Aracılık yüklenimi; halka arz edilen menkul kıymetlerin tümünün, satılacağı aracı kuruluşlar tarafından ihraç eden şirkete taahhüt edilmesi işlemine denir. Bir başka deyişle sermaye piyasası araçları, halka arzda aracı şirketler tarafından satışa çıkarılır. Bu varlıkların alım satım işlemlerine aracılık edilir.
Aracılık yüklenimi nedir sorusuna daha ayrıntılı bir cevap vermek gerekir. Bu işlem esnasında kuruluşların azami mali sorumluluğuna Kurul tarafından karar verilir. Halka arz sırasındaki aracılık faaliyetlerinde yüklenilen taahhütlerin tutarı Kurul’un sermaye yeterliliği doğrultusunda belirlenir ve sınır aşılmaz.
Halka arzda aracılık eden yetkili kuruluş, sermaye piyasasının miktarı çok yüksek olduğu takdirde risk almak istemeyebilir. Bu doğrultuda iş yükünü ve sorumluluğu paylaşmak için birden fazla yetkili kuruluş halka arzda yer alabilir. Bu şekilde aracılık yüklenim şekilleri kısmen ve tamamen gerçekleştirilebilir. Aracı kuruluşların tercihi doğrultusunda farklı yüklenimler uygulanabilir.
Aracılık Yüklenimi Türleri Nelerdir?
Aracılık yüklenimi, işlem türünden şirkete kadar pek çok farklı şekilde yapılabilir. Aracılık yüklenimi türleri; bakiyeyi, tümünü, kısmen bakiyeyi ve kısmen tümünü olmak üzere 4’e ayrılır.
Bakiyeyi Yüklenim
Bu işlemin türlerinden bir tanesi bakiyeyi yüklenimdir. Halka arz esnasında satılmayan varlıklar söz konusu olabilir. Satılmayan bu kısım, aracı yetkili kurum tarafından tam olarak satın alınır. Bu işlem satış süresi sona erdiğinde gerçekleştirilir. Kalan tüm varlıklar, nakit ödenir.
Tümünü Yüklenim
Aracılık türlerinden bir diğeri tümünü yüklenimdir. Bu işlem, satış başlamadan önce yapılır. Halka arzdan önce tam ve nakit olarak varlığın ücreti ödenir. Tümünü yüklenimde varlığın tamamı alınıp ardından halka satılır.
Kısmen Bakiyeyi Yüklenim
Aracılık çeşitlerinden biri de kısmen bakiyeyi yüklenimdir. Bu işlem, satış esnasında gerçekleştirilir. Aracı kurum kalan kısmın tamamı yerine belli bir oranı almayı taahhüt eder. Bu durumda yetkili kurum kalan kısmın hepsini almak zorunda kalmaz. Bu işlemde aracı kuruluş dilediği oranda varlık satın alır.
Kısmen Tümünü Yüklenim
Aracılık işleminin son türü, kısmen tümünü yüklenimdir. Bu türde aracı kurum satış öncesinde varlığın bir kısmını alır. Bu işlem, mal halka arza açılmadan önce gerçekleşir. Satış gerçekleştikten sonra kurum aldığı tutarı halka arz eder.
Aracılık Yüklenimi Önemi Nasıl?
Aracılık yüklenimi oldukça önemli bir işlemdir. Bu yüklenim sayesinde halka arz faaliyetlerinde yetkili kuruluşlar ve yatırımcılar arasında bir güven oluşur. Kuruluşlar hisse senetlerini rahatlıkla satışa çıkarabilirken yatırımcılar ise dolandırılma endişesi olmadan satın alma işlemi yapabilir.
Aracılık yüklenimi yetkili kuruluşlara ve yatırımcılara kolaylık sağlar. 4 farklı türe sahip olan bu işlem sayesinde aracı kurum satım ve alım işlemlerinde esnek olabilir. Bu yöntem, aynı zamanda piyasada henüz tanınmayan ve işlem geçmişine sahip olmayan şirketlerde oluşabilecek olumsuz sonuçları ortadan kaldırır. Kamuda bilgileri henüz özümsenmemiş bir ortaklığın ilk satışında ortaya çıkabilecek talep eksikliği de böylece ortadan kalkar. Aracılık yüklenimi sayesinde piyasaya henüz girmemiş olan şirketler, yatırımcıların güvenini daha kolay kazanabilir.
