Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Borsa İstanbul 150. Yıl Gong Töreni’nde konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, konuşmasında öne çıkanlar şöyle:
– Cumhuriyetimizin 100’üncü yıldönümünde borsamızın 150’nci yaşını daima birlikte gururla kutluyoruz. Borsamız birinci defa 1873 yılında faaliyete başladı. 1985 yılındığına gelindiğinde ise İstanbul Menkul Değerler Borsası kuruldu. Daha sonra farklı borsalarımızı tek çatı altında toplamaya karar verdik. Borsamız bir anonim şirkete dönüşerek daha şeffaf daha dinamik, takas ve saklama kurumları ile daha entegre bir yapıya kavuştu. Türkiye Varlık Fonu’nun tesis ile birlikte Borsa İstanbul’u 2017 yılında Varlık Fonu’nun portföyüne dahil ettik. Varlık Fonu’nun iştirak oranı Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’na ilişkin hissenin satın alınması sonrasında yüzde 90,6’ya çıktı. Böylece Borsa İstanbul’un yapısal dönüşüm süreci tamamlanmış oldu.
– Tam 1,5 asırdır ülkemizin kalkınması, büyümesi, ekonomik olarak güçlenmesi, istihdamın, üretimin ve yatırımın artması için gayret harcayan borsamızın bütün mensuplarını şükranla yad ediyorum. Borsa İstanbul bünyesinde süreç gören tüm şirketlerimize de Türkiye iktisadına yaptıkları katkılar için teşekkür ediyorum.
– Borsamız 150 yıllık esaslı tarihi ile Türkiye’nin son 1,5 asırdaki inişli çıkışlı seyahatinin en yakın şahitleri ortasında yer alıyor. Osmanlı Devleti’nin dağılmasından 1. Cihan Harbi’ne, Ulusal Gayret’ten Cumhuriyetimizin ilanına, tek parti sultasından çok partili demokrasiye geçişe, darbelerden ekonomik krizlere kadar son 150 yılda milletimizin başına gelen düzgün berbat her olay borsamızı da etkilemiştir. Tabi buna bir de savaşından salgınına, global ölçekte yaşanan tüm gelişmeleri de eklememiz gerekiyor.
– Borsa İstanbul’u yalnızca cumhuriyetimizin değil tıpkı vakitte global sistemin canlı şahitlerinden biri olarak kıymetlendiriyoruz. Borsamızın serencamına baktığımızda esasen milletimizin iktisat ve finans alanındaki uğraşının iz düşümlerini de görebiliyoruz. Burada öncelikle şu konuya dikkatlerinizi çekmek isterim. Borsanın birinci kurulduğu yıllar Osmanlı’nın borçlarını ödemekte zorlandığı tefeci Galata bankerlerinin devletin iliğini sömürdüğü Duyuni Genele Yönetiminin teşkili ile finans kapitalin ülkeyi mali açıdan müstemlekeleştirdiği hakikaten sıkıntı ve acı verici periyotlara tekabül etmektedir.
– Yeniden bu periyodu dikkatlice incelediğimizde Galata bankerlerinin ülkenin lokal kaynaklarını nasıl engellediklerini Osmanlı’nın endüstrileşmesini nasıl dinamikleştirdiklerini çok net bir biçimde görüyoruz. Finans kapitalin 19. Yüzyılın ortalarından itibaren yalnızca ekonomik getiri gayesi ile değil bundan daha fazla denetim ve tahakküm peşinde koştuğunun sayısız örneği ile karşılaşıyoruz. O denli ki bu devirde Galata’da Türkler kaybeder levanterler kazanır alması toplumda kabul gören bir kanaat olarak yerleşmiştir. Borsamızın birinci periyotlarına ilişkin bu algı daha sonra yaşanan farklı olaylarla maalesef daha da perçinlenmiştir. Her ne kadar borsamız bize Osmanlı’dan miras kalan bir kurum olsa da uzun yıllar asli vazifesini yerine getirememiştir.
– Borsamız yıllarca yabancıların, yerli yatırımcıları ve ülke kaynaklarını çeşitli manipülasyonlarla sömürdüğü bir platforma dönüştürüldü. Borsada yatırım yapmak yerine insamızın günlük lisanına da sirayet eden borsada oynama sözü aslında bu durumun bir yansımasıydı. Siyaset kurumu da 3-5 oy daha fazla kazanmak uğruna borsayı gaye alarak ne yazık ki bu algının kökleşmesine yardım etti. Son olarak bunu 14-28 Mayıs seçimleri arifesinde bir kere daha gördük. Şahsen muhalefetin cumhurbaşkanı adayı tarafından Borsa İstanbul’u yıpratmayı amaçlayan bütüncül bir kampanya yürütüldü. Battık, bittik senaryoları ile yatırımcı korkutuldu. Dövize, altına ve üretime direkt katkısı olmayan başka araçlara yönlendirilmek istendi. Bu furyaya mandacı, müstemlekeci kimi ekonomistler de alkış tuttu. Halbuki başta kıta Avrupa’sı olmak üzere gelişmiş, kalkınmış ülkelerde çok farklı bir tablo kelam bahsidir.
– Buralarda ne siyasetçiler ülkenin sermaye piyasasını kötüleyerek seçim kazanma hayali kurar ne de sistem bu türlü bir manipülasyona müsaade verir. Dahası gelişmiş ekonomilerde sermaye piyasalarının derinleşmesi ile gerçek dal finanse edilirken gelişmiş sermaye piyasaları sayesinde de tasarruf oranlarının artması sağlanır. Bizim de bu doğrultuda daha kararlı bir duruş sergilememiz gerekiyor. İster siyasetçi, ister ekonomist, isterse simsar olsun sermaye piyasalarını maniple etmeye çalışan tamahkarlara meydanı boş bırakamayız. Gerek Sermaye Piyasası Heyetimizden gerekse Borsa İstanbul’dan bu bahiste daha fazla hassasiyet ve gayret göstermelerini bekliyoruz. Devletimizin tüm imkanlarının, ilgili tüm kurumlarının bu süreçte sizlerin buyruğunda olduğunu bilhassa vurgulamak istiyorum.
– İktidarımız devrinde finansal serbestiyet, hür kambiyo rejimi ve global iktisat ile entegrasyon temel prensibimiz oldu. Vazifeye geldiğimiz 2002 yılından bu yana attığımız adımlarla borsamızı gazino kapitalizmin cenderesinden kurtarmayı başardık. Sermaye piyasalarımızı rantiyenin tasallutundan çıkartarak ülkemizin, milletimizin ve gerçek kesimimizin hizmetinde olmasını temin ettik. Yatırım, üretim, istihdam, planlama ve ihracata dayalı ekonomik atılımları sürdürürken iktisat ve finans sistemimizde bir çok düzenleme yaptık.
– Son 21 yılda hayata geçirdiğimiz yenilikler ve düzenlemeler sayesinde sermaye piyasamız ve borsamız esaslı bir dönüşüm geçirdi. İstanbul Finans Merkezi’nin de hizmete girmesiyle birlikte Türkiye’nin finans alanındaki merkezi pozisyonu daha da güçlendi. Türk iktisadının yüksek büyüme potansiyeli yerli yatırımcıların yanı sıra memleketler arası yatırımcıların da ilgisini çekiyor. Son yıllarda Türk borsasına yönelik teveccühün hem içeride hem de dışarıda giderek arttığını müşahede ediyoruz. Global iktisatta daralma yaşanırken yabancı sermaye alkışları yahut akışları her yerde gerilerken Türkiye borsa üzerinden yabancı sermaye çekmeyi yani ekonomik büyümesine finansman temin etmeyi sürdürüyor.
– Tüm dünyada risk iştahının düştüğü, sermayenin korunaklı alanlara yanlışsız çekildiği bir periyotta uyguladığımız mali programın bir sonucu olarak Türkiye memleketler arası sermaye açısından çekim merkezi vasfını koruyor. Son 21 yılda 255 milyar dolardan fazla memleketler arası yatırım çekmiş bir ülke olarak inşallah önümüzdeki devirde sermaye piyasalarımızın daha da derinleştirilmesine ve tabana yayılmasına tartı vereceğiz. Özellikle iştirak finans ve İslami yatırım araçları konusunda çok önemli bir potansiyel olduğu anlaşılıyor. Vatandaşımızın gönül huzuru ile birikimlerini değerlendireceği ve gerçek iktisadın istifadesine sunacağı bir iklimi tesis etmekte kararlıyız.
