Nagihan KALSIN
Yalnızca ülkemizin değil, birebir vakitte insanlık tarihinin en büyük afetlerinden biri olarak pahalandıran felaketin birinci yılında DÜNYA, AFAD’ın 6 Şubat 2023 Sarsıntı Tahlil Raporu’na ulaştı. Raporda sarsıntının yaşandığı birinci dakikalarda grupların yola çıkarak AFAD Uyum Merkezi’nin faaliyete geçtiği bilgisi yer alırken 45’inci dakikada en üst düzey alarm verildiği, 60’ıncı dakika da memleketler arası davete çıkıldığı bilgisi paylaşıldı.
“İki sarsıntı tam yıkım düzeyine yakındı”
AFAD’ın bilgilerine nazaran 400 kilometreye yakın fay çizgisinin kırıldığı belirtilirken, sarsıntıların yerin 8.6 ve 7 kilometre ile yüzeye yakın derinliklerde meydana geldiği bildirildi. Sarsıntıların şiddetlerini “Tam Yıkım” düzeyine yaklaştığını belirten tahlil raporunda zelzelelerin büyüklükleri üzere şiddetleri, yıkıcı tesirleri de yüksek ölçümlendi.
Depremler, AFAD RED Zelzele Ön Hasar ve Kayıp Varsayım Sistemi’ne nazaran Mercalli şiddet ölçeğinde, tam yıkım düzeyinin bir ve iki alt düzeylerinde gerçekleşti. Sarsıntılar, merkez üslerinden 300-400 kilometre uzaktaki binaları yıktı. Sarsıntıda 38 bin 901 bina yıkılırken 200 bin 250 bina ağır hasar aldı.
Ağır kış şartları müdahaleyi güçleştirdi
Raporda sarsıntıların Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Osmaniye, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Kilis ve Elâzığ’ın ortasında yer aldığı 11 vilayette büyük yıkıma yol açarak 14 milyon kişinin yaşadığı 120 bin kilometrekarelik alanda ağır bir tesir oluşturduğu belirtilerek şu bilgiler yer aldı: “124 ilçe, 6 bin 929 mahalle ve köy sarsıntılardan direkt olarak etkilenirken 62 ilçedeki yıkımın boyutları ağır oldu. Sarsıntının tesirleri 11 ilimiz ile hudutlu kalmadı, tesir ettiği öteki etraf vilayetlerle birlikte 18 ilimiz için “Genel Hayata Tesirlilik Oluru” alındı.
Ağır kış şartları ve olumsuz hava kaideleri müdahaleyi güçleştirdi. Bölgede dondurucu soğuk yaşanıyordu. Kar yağışının tesirli olduğu bölgede, kar ve buzlu yollar ulaşımı zorlaştırıyordu. Olumsuz hava şartları helikopterlerin uçmasını imkânsız hale getirdi.”
350 çadır kent kuruldu
Sarsıntı bölgesinde arama kurtarma ile birlikte birinci günden itibaren ön düzgünleştirme çalışmalarının başlanıldığı belirtilen raporda, yüz binlerce çadır birinci günlerde bölgeye ulaştırıldığı hava şartlarının helikopterle uçuşa imkân vermesinden itibaren de çadırlar kırsal bölgelere karayolunun yanı sıra helikopterlerle ulaştırıldığı bilgisi raporda yer aldı.
Kısa müddette bölgeye ulaştırılan çadır sayısının 1 milyona ulaştığı, 350 AFAD Çadır Kent alanında ve afetzedelerin muhtaçlık duyduğu noktalarda 645 bin çadır kurulduğu, günlük ortalama 4 milyon kişi/öğün yemek hizmeti verildiği kaydedildi.
Tarihteki en büyük güzelleştirme operasyonu
Toplam 2.5 milyon afetzedenin barınması sağlandı. Çadırlar, yardım TIR’ları ve milyonlarca besin kolisi ile başlatılan güzelleştirme fazı, kapsamlı biçimde sürdü. Kurulan 350 AFAD Çadır Kentinde konuk edilen afetzedeler, kış gelmeden konteyner kentlere taşındı.
AFAD’ın çalışmaları ve uyumundaki çalışmalarla toplam 2.5 milyon afetzedeye süreksiz barınma hizmeti verildi. Yaklaşık 1.2 milyon afetzedeye otel, misafirhane ve yurt üzere tesislerde barınma imkânı sağlandı. 409 AFAD konteyner kentinde 700 bin afetzede ömrünü sürdürüyor.
215 bin AFAD ömür konteynerinden oluşan 409 AFAD konteyner kenti kuruldu. 700 bin kişi konteyner kentlerde konuk ediliyor. Konteyner kentlerde ve vilayet ile ilçe merkezlerinde, konteyner dükkânlar oluşan AFAD Çarşılar oluşturuldu. AFAD Çarşılarında, afetzede esnaf 12 bin 726 süreksiz işyerinde hizmet veriyor, ticaret yapıyor. Afetzede esnaf konteyner dükkânlarında ticaret yapmayı sürdürüyor.
Ev sahibi ve kiracı olan yaklaşık 350 bin afetzede haneye kira yardımı ödeniyor. Yaklaşık 2 milyon haneye 10 bin TL takviye ödemesi yapıldı. 558 bine yakın haneye 15 bin TL taşınma yardımı sağlandı. Yakınlarını zelzelede kaybedenlere, 100 bin TL vefat yardımı ödendi. Sarsıntıdan direkt etkilenen 11 ve dolaylı etkilenen 7 vilayette hasar tespit çalışması yapıldı. 2 milyon 301 bin 569 bina ve 6 milyon 227 bin 539 bağımsız kısımda hasar tespit gerçekleştirildi.
