Kasım Avrupa HIV Testi Farkındalık Haftası’nı bu yıldan itibaren ülkemize kazandırıyor. Bu vesileyle hayata geçirilecek “Bugününü Test Et, Yarınını Teşhis Kampanyası” ile de toplumdaki farkındalığın artırılması hedefleniyor.
Avrupa HIV Testi Farkındalık Haftası kapsamında, 2013 yılından bu yana, toplum, sıhhat çalışanları ve karar vericilerde HIV testinin ehemmiyeti konusunda farkındalık yaratılması amaçlanıyor. Avrupa’da olduğu üzere artık Türkiye’de de 21-27 Kasım Avrupa HIV Test Farkındalığı Haftası olarak etkinliklerle geçen bir haftaya dönüşüyor. Hafta boyunca düzenlenen etkinliklerde HIV testinin yanı sıra erken teşhis ve tedaviye erişimin değerinin de anlatılması hedefleniyor. Ayrıyeten hafta kapsamında, test yaptırmak isteyenlerin fiyatsız ve kimlik bilgisi vermeden test yaptırabilecekleri yerler ve bilgileri paylaşılarak, Sıhhat Bakanlığı’nın toplumu HIV enfeksiyonuna yönelik risklerden muhafaza amacına hizmet edilecek.
1980’lerin başında ortaya çıkan HIV, geliştirilen tedavi sistemleri ile günümüzde tedavi edilebilen kronik bir enfeksiyon halini aldı. Erken teşhis ve aktif tedavi prosedürlerinin kullanılması ve geniş çaplı denetim programlarının kararlılıkla uygulanması sayesinde günümüzde HIV, artık ölümcül bir enfeksiyon olmaktan çıkıp denetim altına alınabilir bir hale geldi. HIV ile yaşayan şahısların, gerçek tedaviyle işlerine, okullarına, ömürlerine devam edebildiği, bulaştırma risklerinin kalmadığı ve doğal yollarla çocuk sahibi olabildikleri biliniyor.
Buna karşın toplumun çok geniş bir kısmında hala HIV ve tedavi edilmediği takdirde dönüştüğü AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) ile ilgili kâfi bilgi ve farkındalık mevcut değil. Bilgi ve farkındalığın olmayışı, HIV testi yaptırma konusunda da bilinçsizliğe yol açarak enfeksiyonun ilerlemesine ve yayılmasına yol açıyor. Türkiye, tedaviye erişim ve tedavide başarılı lakin, test ve teşhiste amaçların gerisinde kalıyor.
Bu doğrultuda harekete geçen Gilead öncülüğünde Türkiye’nin HIV alanında çalışan değerli kuruluşları bir ortaya gelerek “Birlikte HIV’den Daha da Güçlüyüz” platformu hayata geçmişti. Platformda; Gilead Türkiye, AIDS ve CYBHD, EKMUD, ENFEKDER, GUNIDER, HAKED, HIVEND, KLIMIK doktor dernekleri ve mevzunun kıymetli paydaşı olan Pozitif-iz, Olumlu Ömür, Kırmızı Kurdele İstanbul, sivil toplum kuruluşu TAPV* ve dijital tahlil ortağı Albert Health yer alıyor. Gilead, HIV alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları, HIV ile yaşayan şahıslar ve öbür paydaşlarla ortak bir hedef çerçevesinde güçlerini birleştirerek mümkün olan en fazla sayıda şahsa ulaşmayı hedeflediği ‘Tek Ses’ projesini de geçen yıl Dünya AIDS Günü vesilesiyle lanse etmişti.
Bu yıl da Avrupa HIV Testi Farkındalık Haftası kapsamında Gilead’ın konut sahipliğinde, tabip dernekleri ve hususla ilgili STK’lar, DADA Sahne’de düzenlenen özel bir aktiflikte bir ortaya geldi. Okan Bayülgen’in moderatörlüğünde gerçekleştirilen panelde; HIV alanında uzman tabipler ve dernek sözcüleri, Türkiye’de ve dünyada HIV alanında şimdiki durum, gerçek bilinen yanlışlar, bayan ve çocuk sıhhati açısından kıymeti, test ve tanıya erişim, yayılımı engellemek için atılması gereken adımları ele aldı. Ayrıyeten, anonim test merkezleri, dünyada HIV test sürecinin nasıl işlediği, toplumsal damgalanma bahisleri, HIV tanısı alan şahısların nasıl bir ömür sürdüğü, nelere muhtaçlık duyduğu üzere çok kıymetli noktalar üzerinde duruldu.
örü Dr. Serhan Sevgi: “Dünyada 36. Türkiye’de 16. yılımızı kutluyoruz. Gilead, yenilikçi tedaviler geliştirme ve her basamakta tedaviye ulaştırma mevzularına odaklı bir şirket. Kuruluş ideolojisinden aldığı ilhamla HIV’in ‘ölümcül’ bir enfeksiyon olmaktan çıkıp, kronik bir enfeksiyona dönüşmesine öncülük etti. Türkiye’de toplum genelinde HIV şuuru hâlâ çok düşük düzeylerde. Toplumsal farkındalık yaratmak için ortak akıl ve şuurla hareket etmek ve bunu sürdürülebilir kılmak için gerçek iş birlikleri yapmak kilit rol oynuyor. Gilead olarak biz de toplum sıhhati sorunu olan HIV ile uğraşa, birleştirici ve sürdürülebilir yaklaşımlarıyla öncü olmaya devam ediyoruz. Başka yandan yalnızca farkındalık alanında değil HIV ile yaşayan bireylerin ve risk altındaki şahısların uzun periyot sıhhat idaresini kolaylaştırmak ve yenilikçi tahlillerle hayat kalitesini artırmaya yönelik dijital araçlar üzerinde de çalışıyoruz.”
Dr. Asuman İnan (KLİMİK / Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği): “Geçmiş yıllarda dünya çapında artmış olan HIV enfeksiyonunun yayılımı, erken teşhis ve faal tedavi metotlarının kullanılması ve geniş çaplı denetim programlarının kararlılıkla uygulanması sayesinde günümüzde pek çok ülkede denetim altına alındı. Artık biliyoruz ki viral yük belirlenemeyen seviyedeyse HIV’in cinsel yolla bulaşma mümkünlüğü yoktur. Buna Belirlenemeyen=Bulaştırmayan diyoruz. Bu sayede HIV ile yaşayan bireylerin virüsü bulaştırma risklerinin neredeyse sıfıra indiği ve doğal yollarla çocuk sahibi olabildikleri kanıtlanmıştır.”
Dr. İftihar Köksal (ENFEKDER / Enfeksiyon Hastalıklarından Korunma ve Savaşım Derneği): “Dünyanın pek çok ülkesinde, HIV’in yayılmasına yönelik tedbirler ile, yıllık yeni olay sayısı son 10 yılda sabit kalmış yahut azalma trendine girmişken, Türkiye’de yıllık yeni olay sayısı hala besbelli biçimde artış göstermektedir. Türkiye, tedaviye erişim ve tedavide başarılı fakat, test ve teşhiste maksatların maalesef gerisinde. Ayrıyeten dünya çapında azalma trendine girdiği halde ülkemizde hala yayılma eğiliminde HIV enfeksiyonunun genç yaşlarda da saptandığını görüyoruz”. Tabipler olarak enfeksiyonun yayılımını önlemek için en öncelikli aksiyonun teşhis koymak olduğuna inanıyoruz. Ülkemizde sıhhat kuruluşlarında HIV testi itimatla yapılmaktadır. Bununla birlikte, test yaptıran yahut teşhis alan şahıslar damgalanmaya maruz kalmaktan çekinebildikleri için testlerin anonim biçimde yani kimlik bilgisi paylaşmadan da yapılabiliyor olması çok kıymetli. Her ne kadar artış gösteren bir enfeksiyon olsa da HIV’in tedavisi mümkündür. Bu noktada HIV enfeksiyonunun önlenmesi ve HIV’den korunma için birinci basamak, farkındalıktır. HIV şüphesi
taşıyan şahıslar kesinlikle sıhhat ünitelerine giderek test yaptırmalı. Avrupa’da da gerçekleştirilen Test Farkındalığı haftasının bu farkındalığın artmasına katkıda bulunmasını hedefliyoruz. ”
Dr. Hayat Kumbasar (HIVEND / HIV Enfeksiyonu Derneği): “HIV enfeksiyonu; hala toplumda mevti, farklı cinsel yönelim/kimlik, tedavisi olmayan bir hastalığı çağrıştırarak ayrımcılığa neden olsa da, gerçekte tüm toplumu etkileyebilen, tedavi ile uzun periyodik ve kaliteli ömrün mümkün olduğu kronik bir sıhhat durumu olarak tanımlanabilir. HIV enfeksiyonu, temelde korunmasız cinsel temasla, kan ve kan eserleri ile ve tedbir alınmazsa anneden bebeğe gebelikte, doğumda ve emzirme yolu ile bulaşabilmektedir. Toplumda korunma tekniklerinin hakikat halde uygulanması ve HIV ile yaşayan şahısların erken teşhis ve tedavisi ile enfeksiyonun yayılımının önüne geçmek mümkündür. Bu nedenle; toplumu test konusunda bilinçlendirmek ve teste teşvik etmek, tahminen de bu bahisteki en kıymetli toplum sıhhati siyaseti olmalıdır. HIV enfeksiyonuna cinsiyet bazlı bakacak olursak, aslında en savunmasız kümesi bayanlar oluşturmaktadır. Teşhis çoğunlukla gecikmekte, teşhisini bilmeyen – münasebetiyle tedavi almamış hamile bayanlar HIV ile enfekte bebekler hayata getirebilmektedir. Münasebetiyle bayanlar bilinçlendirilmeye en fazla gereksinimi olan maksat kümelerden birisidir.”
Dr. Yeşim Taşova (HAKED&GÜNİDER/ HIV AIDS Korunma ve Eğitim Derneği & Güneydoğu Nöroloji İnfeksiyon Derneği): UNAIDS tarafından dünya çapında yıllık yeni olay sayılarının 2000’li yılların başlarından itibaren düşüşe geçtiği iddia edilirken, T.C. Sıhhat Bakanlığının yayınladığı bilgilere nazaran, Türkiye’de yeni hadise sayılarının artmaya devam ettiği gözlemlenmektedir. Yakın vakitte yapılmış olan bir çalışmada halihazırda yaklaşık %40 olarak iddia edilen HIV müspet durumunu bilme oranının %90 düzeyine çıkarılması durumunda, 2040 yılına gelindiğinde mümkün hadiselerin değerli ölçüde önlenmiş olacağı varsayılmaktadır. Zira bireyler HIV müspet durumunu bilip tedavi altında olduklarında, viral yükleri belirlenemeyen seviyedeyse HIV’in cinsel yolla bulaşma mümkünlüğü yoktur. Bu nedenle bugünden başlayarak test farkındalığını ülkemizde artırmayı önemsiyoruz.
Dr. Hüsnü Pullukçu (EKMUD / Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği): “Türkiye HIV/AIDS Programı (2019-2024), 3 temel maksat doğrultusunda şekillendirilmiştir. HIV/AIDS yeni olay sayısının ve enfeksiyona bağlı vefatları azaltmak, HIV/AIDS’e yönelik sıhhat hizmetlerinin kapasitesini genişletmek ve HIV ile yaşayan bireylere yönelik ayrımcılığı ve mahremiyet ihlallerini önlemek. Bu noktada toplumun HIV’I tanıması, bulaş yollarını öğrenmesi son derece değerli.Günlük toplumsal yaşamsal faaliyetlerle HIV bulaşmaz diyoruz. Örneğin, HIV’in öpüşmekle ya da birebir çatal bıçağı kullanmakla bulaşmayacağı bilgisi dahi ne yazık ki toplumda gereğince özümsenmiş değil. Dünya AIDS günü ve HIV Test Farkındalığı Haftası üzere özel gün ve haftalar vesilesiyle bu şuurun artırılması kıymetli bir gereksinim.”
Dr. İlkay Akbulut (ACYBHD/AIDS ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Derneği): “Ülkemizde tüm sıhhat kurumlarında HIV testi yapılıyor. İstanbul, İzmir, Ankara ve birkaç kentte daha bulunan gönüllü
danışmanlık ve test merkezlerinde ise anonim olarak HIV testi yaptırabiliyorsunuz. Bu merkezlerde HIV testi yaptırdığınızda kimlik bilgilerini vermek zorunda değilsiniz. Teşhis müspet çıkarsa; kişinin anonimliği korunarak bir kodla Sıhhat Bakanlığı’na bildiriliyor. HIV’de erken teşhis çok kıymetli. Zira HIV enfeksiyonu, tedavisi olan bir enfeksiyon. Lakin teşhis alınmadığı ve tedavi edilmediği vakit ağır sonuçları olabiliyor. Türkiye’de bir kere teşhis aldıktan sonra tedaviye erişim imkanlarımız çok gelişmiş. Toplumda bulaşı azaltmak için kesinlikle teşhis koyabilme yüzdemizi artırmamız ve teşhis alan bireyleri bir an evvel tedavi altına almamız gerekli. Bunun için de başta risk altındaki şahıslara yönelik olmak üzere teste erişim imkanlarını kolaylaştırmalı, genişletmeli ve güçlendirmeliyiz.”
Çiğdem Şimşek (Pozitif-iz Derneği): “Erken periyotta HIV tanısı almak çok değerli. Zira HIV, tedavisi olan bir enfeksiyon. Şahıslar AIDS evresinde dahi teşhis alsa uygun tedaviler sayesinde geri dönebiliyorlar. Hiç kimse test yaptırmaktan çekinmesin. Evli yahut bekâr demeden herkesin test yaptırması çok değerli. HIV tanısı alanlar bazen internetten bazen de tabiplerin yönlendirmesiyle bize başvuruyor. HIV tanısı alan şahıslar birinci vakitlerde tasa yaşayabiliyor. Tam da bu noktada bizler HIV ile yaşayan dostlarımıza elimizden gelen her türlü dayanağı veriyoruz. Bugün, HIV ile yaşayan şahıslar herkes üzere sağlıklı ve uzun bir ömür sürdürebiliyor. Çalışabiliyor, evlenebiliyor ve enfekte olmayan bebek sahibi olabiliyor. Hayatın her alanında var olmaya devam edebiliyor.”
Canberk Harmancı (Pozitif Ömür Derneği): “Türkiye’de yılda 8 milyon HIV testi yapılıyor fakat bu testlerin 18-45 yaş ortası faal cinsel hayatı olan bireylere yapılması kıymetli bir nokta. Partnerinizin kim olduğunun bir kıymeti olmaksızın korunmasız tüm cinsel bağlantılar HIV ile karşılaşmanıza neden olabilir. Bugün HIV’e dair en zayıf noktamız enfeksiyonla müsabaka riskini bilmeyen yahut yanlış bilen bireylerin korunmayı ihmal etmesi. Bu bahiste farkındalık çok değerli. Biz onlara elimizden gelen takviyesi sunuyoruz. Lakin tedavi protokollerinin psiko-sosyal dayanağı de içermesi gerekiyor. Teşhis alıp yanlışsız tedaviye ulaşmanız hayatınızı hiç değiştirmeden sıhhatle yaşamanızın anahtarı olacaktır.”
Nurcan Müftüoğlu (TAPV / Türkiye Aile Sıhhati Planlaması Vakfı): “TAP Vakfı olarak hedefimiz, sürdürülebilir kalkınma sürecinde gözetici sıhhat perspektifi ile ailelerin üreme sıhhati, ana-çocuk sıhhati ve cinsel sıhhat şartlarını güzelleştirerek bireylerin bilhassa gençlerin ve bayanların hayat kalitesini yükseltmektir. Bu doğrultuda biz de vakıf olarak HIV konusunda toplumda farkındalık yaratılması için her türlü dayanağı veriyoruz.
