Asırlık markaların sırrı inanç ve prestij

Fatma KAYTEZ

Uzun soluklu bir marka ol­mak, asırları geride bı­rakmak hiç de kolay değil. Hem Türkiye’de hem de dünyada şirketlerin ömürlerinin de gide­rek kısaldığı belirtiliyor. Vakte ayak uydurmak sürdürülebilir bir yapı kurmak, bir markayı geleceğe taşımanın kolay olmadığına dik­kat çekilirken, 1955 yılında For­tune 500’e giren şirketlerin bu­gün yalnızca yüzde 12’sinin faaliyet gösterdiği kaydediliyor.

Köklü şirketleri bir ortaya geti­ren Yüzyıllık Markalar Derneği’nin Lideri Dr. Gürsel Arseven, Avru­pa ülkelerinde de şirketlerin yaş ortalamalarının süratle düştüğünü vurguladı. Arseven, “Kuruculardan itibaren devam eden jenerasyonların yö­netim formu, aldıkları kritik karar­lar, bedellerine bağlı kalırken ge­lecek stratejilerini âlâ belirlemele­ri, tanınan uygulamalardan fazla sürdürülebilirlik ve prestij kavram­larını öncelemeleri çok belirleyi­ci. Bazen kuşaklar ortası geçiş düzgün yö­netilemiyor, buna ek olarak ekono­mik, sosyolojik ve kültürel etkenler de var alışılmış ki. En değerlisi ekosis­temin bu yapıları desteklemesi. Ni­telikli insan kaynağı, eğitim, eko­nomik istikrarlar, tedarik, idare marifetleri üzere ögelerden bağım­sız yapılar düşünemeyiz. Dolayı­sıyla markalar hayatın içinde, ülke gerçeği ile markalar birebir sistemde­ler” görüşünü kaydetti.

Marka kavramının kendi için­de bir gelişim ve dönüşüm süre­cinin olduğunu söyleyen Dr. Gür­sel Arseven, “Fakat değişmeyen bahisler; inanç ve itibar” dedi. Hatta bunların gün geçtikçe daha çok kıymet kazanan kavramlar olduğunu vurgulayan Arseven, kelamlarına şöyle devam etti: “Yüz­yıllık Markalar Derneği’nin üye­leri ile yapılan araştırmalardan markayı; prestij, taahhüt, kelam, gü­ven olarak tanımladıklarını görü­yoruz. Zannediyorum muvaffakiyet bu kavramların içinde gizli. Paydaş ve çalışan bağlarınız, konjonk­tür, vaktin ruhu, müşterilerini­zin beklentisi, talepleri, ihtiyaç­ları, dönüşen mecralar, alışkan­lıklar, bunları okuyabilmek, bedelleri koruyabilmek öte yan­dan yenilikleri takip etmek ve ye­nilikçi olabilmek başka ögeler.”

Yüzyıllık markaların birden fazla besin sektöründen

Yüzyıllık Markalar Derneği’n­den elde ettiğimiz bilgilere nazaran Ül­kemizde yüz yılı aşan 200’ün üze­rinde marka bulunuyor. Bu marka­ların çoğunluğu da besin kesiminde faaliyet gösteriyor. Dernek Başka­nı Dr. Gürsel Arseven, kurulduk­larından bu yana bu hususta fark­lı araştırmalar yaptıklarını söyle­di. “İlk araştırmamız Tarih Vakfı ile yaptığımız proje kapsamında geniş bir literatür taraması ile ha­zırlandı” diyen Arseven, daha son­ra bir araştırma şirketi ile birlikte ellerindeki dataları tahlil etmek için bir süreç yürüttüklerini, mar­kaların evrak ve arşivlerinin nite­liğini irdelediklerini söyledi. Arse­ven, “Ayrıca Türkiye’deki Ticaret Odaları ile irtibat kurarak araş­tırma sürecini devam ettirdik. Bu bağlamda net dataya ulaşmak çok kolay değil. Dernek üye kabul sü­reci bir protokole bağlı ilerliyor. Bu süreç üyelik kaideleri dahilinde tari­hi evrak, markanın soy ağacı, tarih­çesinin belgelenmesi ve onay süre­ci kademelerini içeriyor. Derneğin üyesi olmayan yahut müracaatta bulunmayan markaların arşivleri ile ilgili data erişimi kısıtlı olduğu için araştırma süreci de kısıtlı kalıyor. Elimizdeki bilgilerden 200’ün üzerinde marka olduğunu söyleyebiliriz” dedi.

2012 yılında esaslı markalar bir ortaya geldi

Dernek olarak 2012 yılından bu yana hizmet verdiklerini hatırla­tan Dr. Gürsel Arseven, Yüzyıllık Markalar Derneği’nin ülkemizde esaslı markaların bedellerini ko­rumak, geliştirmek ve bu ortak de­ğerleri, biriktirdikleri tecrübesi gelecek jenerasyonlara tek elden aktar­mak için kurulduğunu kaydetti. Arseven, “Derneğe üyelik süreci­nin tıpkı vakitte bir akreditasyon işlevi var. Bu süreç üyelik kaideleri dahilinde tarihi evrak, markanın soy ağacı, tarihçesinin belgelenmesi ve bir protokol çer­çevesinde onay süreci aşamaları­nı içeriyor. Burada maksat arşivin ve hafızanın değerine dikkat çekmek. Hem üyelerimize hem de yeni müracaatta bulunan markalara bu mevzuda danışmanlık hizmeti de sunuyoruz ve işin uzmanları ile bir ortaya getiriyoruz” diye konuştu.

Tescil, rekabet avantajı sağlıyor

Yüzyıllık Markalar Derneği’nin şu anda 41 üyesi olduğunu lisana ge­tiren Dr. Gürsel Arseven, dernek çatısı altında markanın yüzyıl­lık, esaslı bir marka olduğunun bir manada tescil edildiğini söyledi. Arseven, “Dolayısıyla mirası olan esaslı markaların “Yüzyıllık Mar­ka” üyelik statüsünü edinerek bir farklılık ve farkındalık sunmaları mümkün oluyor. Bilhassa üyele­rimizden biliyoruz ki dernek üye­liği yurt dışında da çok ilgi görüyor. Fuarlara katılan markalarımıza kesinlikle soruyorlar, tescil bir reka­bet avantajı sağlıyor” dedi.

Öte yandan yüzyıllık bir marka olarak tıpkı emelleri paylaşan mar­kalar ve paydaşlarla bir ortada ol­manın ufuk açıcı bir pahası olduğu­na da dikkat çeken Arseven, farklı daldan, farklı kentlerden, fark­lı büyüklük ve kurumsal yapılar­daki markaları ortaklaştıran de­ğerin marka mirasları olduğunu söz etti. Arseven, şöyle devam etti: “Derneğin üzerinde çalıştığı projeler esaslı markaların dahil ol­mak istediği, bedellerine uyumlu projeler, üye markalarımızdan al­dığımız geri bildirimler bu anlam­da çok olumlu oluyor. Dernek çatısı altında üye markalar için hem mar­ka mirasını, esaslı bedellerini ko­rumanın yollarına eriştikleri hem de markalarını ileriye taşımak için bir ortada ürettikleri, ortak mirası sunabildikleri bir yapı var. En te­melde dernek esaslı markalar için bir çatı oluşturuyor ve geçmiş, bu­gün gelecek bağlamında ortak ya­yın projeleri, araştırmalar, etkin­likler, ders programları organize ediyor. Derneğe üyelik için mutla­ka bir tarihi evrak, kayıt, doküman ih­tiyacı bulunuyor. Koşulları yerine getiremeyen markaların üye olma imkanı yok. Üyelikten bağımsız biz tüm markalara bu hususa özel olarak ilgi göstermelerini mutla­ka araştırma yapmalarını ve kayıt tutmalarını öneriyoruz. Derneğe müracaatta bulunan markalarımı­za önerdiğimiz araştırmalar sonu­cunda tarihi evrak bulan ve aramı­za katılan markalarımız oldu.”

Birçok projeye imza atıldı

Dr. Gürsel Arseven, dernek ola­rak kuruldukları yıldan bu yana gerçekleştirdikleri çalışmalardan da bahsetti. Yüzyılık Markalar Der­neği’nin arşiv ve araştırma konusu­nun önceliklendirdiği alanlardan biri olduğunu vurgulayan Arse­ven, derneğin kuruluşundan birkaç yıl sonra tüm markaların araştır­ma süreçlerini kapsayacak ve ni­telikli çıktıları olacak bir proje ha­zırladıklarını hatırlattı. Arseven, “Kısa müddet içerisinde de Kalkınma Ajansı ile projemizi hayata geçir­dik. Paydaşlarımız ortasında Ta­rih Vakfı vardı. Tarih Vakfı bir se­nelik araştırma sürecinde tüm üye markalarımızın evraklarını inceledi, araştırdı ve içerikleri oluşturdu. Ayrıyeten tüm üyelerimiz ile arşivcilik üzerine de çalışmaya başladık. “Yüzyıllık Hikayeler” ki­tabı bu çalışmanın sonucunda or­taya çıktı” dedi. Başta üniversiteler, müze ve kültür sanat kurumlarının işbirliği yaptıkları kurumlar olarak sıralayan Arseven, her yıl sayısız konuşmaya katıldıklarını da kay­detti. Arseven, “Geçtiğimiz yıllar­da IKSV Tasarım Bienali’ne mar­kalarımızla iştirak sağladık. Pera Müzesi’nde bir “Yüzyıllık Marka Zirvesi” projemiz vardı, pande­mi sebebiyle içeriğini dönüştüre­rek “Geçmişten Geleceğe Marka­laşmak” başlığı ile online bir eğitim serisine çevirdik” dedi.

Akbank, Sabancı Üniversitesi ve Deloitte işbirliğiyle “Yüzyıllık Marka Olmak” araştırma projesini hayata geçirdiklerini de tabir eden Dr. Gürsel Arseven, araştırmanın yaklaşık bir yıl sürdüğünü tüm üye markalarıyla derinlemesine görüşmeler yaptıklarını söyledi. Arseven, “Tüm bu çalışmaları yü­rütürken amacımız bir müze aç­maktı. Ocak 2023’de Sultanah­met’te üyemiz Türkiye Turing Oto­mobil Kurumu’nun konut sahipliğinde “Turing Yüzyıllık Markalar Hafı­zaevi”nin açılışını gerçekleştirdik. Yer tıpkı vakitte süreksiz sergi­lere de konut sahipliği yapacak” dedi.

Köklü markalara Hafızaevi’ne davet çağrısı

Baş­kanı Dr. Gürsel Arseven, “Tüm yüzyıllık markaları evvel arşivleri­ne, hafızalarına sahip çıkmaya ve araştırmaya davet ediyoruz, son­ra da Yüzyıllık Markalar Derneği çatısı altında buluşup Hafızae­vi’nde yerlerini almaya” dedi.

Yüzyıllık Markalar Müzesi için değerli bir adım

Dr. Gürsel Arseven, bu yılın Ocak ayında Turing Yüzyıllık Markalar Hafızaevi’ni açtıklarını kaydetti. Yüzyıllık Markalar Müzesi için bunun kıymetli bir adım olduğunu kaydeden Arseven, “Bu mekan­da emelimiz Türkiye’deki yüzyıl­lık markaların hafızasını, biriktir­dikleri kurumsal kültür, bedeller, hafıza ve içeriği sunmak, onlarca yıldır ayakta kalabilmiş, geçmiş ile gelecek ortasındaki bağın canlı temsilcileri olan esaslı markaları ortak bir alanda görünür kılmak. 2023 ve Cumhuriyet’in 100.Yılın­da Hafızaevi’ni hayata geçirmek için hoş bir zamanlama oldu” dedi. Hafızaevi’nin Sultanah­met’in merkezinde üyeleri Türki­ye Turing Araba Kurumu ile birlikte hazırladıkları küçük bir müze olduğunu söyleyen Arse­ven, Hafızaevi’nin ziyaretçileri­ne Türkiye’deki esaslı markaları, kuruluş kıssalarını, kurucuları­nı hatırlatarak tarihte kısa bir yol­culuğa çıkardığını ve hafızaları tazelediğini söz etti. Arseven, “Projenin Küratörü Kamil Fırat ve Mimarı Aslı Dağaltı Dilsiz ne­fis bir iş çıkardılar. Mütevazi bir yaklaşımla bu küçük yeri en verimli formda tasarladılar. Giriş­ten itibaren markaların logoları, bir üst katta kıssaları ve kuru­cuları, ikinci katında ise süreksiz stant alanı mevcut. Ekim sonuna kadar Türkiye Turing Araba Kurumu’nun standı devam ede­cek, Kasım ayında yeni bir stant açacağız.”

Her ay yeni bir aktiflik ve stant olacak

Derneğin yönettiği Hafızaevi’nin bağlantı faaliyetlerinin önümüz­deki süreçte de devam edeceğini lisana getiren Gürsel Arseven, her ay tertipli etkinlikler ve değişen marka stantlarının ziyaretçileri karşılayacağını kaydetti. Bu yıl Yeditepe Üniversitesi ile bir ders programı hazırladıklarını da ha­tırlatan Arseven, “Yıl içinde farklı Üniversitelerde de konuşma ve seminerlerimiz olacak. Yıl içinde üyelerimiz ile bir ortaya geldiğimiz kapalı küme etkinlik­ler düzenliyoruz” dedi.

Cumhuriyetimizin 100. Yılında yüzyıllık markalara çağrı

Bu yılın başından itibaren “Cumhuriyetin 100.Yılında Yüzyıllık Markalara Çağrı” projesini başlattıklarını bildiren Yüzyıllık Markalar Derneği Lideri Dr. Gürsel Arseven, bu projeye 2024 yılında da devam edeceklerini kaydetti. Arseven, “2024 yılında Yüzyıllık Markalara Davet programı ile daha nitelikli bilgiler ışığında bir araştırma projesi planlıyoruz” dedi. Yıl bitmeden bir projeleri daha olacağını açıklayan Gürsel Arseven, projenin şimdi tamamlanmadığını yakında duyurusunu yapacaklarının muştusunu verdi.