Ateş, “Bankacılık Söyleşileri” kapsamında global iktisadın 2023’ü, son 40 yılın en yüksek düzeylerine ulaşan enflasyonla çaba ederek geçirdiğini, bunun ardında Kovid-19 salgını, sonrasında gelen arz şokları, Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle yükselen güç fiyatları üzere birçok etkenin olduğunu anlattı.
Ateş, “Enflasyonla çabada faiz artışları en değerli araç olarak kullanıldı ve hala de kullanılıyor. ABD Merkez Bankası (Fed), siyaset faizini toplamda 525 baz puan artırarak yüzde 5,25-5,50 bandına getirdi. Avrupa Merkez Bankası da (ECB) toplamda 450 baz puan faiz artışına giderek yüzde 4’e çıkardı. Sıkı para siyasetlerinin tesiri ile son periyotta enflasyon oranlarında yavaşlamaya da şahit oluyoruz. Münasebetiyle merkez bankalarının nakdî sıkılaşma döngüsünün sonuna geldiğini varsayım ediyoruz.” diye konuştu.
Enflasyonda bariz yavaşlamaya karşın global ekonomik aktivitenin gerektiği kadar gerilememesi ve enflasyonun halihazırda yüzde 2 maksadından uzakta olmasının, siyaset faizlerinin bir müddet daha yüksek düzeylerini koruyacağına işaret ettiğini aktaran Ateş, bu beklentilerin global risk iştahını olumsuz etkilediğini ve finansal şartlar üzerinde ek sıkılaştırıcı tesir yaratarak büyüme beklentilerini aşağı çektiğini söyledi.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF), global büyümenin 2023’te 0,5 puan gerileyerek yüzde 3’e yavaşlamasını beklediğini söz eden Ateş, “2024’te de yumuşak iniş senaryosu altında sıkı para siyasetlerinin gecikmeli tesirleri ve Çin’de beklentilerin altında kalan toparlanmanın baskısıyla global büyümenin yüzde 3’ün altına gerilemesi olası. Bu çerçevede 2024; sıkı para siyasetleri ile global ekonomik aktivitenin yavaşladığı, enflasyonun emtia fiyatlarında yaşanacak gerilemenin de dayanağıyla kademeli halde gerilediği bir yıl olacak. Ayrıyeten, jeopolitik gelişmelerin global enflasyondaki düşüş eğilimini sekteye uğratma konusunda risk faktörü olarak göz arkası edilmemesi gerektiğini düşünüyoruz. Hakikaten Rusya-Ukrayna savaşının devam etmesi ve son devirdeki İsrail-Filistin olayları da bunun göstergesi.” dedi.
“Olumlu sinyallere rağmen enflasyonla gayret güçlü bir süreç”
Hakan Ateş, Türkiye iktisadının, 2023’ün birinci yarısında, şubat ayında herkesi derinden etkileyen sarsıntı felaketinin olumsuz tesirlerine karşın genişleyici siyasetlerin takviyesiyle yıllık yüzde 3,9 büyüdüğünü belirterek, şunları kaydetti:
“Yılın tamamını seçim sonrası uygulamaya konulan siyasetlerin tesiriyle yavaşlayarak da olsa yüzde 4’ün üzerinde bitirmemiz olası. Seçim sonrası yeni iktisat idaresinin Ortodoks siyasetlere yöneldiğini ve eylül ayında açıklanan Orta Vadeli Program’da (OVP) makroekonomik istikrarı sağlayacak maksatlar için bir yol haritası ortaya koyduğunu gördük. Üçüncü çeyrekte açıklanan büyüme sayıları ve son çeyrekteki öncü göstergeler; uzun müddettir çok yüksek artışlar kaydeden özel tüketim harcamalarının yavaşladığını, büyüme kompozisyonunda yatırım katkısının arttığını, münasebetiyle OVP ile hedeflenen tarafta olunduğuna dair sinyaller veriyor.
Yavaşlayan ekonomik aktivite ve ihracat pazarlarımızda beklenen zayıf büyüme sebebiyle 2024 yılında büyüme suratının düşmeye devam edeceğini bekleyebiliriz. Hakikaten Merkez Bankası, fiyat istikrarını tesis etmek için şubat ayında yüzde 8,5 düzeyinde olan siyaset faizini kademeli formda yüzde 40 düzeyine çıkartmış durumda. Ayrıyeten, Merkez Bankası, seçici kredi uygulaması ve kredi büyümelerine yönelik makroihtiyati önlemler de aldı ve TL mevduatın hissesini artırmaya çalışıyor. Atılan tüm bu adımların yansıması olarak, son devirde enflasyonun ana eğiliminde yavaşlama olduğuna dair olumlu sinyaller geliyor. Enflasyonun; 2023 yılını Merkez Bankası’nın iddiası ile uyumlu, yüzde 65 düzeylerinde tamamlayacağını, 2024 yılının birinci yarısında baz tesiri ile bir ölçü daha arttıktan sonra üçüncü çeyrekle bir arada besbelli düşüş kaydedeceğini öngörüyoruz. Olumlu sinyallere rağmen enflasyonla uğraş; kuvvetli bir süreç, hizmet enflasyonundaki yüksek yapışkanlık ve başta yönetilen/yönlendirilen fiyatlar olmak üzere geriye dönük fiyat artışları, güç fiyatlarındaki artış ve maliyet baskıları enflasyon üzerinde üst taraflı riskler içeriyor.”
“Bankacılık bölümü, iktisatta Ortodoks siyasetlere geri dönüşe çarçabuk ahenk sağladı”
DenizBank Genel Müdürü Ateş, finansal kırılganlıkların azaltılmasına yönelik siyasetlerin cari açık üzerinde de olumlu tesir yarattığını göreceklerini, cari açığın, güçlü iç talep şartları ve artan altın ithalatı sebebiyle Mayıs 2023’te 60 milyar dolara yükseldiğini, yılın ikinci yarısında ise güç ithalatındaki gerilemenin öncülüğünde ekim ayı prestijiyle 50 milyar dolara kadar gerilediğini, önümüzdeki periyotta de iç talepteki dengelenmenin tesiriyle cari açığın azalması tarafında eğilimin sürmesini beklediklerini söyledi.
Seçimlerin tamamlanması ve siyasi belirsizliğin geçmesinin risklerin azalmasına yardımcı olduğunu tabir eden Ateş, “Yeni iktisat idaresinin makroekonomik istikrara yönelik attığı adımların olumlu sonuçlarının görülmesinin, risklerin daha da azalmasına yardımcı olacağı kanaatindeyiz. 2023 yılının ikinci yarısında misyona başlayan yeni iktisat idaresinin attığı mali ve miktarsal sıkılaşma adımlarının dal üzerindeki tesirleri, yılın üçüncü çeyreği prestijiyle hissedilmeye başlandı. Bankacılık bölümü de iktisatta Ortodoks siyasetlere geri dönüşe, dinamik yapısı sayesinde çarçabuk ahenk sağladı.” diye konuştu.
Rakamlarla 2023’e bakıldığında, bankacılık bölümünde büyümenin yavaşladığı bir yılı geride bıraktıklarını aktaran Ateş, birinci 11 ayda toplam kredilerdeki kur tesirinden arındırılmış yıllık artışın yüzde 32 düzeyinde olduğunu, enflasyonun epeyce altında kaldığını söyledi.
Ateş, “Faiz artışları ve seçici kredi siyasetleri ile birlikte kredi büyümesi yavaşladı. Bununla birlikte kredi büyümesi düşük olmasına karşın NPL’yi çok etkilemedi. NPL oranı tıpkı periyot prestijiyle yüzde 1,5. Önümüzdeki periyotta yüksek faizler ve kredi imkanlarındaki daralma sebebiyle NPL oranında bir ölçü artış görülebilir. Bankalarımız da güçlü sermayeleri ve gelişmiş risk sistemleri ile bu süreci yeterli yönetecektir.” diye konuştu.
“Mevduatta artışın devam ettiğini görüyoruz”
Hakan Ateş, mevduat tarafında da rekabetin devam ettiğini, birinci 11 ayda kur tesirinden arındırılmış mevduat hacminin yüzde 41 arttığını, KKM dönüşüm maksatları ve TL mevduatı teşvik edici uygulamalar ile mevduatta artışın devam ettiğini gördüklerini söz ederek, “Özellikle KKM dönüşümünde TL mevduatın yükselen faizleri değerli bir etken. Enflasyonun yüksek seyretmesi ve buna bağlı olarak siyaset faizinin yüksek kalacak olması, mevduat faizlerinin önümüzdeki periyotta yüksek kalacağını gösteriyor.” dedi.
Kredi hacmindeki azalma ve süregelen makroihtiyati önlemlerin bölümün karlılığını da etkileyeceğini vurgulayan Ateş, şöyle devam etti:
“Faizlerdeki olağanlaşmaya paralel kredi faizlerinin mevduat faizlerinin üzerine gelmesini olumlu karşılıyoruz. 2022 yılında bankacılık bölümünün sermaye karlılığı yüzde 40’ın üzerinde gerçekleşmişti, 2023’ün eylül ayı prestijiyle yüzde 38. Hasebiyle bu yıl da faiz dışı gelirlerin de dayanağıyla bölümün evvelki yıla benzeri bir performans sergilemesini bekliyoruz.
2024 yılında makroihtiyati tedbirler devam ettikçe büyümenin hudutlu olmasını öngörüyoruz. Regülasyonlarla gelen ölçü kısıtlamaları, hem ticari hem tüketici kredileri tarafında büyüme alanını kısıtlıyor. Yıl genelinde kredi büyümesinin enflasyonun altında kalmasını bekliyoruz. Buna karşın firmalar, işletme sermayesi gereksinimi sebebiyle yüksek faizli de olsa kısa vadeli kredileri talep edecekler. Tüketici tarafında ise kredi kartı ve gereksinim kredisi tarafında artış bekliyoruz. Önümüzdeki periyotta finansal istikrar ile mali transfer sistemini güçlendirecek, seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma adımlarıyla birlikte kredi büyümesini dengeleyen ve mevduat tarafında TL’ye geçişi teşvik edecek adımların devam edeceğini düşünüyoruz.”
“YP mevduata yönelimin olmaması memnuniyet verici”
DenizBank Genel Müdürü Ateş, KKM’nin 2021 yılının aralık ayında dolarizasyonu azaltmak ve kur üzerindeki baskıları hafifletmek gayesiyle devreye alındığını, iktisat idaresinin bu yılın haziran ayında atmaya başladığı nakdî sıkılaşma ve makroihtiyati çerçevedeki sadeleşme adımları ile TL mevduat hissesinin artırılmasına yönelik düzenlemelerin tesiriyle mevduat faizlerinin yükselişe geçtiğini hatırlattı.
KKM’ye getirilen kısıtlamalar, bankaların KKM’den TL’ye dönüşüme teşvik edilmesi ve en değerlisi TL mevduat faizlerindeki yükselişin KKM’ye olan ilgiyi azalttığını vurgulayan Ateş, Ağustos 2023’te toplam mevduatın yüzde 30’unu aşan ve 3,4 trilyon TL ile tepeye ulaşan KKM’nin, 24 Kasım haftası prestijiyle yaklaşık 3 aylık süreçte 2,7 trilyon TL düzeyine kadar gerilediğini bildirdi.
Ateş, “Bahsedilen devirde KKM hesaplarında 670 milyar TL (32 milyar dolar) azalış gerçekleşti. KKM bakiyesindeki azalışın TL mevduattaki artış ile ikame edilmiş olması ve YP mevduata yönelimin olmaması memnuniyet verici. Bildiğiniz üzere iktisat idaresi, KKM’den kademeli çıkış stratejisi uygulanacağına işaret ediyor. Son aylarda KKM’de yaşanan gerileme suratına da baktığınızda, 2024 yılı genelinde KKM’den çıkışın devam etmesini bekliyoruz. TL mevduatın cazip olduğu ve finansal istikrarın tesisi sürecinde KKM’nin sona ereceğini öngörüyoruz.” diye konuştu.
“İnsan ögesi ile teknolojinin bir arada yürümesi gerektiğine inanıyoruz”
Hakan Ateş, yapay zeka (AI), robotik sanayiler ve açık bankacılık üzere alanlarda görecekleri yeniliklerin; bankaları daha etkileşimli, süratli ve müşteri odaklı yapılara, bankacılık lisanslı finansal teknoloji şirketlerine dönüştüreceğine işaret ederek, “Finansal hizmetlerin erişilebilirliği ve güvenliği artarken, bankaların rolü, tek tuşla müşteri hayatının her alanında var olmaya yanlışsız evrilecek. İnovasyon yapmak, insan ve teknoloji ortasındaki köprü fonksiyonunu yeterli özümsemek, rekaberlik alakası içinde fintech ve teşebbüslerin çevik yapısından faydalanmak giderek daha fazla ehemmiyet kazanacak.” dedi.
Yapay zeka teknolojilerinin müşteri hizmetleri ve finansal danışmanlık alanlarında değerli rol oynarken, AI tabanlı chatbotlar ve sanal asistanlar sayesinde müşteri hizmetlerinin kalitesinin artacağını vurgulayan Ateş, bu teknolojilerin, müşteri davranış tahlilleri yaparak şahsileştirilmiş finansal teklifler sunacağını, robotik teknolojilerin ise bankacılık süreçlerinin suratını ve operasyonel verimliliğini artıracağını söyledi.
Açık bankacılık kavramının yasal olarak hayatımıza girmesi ile bankaların sahip olduğu yeteneklerin “API” ismi verilen teknoloji vasıtasıyla dışarı sunulabilir hale geldiğini aktaran Ateş, “Fintekler ve öbür tüm teknoloji şirketleriyle işbirliği yapmanın önünü açtı. Biz de DenizBank olarak, 3 yıldır açık bankacılıkta uzak orta en geniş ve en işlevsel API setine sahip kurumuz. Tıpkı vakitte Deniz Akvaryum İnovasyon Merkezi, NEOHUB üzere inisiyatiflerimizle daldaki teknolojik yatırımlara öncülük ediyoruz. Öteki yandan, insan ögesi ile teknolojinin bir arada yürümesi gerektiğine inanıyoruz. Bu sebeple uzaktan müşteri edinimi üzere dijitalleşmenin bize sunduğu yararları hizmetlerimize süratle adapte ediyor ve bunlardan en verimli formda faydalanıyoruz.” biçiminde konuştu.
