Bu yıl başkanlığını Birleşik Arap Emirlikleri’nin yürüttüğü Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi 28. Taraflar Konferansı (COP28) kapsamında Global Karbonsuzlaşmayı Hızlandırma teşebbüsü açıklandı.
Girişim kapsamında, 118 ülke global yenilenebilir güç kapasitesini 2030 prestijiyle üç katına ve güç verimliliğindeki ilerleme suratını iki katına çıkarmayı taahhüt etti.
Taahhüdü imzalayan ülkeler ortasında Birleşik Arap Emirlikleri, ABD, Brezilya, Japonya, İngiltere, Meksika, Polonya, Almanya, Avustralya, Kanada, Danimarka, Fransa, Kenya, Hollanda, Nijerya ve İspanya yer alıyor. Türkiye, Çin, Hindistan ve Güney Afrika’nın kelam konusu taahhütte şimdi imzası bulunmuyor.
Küresel yenilenebilir güç kapasitesinin üç katına çıkarılması 2022’deki mevcut 3,4 teravat düzeyinden 2030’da 11 teravata yükselmesi manasına geliyor. Kelam konusu iki amaç, Memleketler arası Güç Ajansı’nın COP28 öncesinde doruğun muvaffakiyete ulaşması için açıkladığı beş değerli adımdan ikisi ortasında yer alıyor.
Ayrıca teşebbüs kapsamında global petrol üretiminin yüzde 40’ından fazlasını temsil eden 50 şirket, Petrol ve Gaz Karbonsuzlaştırma Kontratını (OGDC) imzaladı.
Girişim çerçevesinde ayrıyeten metan emisyonlarını azaltım projeleri için bir milyar dolarlık finansmanın sağlanması taahhüdünde bulunuldu.
COP28 Lideri Sultan Ahmed Al Jaber, teşebbüsü açıkladığı toplantıda, global yenilenebilir güç kapasitesini üç katına ve güç verimliliğindeki ilerleme suratını iki katına çıkarma taahhüdünü daha fazla ülkenin imzalaması için davette bulundu.
OGDC’nin başlatılmasını ise “harika bir adım” olarak nitelendiren Al Jaber, “Birçok ulusal petrol şirketi birinci defa 2050 için net sıfır emisyon maksatlarını benimsemiş olsa da onların ve başkalarının daha fazlasını yapabileceğini biliyorum. Kesimin tamamının, global sıcaklık artışını 1,5 derecenin ulaşılabilir kılınması için daha güçlü gayeler belirlemesine gereksinimimiz var.” diye konuştu.
Küresel Rüzgar Gücü Kurulu Siyaset ve Projeler Lideri Joyce Lee, teşebbüse ait yaptığı değerlendirmede, 2030’a kadar global yenilenebilir güç kapasitesini üç katına çıkarmanın iklim değişikliğiyle çabadaki “en tesirli kaldıraç” olduğu konusunda fikir birliğini yansıttığını belirtti.
Yenilenebilir güç kapasitesindeki bu artışın fosil yakıtların evreli olarak kullanımdan kaldırılmasıyla birleştirilmesi gerektiğine işaret eden Lee, “Şu anda kıymetli olan, ülkelerin bu amacı hemen siyaset, düzenleme ve yatırım hareketine dönüştürmesidir.” tabirini kullandı.
Londra merkezli niyet kuruluşu Ember Global Tahliller Başkanı Dave Jones, global yenilenebilir güç kapasitesini üç katına ve güç verimliliğindeki ilerleme suratını iki katına çıkarmanın global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırma amacı için kritik olduğuna işaret ederek, “Eğer verimlilik gayesi muvaffakiyete ulaşırsa, tarihte birinci sefer ekonomik büyüme global çapta güç talebindeki büyümeden ayrışacak. Bu iki gaye, petrol, kömür ve gaz talebinin 2030’a kadar yalnızca pik yapmasını sağlamakla kalmaz, talepte manalı bir düşüşü de sağlayabilir.” diye konuştu.
Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Ümit Şahin, kelam konusu teşebbüsü imzalayan ülkeler ortasında Türkiye’nin de olması gerektiğini belirterek, şunları söyledi:
“Türkiye’nin Ulusal Güç Planı’nda 2030’a kadar rüzgar ve güneş gücü heyeti gücünün toplam 51 gigavata çıkarılması hedefleniyor. 2022 sonunda rüzgar ve güneşin toplam konseyi gücü 21 gigavat düzeyindeydi. Bu sayılar, Türkiye’nin rüzgar ve güneş gücü konseyi gücünü iki katına çıkarılmasının hedeflendiğini gösteriyor. COP28’deki bildiri de kapasiteyle ilgili. Türkiye yenilenebilir gücün önünü açmayı hedefleyen bir ülke olarak, bu bildiriyi en kısa vakitte imzalamalı ve yapan bir iklim ve güç dönüşümü siyaseti izlediğini göstermeli.”
Petrol ve gaz sanayisinin taahhütleri yetersiz
Araştırma kuruluşu Zero Carbon Analytics Kıdemli Petrol ve Gaz Araştırmacısı Murray Worthy ise OGDC’deki gayeleri yetersiz bularak, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu, petrol sanayisinin daha evvel verdiği ve şimdi yerine getirmediği taahhütlerin ötesine geçmiyor. En değerlisi de şirketlerin fosil yakıtlardan kaynaklanan emisyonların ana nedeni olan bu yakıtların yakılmasıyla ilgilenmelerini gerektirmiyor. Bu taahhütler, yalnızca üretim süreci emisyonlarını kapsıyor ki bu da sorunun çok küçük bir kısmını oluşturuyor. Birleşik Arap Emirlikleri’nin kimi ulusal petrol şirketlerine yeni taahhütlerde bulunmalarını sağlaması kayda paha olsa da, kıymetli olan bu taahhütlerin dalın toplam emisyonlarında gerçek bir azalmaya yol açıp açmayacağıdır ki bu istekli taahhüt uygulansa bile bunu sağlamayacaktır.”
